الوقت- ورود روسیه به عرصه بحران داخلی سوریه تحول مهمی در عرصه تحولات جدید خاورمیانه است. بعد از آغاز حملات مسکو بر علیه نیروهای تروریسم داعش و نیروهای سوری مخالف بشار اسد این مساله مطرح شد که روسیه از انجام این حملات و در کل مداخله نظامی در بحران سوریه چه اهدافی را دنبال میکند؟ در همین ارتباط، در نوشتار حاضر سعی میشود تا مهم‌ترین اهداف استراتژیک روسیه از مداخله نظامی در بحران داخلی سوریه در قالب چهار محور اساسی مورد بررسی و واکاوری قرار بگیرد.
1- مقابله با نفوذ چشمگیر غرب در خاورمیانه:
روسیه به عنوان کشوری مهم و تأثیرگذار در منطقه خاورمیانه، در پی ایفای نقش مستقل و فعال، برای مقابله با غرب است. در رابطه با سوریه و عراق، حمایت از حاکمیت ملی این کشورها و حمایت از سرکوب گروههای تروریستی و تکفیری مستقر در منطقه، استراتژی اصلی این کشور بوده است. در این راستا محرک اصلی اقدامات روسیه، مقابله با غرب و واقع بینی نسبت به آینده تهدیدات گروههای تروریستی و تکفیری منطقه و احتمال سرایت یک چنین اقداماتی به اقلیت مسلمان روسیه محسوب میشود. از سوی دیگر سیاستمداران مسکو نمی‌خواهند مهم‌ترین منطقه نفوذ استراتژیک خود در خاورمیانه یعنی سوریه تحت کنترل غرب قرار بگیرد.
پایگاه نظامی «طرطوس» سوریه که در کرانه غربی دریای مدیترانه واقع شده است از اهمیتی فوق‌العاده برای روسها برخوردار است. طرطوس پس از لاذقیه دومین بندر بزرگ در کرانه‌های سوریه (غرب) است و شهری است تجاری و گردشگری. بیشتر مردم طرطوس عرب‌های مدیترانه خاوری هستند ولی در حدود ۳ هزار یونانی‌تبار نیز در شهرک حمیدیه در جنوب طرطوس زندگی میکنند. این شهر بندری از بنادر اصلی سوریه بوده که بیش از 115 هزار نفر جمعیت دارد. این پایگاه نظامی فدراسیون روسیه در سال 1971 در جهت گسترش ناوگان اتحاد جماهیر شوروی سابق ایجاد شده بود و نقشی مهم در حضور نیروهای روس در حوزه نفوذ استراتژیک در عمق مرزهای قاره اروپا دارد. به گفته برخی منابع، پایگاه نظامی طرطوس تا سال 2042 در رهن کامل فدراسیون روسیه است. از این رو مسکو به شدت نسبت به نفوذ و کنترل غرب در سوریه حساس است. تلاش‌های اخیر روسیه برای استقرار سامانه دفاع موشکی پیشرفته اس۴۰۰ در سوریه را می‌توان در همین راستا مورد تحلیل قرار داد.
2- درگیر کردن بیش از پیش آمریکا در خاورمیانه به منظور دور کردن واشنگتن از بالکان و مناطق اصلی حوزه نفوذ مسکو:
بالكان ناحيه‌اي است كوهستاني كه به‌وسيله رودهاي دانوب، ساوا، مراوا، مارتيزا، واردار و قره‌سو مشروب مي‌شود. بالكان در جغرافياي سياسي به كشورهاي روماني، آلباني، صربستان، كرواسي، بوسني و هرزگوين، مقدونيه، بلغارستان، يونان و تركيه اطلاق مي‌شود . رومانی به‌عنوان بزرگترین کشور حوزه بالکان، پس از جنگ جهانی دوم تا سال 1989 یکی از کشورهای کمونیستی شرق اروپا بود و در میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا نهمین کشور از نظر وسعت و هفتمین کشور از نظر جمعیت است وپایتخت آن ششمین شهر بزرگ اتحادیه اروپا است. پس از سقوط نظام کمونیستی در رومانی و کشته شدن نیکلای چائوشسکو در دسامبر 1989 پایه‌های قدرت در این کشور به یکباره به سمت جمهوری و نظام سرمایه‌داری سوق داده شد. در آن ایام کمتر کسی انتظار داشت کشوری با آن پیشینه تاریخی بتواند ظرف مدت کوتاهی در سال 2004 عضویت در ناتو و در سال 2007 عضویت در اتحادیه اروپا را تجربه نماید. در حال حاضر در این کشور چهار پایگاه نظامی آمریکا ایجاد شده و در سالهای اخیر وزرای خارجه رومانی و آمریکا موافقت‌نامه بخشی از سامانه موشکی آمریکا در خاک رومانی را امضاء نموده‌اند و قرار است این سامامه موشکی در سال 2015 عملیاتی شود . روسها تلاش میکنند که آمریکاییها را در تحولات خاورمیانه غوطهور کنند تا از توجه و تمرکز آنها درمسائل پیرامونی روسیه کاسته شود. این رویکردی است که میتواند رفتار روسیه نسبت به تحولات خاورمیانه را بهتر کند.
3-گسترش پرستیژ بینالمللی روسیه در عرصه بینالملل:
اگر چه روسها طی سالهای 1945 تا 2015 در مسائل گوناگون در تقابل با آمریکاییها قرار گرفته‌اند و روابطشان تاریک شده است، اما هیچگاه به دنبال جنگ نبودهاند و همواره تلاش داشتهاند جایگاه خود را در عرصهی بینالملل حفظ کنند و به انزوا نروند. اگرچه دولت‌مردان روس در مواردی برای حفظ پرستیژ داخلی، سخنرانیهای آتشینی نیز داشتهاند و تلاش میکنند زمین بازی خود را تغییر دهند. آنها از یک سو روابط دیپلماتیک و نظامی خود با عربستان را گسترش میدهند و ازسوی دیگر تلاش میکنند خود را به محور حل بحران سوریه تبدیل کنند و از این طریق نزد افکار عمومی جهانی جایگاهی مناسب را کسب نمایند. یعنی به‌عنوان مهم‌ترین نیروی مبارزه با تروریسم در جهان پرستیژی بینالمللی را کسب نمایند.
4- نزدیک شدن نیروهای نظامی روسیه به اروپا از طریق حضور در دریای مدیترانه:
روسیه جزء معدود کشورهایی است که در مقابل غرب حرفی برای گفتن دارد و توازن قوا به معنای نظامی برای آن ایجاد میکند. روسها به دلیل موقعیت جغرافیایی خود در نوار شمالی شانسی برای دریانوردی و بینالمللی کردن ظرفیت ناوگان سلاحهای استراتژیک خود ندارند. روسیه با استقرار سامانه و تجهیزات عظیم دریانوردی خود در طرطوس سوریه توانستند نیروی دریایی استراتژیک خود را بینالمللی کنند. این اقدام میتوانند به سادگی اروپا را هدف بگیرند و در عین حال قدرت بازدارندگی و دفع را نیز از اروپا بگیرند.
