کشور عراق طی سال‌های اخیر مجموعه‌ای از بحران‌های ساختگی و برساخته را تجربه کرده که اکثریت قریب به اتفاق آنها از سوی بازیگران خارجی و با نیابت برخی نیروهای داخلی مدیریت شده است. از آغاز اعتراضات گسترده اکتبر 2019 تا کنون این کشور به بستر و زمینه‌ا برای خلق انواع بحران‌ها تبدیل شده است.
الوقت - آتش سوزی دیروز –سه‌شنبه- در بیمارستان امام حسین (ع) واقع در استان«ذی‌قار» در جنوب عراق، که آمار تلفات تا زمان تهییه گزارش حاضر منجر 94 کشته و 120 زخمی شده، روزی غم‌انگیز را برای این کشور رقم زده است. گزارش‌ها حاکی از آن هستند که آتش‌سوزی در داخل یک مرکز نگهداری مبتلایان به کرونا در بیمارستان «امام حسین (ع) اتفاق افتاده است. برخی از جان‌باختگان از اعضای کادر درمان و نیروهای امنیتی هستند. در پی این حادثه مسئول اداره بهداشت استان ذی‌قار از سمتش استعفا کرد. علاوه براین در استان‌های دیوانیه و واسط نیز آتش‌سوزی‌های مشابهی اتفاق افتاده است.
ابعاد فاجعه‌بار این رخداد به اندازه‌ای است که دولت مرکزی و اکثر جریان‌های سیاسی نسبت به این موضوع اظهارنظر کرده و همین امر موجب شده که بتوان از آن به عنوان مساله‌ای سیاسی در صحنه حکمرانی عراق یاد کرد. به عبرات دیگر در وضعیت کنونی، ابعاد سیاسی این رخداد بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است اما در این میان باید توجه داشت که اینکه چه نیروها و بازیگرانی پشت پرده دومینوی آتش‌سوزی‌ها قرار دارند، از اهمیتی فوق‌العاده برخوردار است.
دومینوی آتش‌سوزی‌ها و ابعاد سیاسی آن
آتش‌سوزی استان ذی‌قار را نمی‌توان همانند یک رویداد مستقل در نظر گرفت. تنها با گذشت چند ساعت از این آتش‌سوزی مهیب، دو آتش‌سوزی دیگر در استان‌های واسط و الدیوانیه عراق روی داد. در واقع، یک منبع آگاه امنیتی عراق، دیروز (سه‌شنبه - ۱۳ ژوئیه)، از آتش‌سوزی در یکی از بخش‌های دانشگاه «واسط» خبر داد. همچنین، لحظاتی پس از انتشار این خبر، برخی کانال‌های تلگرامی و کاربران شبکه‌های اجتماعی با انتشار تصاویری متعدد، از وقوع آتش‌سوزی در استان «دیوانیه» و به طور مشخص باغ‌های شهرستان «عفک» خبر دادند.
این آتش‌سوزی‌ها در شرایطی است که در 12 جولای 2021 (21 تیر 1400) سه آتش‌سوزی دیگر در بغداد روی داده بود. همچنین، دو ماه و نیم قبل در چهارم اردیبهشت ماه گذشته نیز آتش سوزی در بیمارستان «ابن الخطیب» ویژه درمان بیماران کرونایی در بغداد به کشته شدن ۸۲ نفر و زخمی شدن بیش از ۱۱۰ نفر دیگر منجر شد. مجموع این روند موجب شده که اکنون موضوع آتش‌سوزی‌های دومینووار به مساله‌ای تماما سیاسی در عراق تبدیل شد که هر یک از جریان‌های سیاسی مختلف در پی آن هستند با موضع‌گیری پیرامون آن برای خود اعتبار و جایگاه کسب کنند.
در همین زمینه شاهد هستیم که از یک سو، سران قوای عراقی اعم از مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر، برهم صالح، رئیس‌جمهور و محمد الحلبوسی، رئیس پارلمان عراق پیرامون این رخداد موضع‌گیری کرده‌اند. در مهم‌ترین کنش نیز متعاقب این رخداد اتش‌سوزی، نخست وزیر عراق دوشنبه شب جلسه اضطراری‌ای را با تعدادی از وزرا و رهبران امنیتی عراق درباره علل و تبعات آتش سوزی تشکیل داد تصمیماتی مختلفی را صادر کردند که مهم‌ترین بُعد آن پی‌گیری علت و یافتن مسببین رخداد و نیز اعلام عزای عمومی برای شهدای حادثه بوده است. همچنین شواهد امر حاکی از آن است که تا کنون 13 نفر در ارتباط با این رخداد از سوی نهادهای امنیتی دستگیر شده و مورد بازجویی قرار گرفته‌اند. مجموع این تصمیمات و روند نشانگر آن است که دولت الکاظمی حفظ مشروعیت و موفق جلوه دادن عملکرد خود در زمینه دومینوی آتش‌سوزی‌ها را به نمایش بگذارد؛ یا به عبارت دیگر، خود از پذیرش مسئولیت در موضوع این فاجعه تبرئه کند.
اما در سوی مقابل جریان‌های سیاسی عراقی نیز به این رخداد واکنش نشان داده‌اند و مسئولیت آتش‌سوزی‌های اخیر را دولت دانسته‌اند. در این زمینه، ائتلاف سائرون وابسته به جریان مقتدی صدر اعلام کرد: دولت فدرال باید به نقش واقعی خود درباره حفظ جان شهروندان عمل کند. کمترین کاری که دولت می‌تواند انجام دهد شناسایی و محاکمه دستان خبیثی است که موجب این فاجعه انسانی شده‌اند.
همچنین، دبیرکل جنبش عصائب اهل الحق با انتقاد از عملکرد دولت کاظمی در تأمین امنیت جانی برای شهروندان عراق و کشته شدن دهها تن در آتش سوزی بیمارستانی در ناصریه گفت: دولت عراق اندازه جان آمریکایی‌ها برای جان مردم ارزش قائل شود. همچنین، به دنبال آتش سوزی بیمارستانی در استان ذی قار شاهد یک زلزله سیاسی بزرگ در سیستم مدیرتی و اداری این استان هستیم و موجی از استعفای مسئولین در این استان به جریان افتاده است. مجموع واکنش‌های دولتی، غیر دولتی و اداری در عراق نشانگر آن که هر یک از جریان‌های سیاسی در پی آن هستند که از بحران‌های موجود در عراق به عنوان ابزاری برای کسب مشروعیت و گرفتن آرای مردم در انتخابات زودهنگام پارلمانی در این کشور بهره بگیرند.
چه بازیگرانی پشت پرده بحران‌زایی و دومینوی آتش‌سوزی‌ها هستند؟
کشور عراق طی سال‌های اخیر مجموعه‌ای از بحران‌های ساختگی و هدفمند را تجربه کرده که اکثریت قریب به اتفاق آنها از سوی بازیگران خارجی و با نیابت برخی نیروهای داخلی مدیریت شده است. از آغاز اعتراضات گسترده اکتبر 2019 تا کنون این کشور به بستر و زمینه‌ای برای خلق انواع بحران‌ها تبدیل شده است. در ماههای گذشته نیز ترور سران معترضان، روزنامه نگاران سیاسی، حمله به دکل‌های برق، عملیات‌های تروریستی در راه‌های موصلاتی بین استان‌های عراق به نام داعش و آتش‌سوزی بیمارستان‌ها از جمله مهم‌ترین حوادثی هستند که با هدف نشان دادن ناامن بودن کشور عراق صورت گرفته است.
حال پرسش این است که دومینوی بحران آفرینی و بی‌ثباتی در کشور عراق در راستای خدمت به منافع کدام بازیگران یا نیروها است؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان از دو نیروی عمده یاد کرد که عبارتند از ایالت متحده آمریکا و رژیم‌های عربی و صهیونیست‌ها. طی چند سال اخیر به ویژه پس از صدور مصوبه پارلمان عراق مبنی بر اخراج نظامیان خارجی در ژانویه 2020، ایالات متحده آمریکا از هر تلاشی برای ابقای حضور خود در این کشور فروگذاری نکرده است. در این میان حمایت از احیای داعش، بهره‌برداری هدفمند از اعتراضات مردمی و بحران آفرینی‌ها مداوم در دستور کار این کشور قرار گرفته تا نشان دهد که عراق همچنان ناامن بوده و تداوم حضور نظامیان آمریکایی ضرورت دارد. در سطحی دیگر، کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی نیز به منظور مقابله با محور مقاومت و باقی ماندن نیروهای اشغال‌گر در عراق، از هر اقدامی برای بحران‌آفرینی در عراق بهره‌گرفته‌اند. لذا می‌توان اظهار داشت که دومینوی بحران‌ها تنها در راستای منافع این بازیگران بوده و احتمالا ایفاگر نقش اصلی در بحرن‌های چند وقت اخیر نیز همین بازیگران هستند.
