اکنون بسیاری از ناظران سیاسی آمریکایی بر این مساله تاکید دارند که اعضا و رهبران شبکه حقانی در خیابانها کابل گشتزنی میکنند و این امر در بلندمدت میتواند تهدیدی جدی برای امنیت ملی آمریکا باشد.
الوقت - در چند هفته گذشته، خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان در سطح داخلی این کشور و در سطح بینالمللی تبعات و آثار متفاوتی داشته است. در این میان، دولت بایدن تلاش کرده که مساله خروج از افغانستان و کنترل طالبان بر کابل را به عنوان تصمیمی منطقی و بدون تبعات منفی جلو دهد اما انفجار اخیر کابل که در آن 13 سرباز آمریکایی کشته شدند، موجی از نگرانیها را در این کشور به همراه داشت و حتی بسیاری از نمایندگان کنگره خواستار استعفای رئیسجمهور از قدرت شدند.
با این اوصاف، در روزهای اخیر موضوع کنترل طالبان بر سلاحهای به جا مانده از ارتش آمریکا به یکی از مهمترین محورهای انتقاد از شیوه خروج بایدن از افغانستان تبدیل شده است. اکنون موسسات سیاسی و امنیتی دولتی و غیردولتی آمریکایی به شدت نسبت به باعث افزایش افراطگرایی گروههای شبهنظامی بعد از کنترل طالبان بر افغانستان نگران هستند. در واقع، نگرانی اصلی انها بر این مبنا است که در کوتاه مدت فعالیتهای کمکرسانی، تسهیل و سفر نیروهای افراط گرای جهادی به افغانستان میتواند افزایش پیدا کند و در میان مدت این موضوع به تهدیدی برای ترویج نیروهای افراطگرا در منطقه تبدیل شود. در نهایت در بلندمدت نیز طالبان یا گروههای تحت حمایتاش مجدد در داخل آمریکا این کشور را مورد تهاجم قرار دهند.
سلاحهای به جامانده از آمریکا برای طالبان و نگرانی بازیگران مختلف
بر اساس گزارش رسانههای آمریکایی بعد از خروج نظامیان این کشور از افغانستان، میلیاردها دلار از سلاحهای آمریکایی به دست گروه طالبان افتاده است. در این میان هلیکوپترهای بلک هاوک و سوپر توکانو ای-29، سلاحهای ام-4 کارباین، ام-16، خودرهای زرهی هاموی، زیادی سلاح قابل حمل با دقت بالا مانند پدافند هوایی و سیستم های ضد تانک، سیستم های موشکی ضد هوایی و هدایت شونده ضد تانک قابل حمل و موشک های ضد تانک و... از سوی طالبان کنترل شدهاند.
هر چند برخی از این تسلیحات به ویژه هواپیماهای تهاجمی بدون آموزش کافی امکان پذیر نیستند اما این حجم از تسلیحات موجب نگرانی جامعه سیاسی آمریکا شده است. در وضعیت کنونی بسیاری از جمهوریخواهان بر این باور هستند که آمریکا خواستار نابودی تجهیزات پیشرفته آمریکایی در افغانستان شدهاند. در حقیقت، قدرتگیری طالبان با سلاحهای پیشرفته زمانی میتواند برای آمریکاییها تهدیدزا باشد که تهدید امنیتی از طریق طالبان برای آمریکاییها در سطح منطقهای و داخلی رخ بدهد.
نگرانی از افزایش تهدیدهای امنیتی در صحنه داخلی آمریکا
طی ماههای اخیر کاخ سفید با همراهی رسانههای آمریکایی تلاشی گسترده را برای نشان دادن چهرهای مثبت از طالبان در پیش گرفته است. در این زمینه میتوان به سه ادعای مهم اشاره کرد: اول اینکه دولت بایدن طی هفتههای اخیر دائما بر توافق با طالبان و وعده آنها برای محافظت از آمریکاییها و خروج امن شهروندانشان تاکید دارند. حتی در ماجرای انفجار تروریستی اخیر در فرودگاه کابل نیز که منجر به کشته شدن 13 سرباز آمریکایی شد، رسانههای وابسته به دموکراتها با برجسته کردن محکومیت این اقدام از سوی طالبان، در پی تبرئه این گروه بودند.
در سطح دوم، مقامات سیاسی کاخ سفید و رسانههای آمریکایی مدام بر این موضوع تاکید میکنند که ماهیت طالبان نسبت به آنچه که در سال 2001 از سوی آمریکا مورد تهاجم قرار گرفت، تغییر اساسی داشته و این گروه در چرخش رویکرد خود حاضر به مصالحه با جامعه جهانی و رعایت موازین حقوق بشر در داخل کشور است. حتی در این زمینه جو بایدن، همکاریهای آمریکا و طالبان را در دهه 1990 به عنوان توجیهی برای مصالحه با این گروه مورد اشاره قرار میدهد.
در سطحی گستردهتر دولت آمریکا طی هفتههای اخیر تلاش کرده که میان طالبان و شبکه حقانی تفکیک بگذارد. واشنگتن قصد دارد این مساله را در افکار عمومی غالب کند که طالبان و شبکه حقانی از یکدیگر جدا هستند. در همین زمینه شاهد هستیم که ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه تاکید میکند که گروه طالبان و شبکه حقانی دو نهاد جداگانهاند. این اظهارات در شرایطی است که رهبران گروه حقانی طی سالهای گذشته در سطح مدیریتی طالبان حضور و نقشی پررنگ داشتهاند؛ به گونهای که سراجالدین حقانی در سال ۲۰۱۵ بهعنوان معاون رهبری طالبان منصوب شد. اکنون بسیار از ناظران سیاسی آمریکایی بر این مساله تاکید دارند که اعضا و رهبران شبکه حقانی در خیابانها کابل گشتزنی میکنند و این امر در بلندمدت میتواند تهدیدی جدی برای امنیت ملی آمریکا باشد.
علیرغم این سطح از توجیهات و بیان استدلالهای متفاوت برای توجیه همکاری کاخ سفید با طالبان، نهادهای امنیتی و ناظران سیاسی آمریکایی بهشدت از افزایش ناامنیها و بروز حملات ترویستی بیشتر در داخل آمریکا و خارج از این کشور نگران هستند. در همین زمینه وزارت امنیت داخلی آمریکا در گزارشی در 27 آگوست 2021 (5 شهریور 1400) نوشته است، ما ارزیابی میکنیم که افراطگرایان خشونتطلب داخلی و خارجی احتمالا در تلاش هستند تا از خروج آمریکا از وضعیت امنیتی و بدتر شدن آن در افغانستان سوءاستفاده کرده و این مساله، الهامبخش حملات و به کار گیری افراط گرایان همفکر خود به صورت آنلاین باشد. در واقع، یکی از نگرانیهای مربوط به خروج آمریکا از افغانستان این است که این مساله میتواند یکبار دیگر افغانستان را به محلی امن برای القاعده که ۲۰ سال قبل مسئول حملات ۱۱ سپتامبر بود، تبدیل کند.