الوقت- کدام قدرت بر خلیج فارس کنترل دارد؟ سوال بی‌پاسخی که بیش از سه دهه پایه و اساس تقویت نظامی آمریکا در منطقه را تشکیل داده است. منطقه خلیج فارس مهم‌ترین آبراه جهان است که بیش از 30 درصد نفتی که بر روی آب جابجا می‌شود، از این منطقه می‌گذرد.
آمریکا با ترکیبی از حضور فیزیکی، آموزش و فروش سلاح به کشورهای عربی خلیج فارس، عمیقا در امور امنیتی منطقه درگیر شده است.
در قلب معمای امنیتی منطقه دو دیدگاه متناقض وجود دارد: ایران در پی خروج نیروهای آمریکا از منطقه است و بر این اساس آنچه که این کشور انجام می دهد، حق قانونی‌اش در این منطقه است.
دیدگاه دیگر رویکرد کشورهای عربی است که مایلند آمریکا قدرت ایران را کنترل و به اصطلاح موازنه برقرار کند. این کشورها همچنین مایلند حضور آمریکا در این منطقه استمرار داشته باشد.
برطرف ساختن این بن بست آسان نخواهد بود، اما توافق هسته‌ای با ایران فرصتی برای برداشتن گام اولیه جهت ایجاد نظم جدید در خلیج فارس فراهم می‌‌کند. نظم جدید می‌تواند مناسبات بین ایران و کشورهای عربی خلیج فارس را بهبود بخشیده و تعهد نظامی آمریکا به این کشورها را کاهش دهد.
معماری جدید
شورای همکاری خلیج فارس به عنوان ستون کلیدی نظم موجود در خلیج فارس به شمار می‌رود، شورایی که ایران، عراق و قدرت‌های خارجی را در برنمی‌گیرد. شورای همکاری خلیج فارس نقش قابل توجهی در منطقه خلیج فارس دارد.
شورای مذکور چارچوبی برای گفتگو پیرامون چالش‌های امنیتی متعدد یا کاهش تنش‌ها، مدیریت بحران‌ها و جلوگیری از درگیری‌ها ارائه نمی‌کند.
گفتگوی جدید و جامع امنیت منطقه‌ای، راهبرد آمریکا را برای برقراری توازن در برابر ایران را کامل خواهد کرد. یکپارچگی ایران با ساختارهای منطقه‌ای نیز می‌تواند فرصت‌هایی برای کاهش تنش‌ها بین ایران و کشورهای عربی در خلیج فارس ایجاد کند.
رژیم امنیتی پایدار، وابستگی کشورهای عربی خلیج فارس را به حضور نظامی آمریکا در منطقه کاهش داده و یک موازنه قوا در این منطقه ایجاد خواهد کرد.
توصیه ها برای آمریکا
حضور آمریکا در منطقه باید بر ایجاد یک مجمع چندجانبه برای مسائل امنیتی خلیج فارس با حضور کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، آمریکا، چین، روسیه، ایران، عراق، هند، اتحادیه اروپا و ژاپن باشد. این مجمع باید اولین گام در تحقق دیدگاه بلندمدت برای یک ساختار امنیتی رسمی و قانون محور باشد.
ایجاد یک شبکه غیررسمی از کارشناسان فنی به منظور بررسی چالش‌ها و ارائه راهکارهای موثر برای معرفی یک دیالوگ امنیت منطقه‌ای حائز اهمیت است. البته با این فرض که این راهکارها در کشورهایی همچون ایران و عربستان خریدار داشته باشد.
آمریکا باید تلاش جدی برای حصول اجماع در میان کشورهای بالقوه پیرامون طرحی برای پیشبرد ابتکار مذکور (مجمع امنیتی جدید) را آغاز کند. بدین منظور، آمریکا باید گفتگوهایی را با هدف اطلاع از نظرات کشورها در خصوص ابتکار تشکیل مجمع امنیتی جدید آغاز کند.
اندیشکده کارنگی
