بدون شک با در نظر گرفتن روند جنگ کنونی که شاهد برقراری موازنه تهدیداز سوی مقاومت هستیم، تداوم وضعیت گذشته در نحوه رویارویی صهیونیستها با فلسطینیان، یعنی بر اساس رویکرد سلطه، امکان پذیر نیست و در هر طرح آتش بسی باید شروط مقاومت مورد توجه قرار گیرد.
الوقت - دومین هفته جنگ در اراضی اشغالی فلسطین در حال سپری شدن است و در میان از کنترل خارج شدن درگیری و تلاش‌های بین المللی برای متوقف کردن آن، اما همچنان چشم انداز به ثمرنشستن طرح‌های آتش بس در ساعات آینده کمرنگ به نظر می‌رسد. زمان و شدت درگیری اخیر از آخرین جنگ طولانی دو طرف در سال ۲۰۱۴ تاکنون بی سابقه است و نگرانی در مورد اینکه طولانی شدن این وضعیت در شرایط تداوم بمبازان بی امان شهر همراه با محاصره زمینی، دریایی و هوایی غزه، به بروز بحران انسانی در این منطقه منجر شود ضرورت افزایش تحرکات بین المللی برای فشار بر صهیونیستها به منظور متوقف کردن حملات را باعث شده است.
بر اساس آخرین آمارها و گزارش‌های منتشر شده، با گذشت یازده روز از حمله به غزه 250 نفر از فلسطینیان که اکثریت آنها را غیرنظامیان بویژه زنان و کودکان تشکیل می‌دهند، شهید و صدها تن دیگر زخمی شده‌اند. در مقابل به گفته ارتش صهیونیستی، از زمان آغاز تنش کنونی ، ۴۰۷۰ موشک از غزه به سمت اراضی اشغالی شلیک شده است که ۶۱۰ موشک در داخل نوار سقوط کرده است. همچنین، بنابر بر آمار اعلام شده از سوی صهیونیستها، تا کنون 12 تن از شهرک‌نشینان اراضی اشغالی کشته شده‌اند که البته صحت این آمار مورد تردید جدی است.
همچنین، صهیونیستها مانع از رسیدن کمک‌های بین المللی به غزه می‌شوند و این امر رسیدگی درمانی به مجروحین را سخت و دشوار کرده است. با این وصف چرایی به ثمر نرسیدن طرح های آتش بس موضوعی است که در روزهای گذشته مورد توجه بوده است. در همین راستا، می‌توان طرح‌های فرانسه، روسیه و مصر را مورد اشاره قرار داد که البته تا کنون به نتیجه نرسیده‌اند و علت آن نیز تمرکز اصلی نوشتار حاضر خواهد بود.
رژیم صهیونیستی و سه انتخاب برای توقف درگیری‌ها
با وخیم شدن هر چه بیشتر اوضاع سرزمین‌های اشغالی در نتیجه تجاوزات رژیم صهیونیستی، اکنون فشارها برای برقرار آتش‌بس در سطحی گسترده افزایش پیدا کرده است. بنابر اعلام منابع خبری دولت آمریکا از یک سو بر سیاست‌مداران صهیونیست برای تن دادن به آتش فشار وارد می‌کند و دولت مصر نیز برای توقف حملات موشکی از نوار غزه از سوی دیگر به حماس فشار وارد می‌کند. همچنین بنابر اعلام خبرگزاری آناتولی ترکیه، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا ابلاغ کرد که آماده بررسی آتش‌بس ظرف دو یا سه روز است. البته این موضوع از سوی رسانه‌های صهیونیستی برای عصر روز جمعه تعیین شده است.
با این اوصاف، پیش‌بینی‌های نظامی و سیاسی در تل‌آویو حاکی از این است که رژیم صهیونیستی به زودی یکی از سه مکانیزم میانجیگری مصر، میانجیگری سازمان ملل یا آتش‌بس یکجانبه را برای پایان تجاوز به غزه انتخاب خواهد کرد. در این میان شواهد امر حاکی از آن است که صهیونیستها، آتش‌بس یکجانبه را ترجیح می‌دهند چراکه به آنها اجازه می‌دهد به اهدافی در غزه حمله کند و آتش‌بس در مقابل آتش‌بس محقق شود.
با این اوصاف، باید توجه داشت که در دو هفته اخیر بازیگران مختلفی طرح آتش‌بس را در نواز غزه ارائه کرده‌اند که مهمترین آنها را می‌توان مربوط به سه کشور مصر، فرانسه و روسیه دانست.
در مهمترین سطح، طرح مصر برای آتش بس از روز پنجم درگیری‌ها (14 می -24 اردیبهشت) مطرح شد که در آن طرف مصری پیشنهاد آتش بس موقتی به عنوان اولین مرحله آتش بس پایدار را ارائه کرد. بر اساس این طرح ابتدا سخن از آتش بس بشردوستانه سه ساعته و پس از آن شش ساعته بود که از سوی رژیم صهیونیستی رد شد. اما پیشنهاد جدید مصری‌ها با توجه به حمایت آمریکا و تغییر مواضع نتانیاهو بسیار جدی تر است. بر اساس پیشنهاد جدید قاهره، از از ساعت ۶ صبح پنجشنبه (امروز) آتش بس برقرار می شد و حماس حملات موشکی را متوقف و رژیم صهیونیستی نیز حملات به نواز غزه را متوقف می‌کند اما تا کنون این طرح اجرایی نشده و رسانه‌ها از احتمال اجرایی شدن آن طی یک یا چند روز آینده خبر داده‌اند. طرح ادعاهای مبنی بر اجرایی شدن طرح اتش بس مصر در شرایطی اسن که که جنبش حماس اعلام کرده آتش‌بسی مجانی وجود ندارد.
علاوه بر طرح مصر، دولت فرانسه نیز در چند روز گذشته طرح آتش‌بس در نواز غزه را ارائه کرده است که از قرار معلوم در مقام یک قطعنامه پیشنهادی در شورای امنیت که تحت حمایت مصر و اردن نیز است، ارائه خواهد شد. طرح فرانسه در شرایطی مطرح شد که «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه در 17 می 2021 (27 اردیبهشت 1400) اعلام کرده بود که وی با رئیس جمهور مصر و پادشاه اردن بر سر طرحی پیشنهادی و عینی جهت برقراری آتش بس (در غزه) و (دستیابی به) یک مسیر ممکن برای گفتگو میان اسرائیل و فلسطینیان همکاری خواهد کرد. قطعنامه پیشنهادی فرانسه از طرفین بحران می‌خواهد که گام‌های مشخصی برای پایان دادن به جنگ بردارند و قبل از هر چیز لازم است که با خاموش شدن صدای آتشباری در ساعت معینی به طور همزمان، موافقت کنند.
با این حال پس از شکست نشست شورای امنیت در روز سه‌شنبه با ایفای نقش مستقیم آمریکا، یک مقام وابسته به دولت واشنگتن به فرانس پرس گفته است که آمریکا از قطعنامه پیشنهادی فرانسه برای توقف درگیری ها در نوارغزه حمایت نمی‌کند. این اقدام واشنگتن در شرایطی است که این کشور، پیش‌نویس قطعنامه پیشین را که از سوی تونس و نروژ، دو عضو غیر دایم شورای امنیت، و با حمایت چین، عضو دایم شورا، تنظیم شده بود، با این استدلال رد کرد که صدور آن در حال حاضر، «سازنده» نخواهد بود.
طرح‌های فرانسه و مصر در شرایطی است که در روزهای گذشته دولت روسیه نیز پیشنهاد میانجیگری میان طرفین برای برقراری آتش‌بس را ارائه کرده بود. همچنین، روسیه از آمادگی خود برای ارائه طرح آتش‌بس در همکاری با مصر پرده برداشته بود. اساس طرح مسکو از این قرار است که طرفین درگیری به آتش بس فوری تن بدهند و متعاقب آن مذاکرات با میانجی‌گر سازمان ملل برای رسیده به راه حل انجام شود.
ناهمگونی طرح‌های آتش بس با شرایط میدانی
ناهمخوانی طرح های آتش بس و شرایط میدانی جنگ از جمله مهمترین علل اصلی ناتوانی طرح های آتش بس مصر و روسیه و فرانسه برای پایان دادن به درگیری بوده است. بدون شک با در نظر گرفتن روند جنگ کنونی که شاهد برقراری موازنه تهدیداز سوی مقاومت هستیم، تداوم وضعیت گذشته در نحوه رویارویی صهیونیستها با فلسطینیان، یعنی بر اساس رویکرد سلطه، امکان پذیر نیست و در هر طرح آتش بسی باید شروط مقاومت مورد توجه قرار گیرد. اقدام سریع و با ضمانت بین‌المللی پایان طرح اشغالگرانه الحاق شهرک‌های کرانه باختری به اسراییل، لغو طرح پاکسازی محله الجراح، در کنار لغو محاصره غزه کمترین شروط مقاومت برای آتش بس با صهیونیستها می باشد.
نباید از یاد برد که طرح آتش بس بر اساس تداوم وضعیت گذشته به طور یکجانبه منافع صهیونیستها را مد نظر قرار خواهد داد و مجالی برای نتانیاهو خواهد بود که وضعیت آشفته داخلی خود را سامان داده و طرح های توسعه‌طلبانه را مجددا در دستور کار قرار دهد. وضعیت غزه در شرایط محاصره و فشار اقتصادی صهیونیستها همانگونه که در راهپیمایی های بازگشت نشان داده شد، کم از وضعیت جنگی نیست و آتش بس با صهیونیستها باید بر مبنای پایان جنگ اقتصادی یعنی رفع محاصره غزه صورت گیرد.
