الوقت- مصطفی الکاظمی، که چهار ماه است از سمت نخست وزیری عراق کناره گذاشته شده است این روزها تحرکات دیپلماتیک خود را افزایش داده تا شاید بار دیگر بتواند با حمایت برخی کشورهای منطقه در تحولات عراق نقش آفرینی کند. در همین رابطه، الکاظمی روز سه‌شنبه (2 اسفند) در سفری اعلام نشده به تهران سفر کرد. دفتر الکاظمی در بیانیه‌ای به سفر اخیر وی به تهران اشاره کرد و نوشت که الکاظمی در این سفر درباره برخی مسائل مهم گفتگو کرد. طبق این بیانیه، الکاظمی در این سفر با سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران، محمد باقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی و حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه و شماری دیگر از مقامات ایرانی دیدار کرده است. در این بیانیه آمده است:«در این دیدارها درباره مسائل مربوط به تحولات منطقه‌ای و جهانی و مسائل مربوط به منافع عراق و منطقه گفت و‌گو شد».
رفع اتهام به دست داشتن در ترور فرماندهان مقاومت
باتوجه به اینکه الکاظمی اکنون سمت سیاسی در عراق ندارد، سفر او به تهران از زوایای مختلفی قابل بررسی است. این سفر در زمانی انجام شده که الکاظمی در ماههای اخیر از سوی جریانهای سیاسی عراق به رهبری چارچوب هماهنگی شیعیان، به خاطر دست داشتن در ترور شهدای مقاومت، سردار شهید قاسم سلیمانی و ابومهندس االمهدی، در مظان اتهام قرار دارد. چارچوب هماهنگی شیعیان اخیرا تلاش کرده تا حکم بازداشت علیه الکاظمی صادر کرده و او را به اتهام دست داشتن در ترور فرماندهان پیروزی محاکمه کند. در اوایل دی ماه هم نمایندگان شیعه عراق اعلام کردند که الکاظمی از ترس محاکمه به سفارت آمریکا پناهنده شده است و حتی خروج او از کشور و فرار به امارات را هم مطرح کردند.
اتهامات علیه الکاظمی به این خاطر است که او در زمان ترور فرماندهان مقاومت در ژانویه 2021، رئیس اطلاعات عراق بود و از همان ابتدا برخی رهبران سازمان حشدالشعبی انگشت اتهام را به سمت او گرفتند که با آمریکاییها در این ترور همکاری کرده و اطلاعاتی را به آنها داده است اما الکاظمی همواره این اتهامات را رد کرده و مدعی شده که از طرح ترور هیچ اطلای نداشته است. یکی از مواردی که اتهام دست داشتن الکاظمی در پرونده ترور را تقویت کرد این بود که او در سه سال گذشته که نخست وزیر عراق بود به رغم فشارهای نمایندگان پارلمان، پرونده ترور فرماندهان مقاومت را پشت گوش می‌انداخت و با فشارهای واشنگتن، اقدامی در این زمینه انجام نداد و عراقیها از این مسئله شاکی بودند.
بنابراین، باتوجه به اینکه خود ایران در این ماجرا یک طرف پرونده است و خواستار محاکمه عاملان این جنایت هولناک است و از طرفی به دلیل نفوذ و جایگاه ایران در بین شیعیان عراق، به نظر می‌رسد یکی از مقاصد الکاظمی در سفر به تهران، تلاش برای جلب نظر مساعد ایران و رفع اتهامات وارده از دامان خود می‌باشد.
الکاظمی به خوبی می‌داند که فرماندهان مقاومت چه جایگاهی در بین عراقیها دارند و تا زمانی که ابهامات درباره نقش احتمالی او در پرونده ترور رفع نشود، زندگی کردن در عراق هم برایش سخت خواهد شد و لذا به کمک ایران نیاز دارد تا شاید از این اتهامات خلاص شود. چون چارچوب هماهنگی بر روی پایان دادن به پرونده ترور فرماندهان مقاومت مصر است، احتمالا الکاظمی هم به عنوان متهم ردیف سوم باید در دادگاه به سوالاتی در این زمینه پاسخ دهد و در صورت اثبات اتهامات وارده، الکاظمی متهم شناخته شده و باید مجازات شود. از اینرو، سعی دارد قبل از آنجا که پایش به دادگاه باز شود، خود را تبرئه کند، چرا که اثبات همکاری او در پرونده ترور سبب می‌شود تا او برای همیشه از ساختار سیاسی عراق کنار گذاشته شود و همیشه به عنوان مجرم و خائن به میهن شناخته خواهد شد. اینکه الکاظمی پیشتر در سفارت آمریکا بست نشسته بود و حتی به امارات فرار کرده است، نشان می‌دهد که او از روشن شدن حقایق و ابعاد پنهان ماجرا نگران است.
علاوه بر اتهامات در پرونده ترور، نمایندگان عراقی سعی دارند الکاظمی را به اتهام دست داشتن در فساد مالی 2.5 میلیارد دلاری که از آن به عنوان سرقت قرن در عراق نام برده می‌شود، بازجویی کنند. الکاظمی که متهم ردیف اول این پرونده است، سعی دارد از این پرونده هم جان سالم به در برد.
جایگاه ایران در بین شیعیان عراق
الکاظمی به خوبی می‌داند که ایران در بین شیعیان عراق نفوذ گسترده‌ای دارد. جمهوری اسلامی از سال 2003 تاکنون همواره حفظ اتحاد و اجماع در بیت شیعه عراق را دنبال کرده است و هرگاه رهبران شیعی عراق دچار اختلاف می‌شدند سعی می‌کند آنها را با هم متحد کرده تا اجازه بهره‌برداری خارجی دشمنان از این اختلافات را ندهد. به همین ترتیب زمانی که پس از انتخبات پارلمانی سال 2021 جریانات عراقی برای انتخاب نخست وزیر و تشکیل کابینه جدید به اختلاف برخوردند جمهوری اسلامی برای نزدیک کردن مواضع گروهها و احزاب مختلف و پایان بن بست سیاسی کوشید.
یکی از اعضای جریان صدر در اردیبهشت سال جاری در این باره گفته بود که سفیر ایران روابط بسیار خوبی با طرف‌های مختلف عراقی دارد و سابقه فعالیت در هیات دیپلماتیک ایران در بغداد را دارد، همچنین روابطش با جریان صدر خوب و سازنده است. عائد الهلالی، عضو ائتلاف چارچوب هماهنگی گفته بود که ایران تلاش دارد رویکردهای احزاب مختلف سیاسی را به یکدیگر نزدیک کند زیرا ایران روابط بسیار خوبی با تمامی طرف‌ها از جمله کردها و سنی‌ها دارد.
از سوی دیگر، در مردادماه سال جاری که طرفداران مقتدی صدر با اشغال ساختمان پارلمان و اردوکشی خیابانی سعی در ناامن کردن عراق داشتند، سردار قاآنی، فرمانده سپاه قدس به بغداد سفر کرد تا بین جریانهای سیاسی عراق میانجیگری کرده و این فتنه آمریکایی را در نطفه خفه کند. آمریکا که قدرت گیری گروههای مقاومت را تهدیدی برای منافع خود در عراق می‌بیند از هر حربه‌ای برای ایجاد شکاف در داخل این گروهها استفاده می‌کند اما جمهوری اسلامی همیشه توطئه‌های واشنگتن را برای برهم زدن نظم و امنیت عراق خنثی کرده است.
الکاظمی هم با آگاهی از این مسئله سعی دارد با کمکهای ایران بتواند جایگاه سابق خود در فضای سیاسی عراق را مجدداً احیا کند. از آنجا که اواخر سال جاری میلادی انتخابات پارلمانی عراق برگزار خواهد شد، شاید الکاظمی به دنبال آزمودن شانس خود برای بازگشت به عرصه سیاسی باشد و نمی‌خواهد مثل یک مقام در تبعید زندگی کند.
با نگاهی به ساختارهای سیاسی و حاکمیتی عراق این مسئله مسلم است که در حال حاضر قدرت اصلی در دست چارچوب هماهنگی شیعیان است که با در دست داشتن اکثریت کرسی‌های پارلمان، به نوعی طراح سیاستهای این کشور است. در روزهای اخیر هم کمیته هماهنگی پیش نویش اصلاح قانون انتخاباتی را در دستورکار قرار داده است و در صورت تصویب آن، زمینه برای پیروزی هرچه بیشتر شیعیان در پارلمان فراهم خواهد شد و متعاقب آن در انتخاب نخست وزیر آتی هم نقش تعیین کننده‌ای خواهند داشت. الکاظمی هم سعی دارد با کمک تهران، خود را به چارچوب هماهنگی نزدیک کرده و بتواند در ساختارهای قدرت عراق نقش مهمی ایفا کند و شاید شانس خود را برای نخست وزیری مجدد در این کشور بیازماید.
نقش تاثیرگذار ایران در ساختارهای حاکمیتی عراق بر کسی پوشیده نیست و مقامات آمریکایی و سعودی هم بارها به این مسئله اعتراف کرده‌اند و الکاظمی هم به این باور رسیده که بازگشت او به عرصه سیاسی تنها از مسیر ایران می‌گذرد و به همین خاطر در سفری غیرمنتظره خود را به تهران رسانده تا مقدمات این طرح را هموار کند. باتوجه به اینکه سفر الکاظمی به تهران پیش از سفر امیرعبداللهیان به عراق انجام شد، احتمالا او از وزیر خارجه درخواست کرده تا در دیدار با مقامات بغداد درباره نقش آفرینی او در عرصه سیاسی این کشور رایزنی کند تا شاید گشایشی در این زمینه حاصل شود.
