بنابر آمارهای موجود 21 درصد جمعیت 9 میلیون نفری سرزمین‌های اشغالی (اسرائیل) را همین گروه جمعیتی تشکیل می‌دهند. آنها فلسطینیانی هستند که پس از ایجاد رژیم اسرائیل در سال ۱۹۴۸ آن کشور را ترک نکردند و در محل سکونت خود باقی ماندند (یعنی غیر از کرانه باختری رود اردن و نوار غزه و بلندی‌های جولان).
الوقت – طی چند هفته گذشته با وقوع درگیری در شهر قدس میان فلسطینیان ساکن این شهر با صهیونیست‌ها بار دیگر موضوع فلسطینی‌های 1948 یا به روایت رژیم‌صهیونیستی «اعراب اسرائیل» در کانون توجهات قرار گرفته است. در واقع، در دور جدید درگیری‌ها و ناآرامی‌ها در سرزمین‌های اشغالی بیش از هر زمان دیگری جمعیت فلسطینی‌های 48 گردهمایی‌های اعتراضی بر پا کرده و حاکمیت صهیونیست‌ها بر شهر بیت‌المقدس را به چالش کشیدند. حتی شواهد حاکی است که با گذشت حدود دو هفته از توافق آتش‌بس در نوار غزه که در 21 می 2021 با میانجی‌گری مصر به ثمر نشسته بود، رژیم صهیونیستی در موج جدید حملات خود، فلسطینی‌های 48 را مورد سرکوب و بازداشت قرار داده است. همین امر موجب شده که اکنون توجهات بیش از هر زمان دیگری به فلسطینی‌های 48 معطوف شود. در راستای پرداختن و تحلیل وضعیت همین امر، نوشتار حاضر تلاش دارد تاریخچه، وضعیت و کنش‌ها و آینده جمعیت موسوم به فلسطینی‌های 48 را ارائه کند.
فلسطینی‌های 48 چه کسانی هستند؟
اصطلاح فلسطینی‌های ۴۸ یا عرب ساکن سرزمین اشغالی، به آن دسته از فلسطینی‌هایی اطلاق می‌شود که در خاک اشغال شده فلسطین تا سال 1948 زندگی می‌کنند. رژیم صهیونیستی به این دسته از فلسطینی‌ها «عرب‌های اسرائیل» می‌نامد. بنابر آمارهای موجود 21 درصد جمعیت 9 میلیون نفری سرزمین‌های اشغالی (اسرائیل) را همین گروه جمعیتی تشکیل می‌دهند. به عبارت دیگر، آنها فلسطینیانی هستند که پس از ایجاد رژیم اسرائیل در سال ۱۹۴۸ آن کشور را ترک نکردند و در محل سکونت خود باقی ماندند (یعنی غیر از کرانه باختری رود اردن و نوار غزه و بلندی‌های جولان). این جمعیت باقی مانده در شرایطی است که در همان ابتدای تاسیس رژیم صهیونیستی در 1948 که جنگی چند روزه و کوتاه میان این رژیم و کشورهای عربی رخ داد، 750 هزار نفر از فلسطینیان یا فرار کردند یا اخراج شدند. فلسطینی‌هایی که فرار کردند با اخراج شدند در کرانه غربی رود اردن و نوار غزه و در اردوگاه‌های پناهندگان در سراسر منطقه مستقر شدند.
طی سال‌های مابین 1949 تا 1966، اعراب فلسطینی تحت حاکمیت نظامی رژیم تازه تاسیس صهیونیستی اداره می‌شدند و تحت مجوزهای مسافرتی ، مقررات منع رفت و آمد و بازداشت قرار می گرفتند. در همین دوران، اغلب فلسطینی‌های 48 از خانه و زمین‌های خود اخراج و رانده می‌شدند و یهودی‌ها در قالب تغییر دموگرافی و ایجاد شهرک‌های جدید جایگزین آنها می‌شدند. اما در سال‌های بعد از 1966 آگاهی جمعیتی و توان مبارزاتی این جمعیت افزایش پیدا کرد که اولین نمود جدی آن در سال 1976 بعد از کشته شدن 6 فلسطینی غیرمسلح بود که علیه مصادره زمین در منطقه جلیل توسط دولت تظاهرات کرده بودند. در این دوران، حزب کمونیست اسرائیل و گروه موسوم به پلنگ‌های سیاه فلسطینی، علیه دولت متحد شدند که از آن به عنوان بزرگترین اعتراض داخلی علیه استعمار رژیم صهیونیستی یاد می‌شود.
الیته اعتراضات اعراب حاضر در سرزمین‌های اشغالی در مقاطع مختلف ادامه داشته اما هیچگاه همانند وضعیت جدید نبوده است. در واقع، درگیری‌های اخیر میان راست‌گرایان صهیونیست با اقلیت عرب در سرزمین‌های اشغالی با ساکنان محله «شیخ جراح» و سپس ناآرامی‌های گسترده در «حرم شریف» در شرق بیت‌المقدس، آن‌چنان که سیاسیون این رژیم ادعا می‌کنند، خطر «جنگ داخلی» را بر افروخته است. حتی بسیاری از رسانه‌های صهیونیستی تاکید دارند که «جنگ خیابانی یهودیان و اعراب» بحرانی خطرناکتر از جنگ رژیم‌شان با سازمان‌های فلسطینی است.
همچنین، نکته قابل توجه این است که اعراب سرزمین‌های اشغالی شامل دو گروه جمعیتی، مسلمان و مسیحی هستند که البته جمعیت اعراب مسیحی بسیار اندک است. در واقع، اغلب شهروندان عرب حاضر در سرزمین‌های اشغالی، یعنی حدود ۸۳ آنها، مسلمان هستند و ۱۵ کرسی در کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) دارند.
تبعیض ساختاری علیه فلسطینی‌های 48
طی تمامی دهه‌های‌گذشته سیاست‌مداران و رسانه‌های صهیونیستی و غربی تلاش کرده‌اند این‌گونه بازنمایی کنند که جمعیت سرزمین‌های اشغالی یهودی است و اقلیت عرب ساکن این رژیم را نادیده بگیرند تا از این طریق پاکسازی هویتی مسلمانان و اعراب را اجرایی کنند. عرب‌های حاضر در سرزمین‌های اشغالی حدود 1.9 میلیون نفر یعنی حدود یک پنجم حمعیت حاضر در سرزمین‌های اشغالی (اسرائیل) هستند. این افراد از سوی رژیم صهیونیستی ظاهرا به عنوان شهروند معرفی و از کلیه حقوق قانونی برخوردار هستند اما واقعیت امر این است حقوق فلسطینی‌های 48 به صورت گسترده مورد نقض قانونی قرار می‌گیرد. در واقع، صهیونیست‌ها از زمان اولین انتخابات برگزار شده در این رژیم در 25 ژانویه 1949 تا کنون برای فلسطینی‌های 48 حق رای را در نظر گرفته‌اند اما همواره در معرض تبعیض و تهدید افراط‌گرایی صهیونیست‌ها قرار داشته‌اند.
برای نمونه، در نظام خدمات بهداشت و درمان رژیم صهیونیستی، ۲۰ درصد از پزشکان، ۲۵ درصد از پرستاران و ۵۰ درصد از داروخانه‌داران عرب هستند اما هیچگاه نمی‌توان از یک هویت ملی مشترک و احساس ملت‌بودگی میان شهروندان عرب و یهودی سخن به میان آورد. اعراب معتقد هستند که آنها از «تبعیض سازمان یافته» در سرزمین‌های اشغالی برای دسترسی به مسکن و خدمات درمانی و آموزشی رنج می‌برند. در همین زمینه، بر اساس گزارشی که در آوریل ۲۰۲۱ توسط دیدبان حقوق بشر منتشر شد، مقامات رژیم صهیونیستی مرتکب آپارتاید نسبت به فلسطینیان داخل اسرائیل و فلسطینیان سرزمین‌های اشغالی در کرانه غربی و در غزه شده‌اند که یکی از مصادیق جنایت علیه بشریت است.
شهروندان حاضر در جمعیت فلسطینی‌های 48 می‌گویند که دولت در سلب مالکیت زمین‌های متعلق به آنان دست دارد و مقامات دولتی را متهم می‌کنند که در اختصاص بودجه دولتی، مرتبا علیه آنان تبعیض قایل می‌شوند. به عنوان مثال، قوانین شهروندی رژیم صهیونیستی برای یهودیان بدون توجه به اینکه از کجا آمده‌اند حق دریافت تابعیت و گذرنامه اسرائیلی قایل شده اما فلسطینیانی که از این سرزمین مهاجرت کرده یا اخراج شده‌اند و فرزندان آنان در صورت بازگشت این حق را ندارند.
همچنین، تا سال 2018 زبان عربی همانند زبان عبری، به عنوان یک زبان رسمی در رژیم صهیونیستی شناخته می‌شد اما با تصویب پارلمان این رژیم در قالب قانون «دولت-ملت» یا قانون «کشور یهود»، زبان عربی موقعیت خود به عنوان یک زبان رسمی در کنار زبان عبری را از دست داد و اعلام شد که حق تعیین سرنوشت ملی «منحصر به یهودیان» است.
علاوه براین، برخی شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی بین یهودیان و اعراب حاضر در سرزمین‌های وجود دارد که ناشی از تبعیض علیه اعراب به بهانه عدم حضور برای خدمت در ارتش است. افرادی که در ارتش رژیم صهیونیستی خدمت می‌کنند، از مزایا و فرصت‌های شغلی بسیاری برخوردار می‌شوند که در دسترس شهروندان دیگر نیست. با این حال، عرب‌های حاضر در سرزمین‌های اشغالی در صنایع و مشاغلی مانند ساخت‌وساز فعالیت می‌کنند. همچنین، اعراب در بخش‌های آموزش عالی و صنعت هم حضور کمرنگی دارند و بین یهودیان و اعراب موسوم به فلسطینی‌های 48، تقریبا ارتباطی وجود ندارد، زیرا بیشتر کودکان و نوجوانان در مدارس ابتدایی و متوسطه مختلف تحصیل می‌کنند و ممکن است تا زمان ورود به دانشگاه با یکدیگر ارتباط نداشته باشند.
چشم‌انداز آتی وضعیت فلسطینی‌های 48
هر چند در گذشته فلسطینی‌های 48 یا اعراب ساکن سرزمین‌های اشغالی، اعتراضات محدودی را علیه سرکوب و جنایت دولت و ارتش رژیم صهیونیستی داشته‌اند اما برای اولین بار در تاریخ بعد از شکل‌گیری رژیم جعلی صهیونیستی، شاهد هستیم که 2 میلیون جمعیت حاضر در سرزمین‌های اشغالی، هم صدا با دیگر فلسطینی‌ها از جنایات، تبعیض‌ها و برنامه‌های تل‌آویو برای پاکسازی هویتی به ستوه آمده‌اند. در واقع، روند جدید نشانگر آن است که فلسطینی‌های 48 بیش از هر زمان دیگری هم‌صدا با هموطنان خود رد کرانه باختری، نوار غزه و کمپ‌های آورگان در منطقه، مبارزه علیه دولت تل‌آویو را برگزیده‌اند
اما باید توجه داشت که در شرایط جدید، بر خلاف گذشته که رژیم صهیونیستی جنگ‌ها را آغاز می‌کرد و مقاومت فلسطین به این تجاوزها پاسخ می‌داد، درحال حاضر این مقاومت فلسطینی است که صهیونیست‌ها را تهدید به حمله می‌کند، التیماتوم می دهد و بعد حملات خود را متوجه شهرک های صهیونیستی می‌کند. در این میان حداقل 7 شهر سرزمین‌های اشغالی شاهد درگیری و تظاهرات بود، از جمله در شهر «لاد» معترضان فلسطینی کنترل شهر را از دست پلیس خارج کردند و نیروهای ذخیره ارتش برای کنترل اوضاع و سرکوب معترضان فلسطینی به این شهر اعزام شدند. این رویداد بی سابقه بود و از سال 1948 هیچگاه در مناطق اشغالی شاهد درگیری و تظاهرات نبوده‌ایم و برای اولین بار اعراب مناطق اشغالی نیز در حمایت از دیگر فلسطینیان دست به اعتراضات گسترده و بزرگ زدند. در مجموع می‌توان وضعیت جدید را در مقام دوران جدید اتحاد میان فلسطینی‌ها و گام نهادن رژیم صهیونیستی در مسیر استحاله فلسطینی‌های 48 مورد خطاب قرار داد.
