پایگاه تحلیلی الوقت - برای نهمین بار، پارلمان لبنان نتوانست رئیس جمهور جدید را انتخاب کند و این کشور بحران زده را در یک خلاء قدرت گسترده و یک بن بست سیاسی فلج کننده قرار داده است. لبنان بیش از یک ماه است که بدون رئیس جمهور مانده و قانونگذاران آن قادر به توافق بر سر رئیس دولت جدید نیستند.
این بن‌بست، هم مانع انجام اصلاحات ساختاری اقتصادی شده و هم امور روزمره در بیروت را متوقف کرده است، اتا آن جا که تلویزیونی دولتی این کشور نتوانست مسابقات جام جهانی را پخش کند.
چرا پارلمان لبنان در بن بست است؟
دوره شش ساله رئیس جمهور سابق، میشل عون در 30 اکتبر یعنی حدود یک ماه و نیم پیش به پایان رسید. پارلمان لبنان بعد از میشل عون، 9 بار برای انتخاب جانشین او تشکیل جلسه داده و هر بار شکست خورده است. این وضعیت فلج سیاسی در لبنان را تشدید کرده و اقدامات لازم برای کاهش بحران اقتصادی که سه چهارم مردم لبنان را به زیر خط فقر کشانده، متوقف کرده است.
پایگاه العربی جدید در این ارتباط گزارش داده است که جلسات هفتگی پارلمان با انداختن آرای سفید توسط قانونگذاران به یک مضحکه تبدیل شده است. نمایندگان مجلس اغلب جلسه را در نیمه تمام ترک می کنند و در نتیجه حد نصابی برای رای گیری در اغلب موارد بدست نمی آید.
لبنان در طول تاریخ کوتاه و پر دردسر خود بارها شاهد فلج سیاسی بوده است. از جمله در سال 2016 نیز با خلاء ریاست جمهوری روبرو شده بود. قبل از آن هم در سال 2008، انتخاب رئیس جمهور در لبنان به اختلاف و سپس درگیری خیابانی منجر شد و در نهایت پس از دو سال سیاستمداران در نشست دوحه توانستند به یک نامزد مورد اجماع برای ریاست جمهوری برسند. فلج سیاسی در لبنان به طور معمول زمانی رخ می دهد که کشورهای منطقه ای از جمله عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی خلیج فارس که زمانی پول های نقد بی حساب و کتاب و قابل توجهی به احزاب نزدیک خود در لبنان سرریز می کردند، ادامه انتقال این پول ها به لبنان را مشروط به اهداف مورد نظرشان از جمله مقابله با گروه های مخالف ریاض می کنند. در این وضعیت، گروه های سیاسی وابسته و تحت حمایت ریاض و یا ابوظبی در بیروت با دیگر گروه های مخالف مداخله عربستان از جمله حزب الله لبنان و هم پیمانان حزب الله به اختلاف نظر برخورد می کنند و گره تعیین نامزد ریاست جمهوری کور می شود.
یکسال پیش در سال 2021، عربستان سعودی خیلی واضح خرید محصولات کشاورزی از لبنان به بهانه قاچاق مواد مخدر ممنوع کرد و در اواخر همان سال پس از آنکه یکی از وزرای کابینه لبنان، جنگ عربستان سعودی در یمن را پوچ و بی ارزش خواند، ریاض واردات و صادرات و هرگونه معامله دولتی با لبنان را ممنوع کرد. این واکنش ها از سوی ریاض حکایت از سطح بالای تاثیرپذیری بن بست های سیاسی بیروت از اقدامات عربستان است و البته در این میان بالاترین سطح تاثیرپذیری بواسطه احزاب همسو با سعودی ها در بیروت صورت می گیرد.
«مهند علی»، کرشناس ارشد موسسه کارنگی یه العربی جدید می گوید: «عربستان سعودی به وضوح پرونده های یمن و لبنان را با مسائل دیگری در منطقه گره می زند و تلاش می‌کند خود را به‌عنوان ذینفع اصلی تحولات لبنان مطرح کند.»
همچنین «کریم امیل بیطار»، استاد روابط بین الملل در دانشگاه سنت جوزف بیروت معتقد است که: «برای انتخاب رئیس جمهور در لبنان، ابتدا باید یک شخصیت متفق القول پیدا شود که توسط بازیگران خارجی اصلی لبنان وتو یا رد نشود و قدرت های منطقه ای مانند عربستان او را تأیید کنند.»
ابراهیم منیمه، نماینده مستقل در پارلمان لبنان نیز به العربی جدید می گوید که بن بست «وضعیت موجود» در تعیین رئیس جمهور به این دلیل است که احزاب سنتی برای حل و فصل این وضعیت، منتظر «مداخله خارجی» هستند و این بن بست متاسفانه بارها و بارها تکرار شده است.
نامزدها چه کسانی هستند؟
براساس سیستم تقسیم قدرت قومی در لبنان از زمان استقلال این کشور از فرانسه در سال 1943، رئیس جمهور می بایست از قومیت کاتولیک مارونی باشد. همچنین نخست وزیر از اهل سنت و رئیس مجلس نیز از میان شیعیان انتخاب می شود.
در حالی که حزب الله هنوز به صورت رسمی نامزدی را معرفی نکرده است، تصور عمومی بر این است که این گروه از «سلیمان فرنجیه» حمایت می کند. نامزد اصلی اردوگاه مخالف حزب الله، فردی بنام «میشل موواد»، نماینده پارلمان است. هر دو این نامزدها از خانواده‌های سیاسی و پرنفوذ لبنان هستند.
موواد اگرچه آرای قابل توجهی دارد، اما نتوانسته اکثریت موردنیاز برای کسب کرسی ریاست جمهوری را به دست آورد و برخی گروه ها او را به عنوان شخصیتی تفرقه انگیز برای رسیدن به ریاست جمهوری معرفی می کنند. در همین حال، ژنرال «جوزف عون»، فرمانده ارتش لبنان نیز به عنوان یکی دیگر از نامزد احتمالی مورد بحث قرار گرفته است، اگرچه نام او هنوز در برگه رای نیامده است.
همچنین «جبران باسیل»، نماینده پارلمان و داماد رئیس جمهور سابق، میشل عون و رئیس حزب جنبش میهنی آزاد و متحد حزب الله نیز مدت هاست که به عنوان جانشین منتخب عون دیده می شود. اگرچه او هدف تحریم های ایالات متحده قرار دارد.
عواقب بن بست فعلی چیست؟
یک دیپلمات غربی به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است که احزاب سیاسی لبنان در حال انجام «بازی انتظار» هستند. در همین حال با ادامه بن بست بر سر تعیین رئیس جمهور، تنش ها بین گروه های سیاسی نیز بدتر و شدیدتر شود.
نعیم قاسم، معاون دبیرکل حزب‌الله با اعلام مواضع این گروه تاکید کرده است که این گروه از هر نامزدی که بدنبال «پروژه آمریکایی-اسرائیلی» در لبنان نباشد، حمایت خواهد کرد.
در مقابل، «چارلز جبور»، سخنگوی حزب غربگرای قوات لبنانی، حزب‌الله و متحدانش را متهم کرده که فقط روی نامزد موردنظر خودشان تاکید می کنند.
برخی کارشناسان اقتصادی هشدار داده اند که اگر فلج سیاسی لبنان بیش از چند هفته یا چند ماه طول بکشد، می تواند منجر به فروپاشی کامل این کشور شود.
لبنان در حال حاضر نیز دارای دارای دومین نرخ تورم جهان در سال 2022 است و تداوم وضعیت فعلی به معنای تشدید بحران های پی در پی اقتصادی در سیستم اقتصادی بیروت است.
