از ابتدای برگزاری مذاکرات استراتژیک میان عراق و آمریکا طرف خواست اصلی جریان‌های سیاسی عراقی پرداخته شدن به موضوع اخراج نظامیان آمریکایی بوده که البته این موضوع از سوی واشنگتن با رویکردی وارونه مواجه شده است.
الوقت – پس از برگزاری دو دور مذاکرات استراتژیک میان مقامات دولت عراق با دولت دونالد ترامپ، بعد از روی کار آمدن جو بایدن، دور جدیدی از مذاکرات استراتژیک میان نمایندگان بغداد و واشنگتن برگزار شد که از آن به عنوان سومین دور مذاکرات استراتژیک یاد شده است. از ابتدای برگزاری مذاکرات استراتژیک میان دو طرف خواست اصلی جریان‌های سیاسی عراقی پرداخته شدن به موضوع اخراج نظامیان آمریکایی بوده که البته این موضوع از سوی واشنگتن با رویکردی وارونه مواجه شده است. در حقیقت، واشنگتن در پشت پرده مذاکرات استراتژیک تلاش کرده که زمینه تداوم حضور خود در کشور عراق را ایجاد کند.
نتایج و دستاوردهای سه دور مذاکره؛ تلاش واشنگتن برای تداوم اشغالگری تحت عناوین جدید
مذاکرات استراتژیک میان عراق و آمریکا که تا کنون سه دوره از آن برگزاری شده با هدف بررسی و تحکیم همکاری‌ها میان دو طرف در زمینه‌های اقتصادی، امنیتی و نظامی برای اولین بار دهم و یازدهم ژوئن 2020 (21 و 22 خرداد 1399) برگزار شد. در این میان از همان دور اول مذاکرات موضوع اخراح نظامیان آمریکایی به شکل جدی در دستور کار جریان‌های سیاسی قرار گرفت و در همان دور اول جدول زمانی برای خروج سربازان آمریکایی تهیه شد که الیته در بعد عملی مورد اجرا قرار نگرفت.
دور دوم مذاکرات استراتژیک در 18آگوست 2020 (28مرداد 1399) در حریان سفر چند روزه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق به واشنگتن برگزار شد. در دور دوم مذاکرات، بر اساس اعلام ترامپ و الکاظمی، دو طرف به توافق امنیتی بلندمدت برای مقابله با تهدیدات رسیدند. همچنین، در این دور از مذاکره، دولت عراق قراردادی 8 میلیاردی را با 5 شرکت آمریکایی در زمینه انرژی امضا کرد. در دور اول و دوم تا حدود زیادی موضوع اخراج نظامیان آمریکایی در کانون توجه مذاکره کنندگان عراقی قرار نگرفت تا این امر زمینه انتقادات گسترده داخلی را در پی داشته باشد.
اما در تاریخ 7 آوریل 2021 (18 فروردین 1400) دور سوم مذاکرات استراتژیک با برگزاری یک ویدئو کنفرانس بین آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، و فواد حسین همتای عراقی وی برگزار شد که بر خلاف دوره‌های قبلی، موضوع اخراج نظامیان آمریکایی در اولویت مذاکرات دو طرف قرار گرفت. پیرامون دور سوم از مذاکرات استراتژیک، آمریکا و عراق در یک بیانیه مشترک اعلام کردند که طرفین اتفاق نظر دارند که نیروهای عراقی برای «بر عهده گرفتن مسئولیت بیشتر آماده‌اند.» این بیانیه می‌افزاید: طرفین تأیید کردند که مأموریت نیروهای آمریکا و ائتلاف در حال حاضر به یک مأموریت متمرکز بر آموزش و مشاوره تغییر کرده است و بدین ترتیب این اجازه را می‌دهد که نیروهای رزمی باقی مانده بنا بر یک زمان بندی که در مذاکرات فنی آینده مشخص خواهد شد، از عراق خارج شوند.
در همین زمینه، قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق تاکید کرد:ه که در جریان گفتگو با طرف آمریکایی توافق شد که هیچ پایگاهی نظامی آمریکایی در داخل عراق باقی نماند. سومین دور از مذاکرات موفق بود. طرف آمریکایی متعهد شد که شماری مهم و قابل توجه از نیروهایش را از عراق خارج کند و دولت عراق در مقابل، از تعهد خود برای محافظت ازکادرها و هیأت‌های دیپلماتیک سخن گفت. ما در گفتگو با طرف آمریکایی درباره پیشرفت‌هایی که نیروهای عراقی در مبارزه با تروریسم به دست آورده‌اند، گفتگو کردیم.
وقت‌کشی نقشه راه واشنگتن در مذاکرات استراتژیک
برگزاری سه دور مذاکرات استراتژیک میان عراق و آمریکا تحت شرایطی بوده که استراتژی اصلی و بنیادی آمریکا در طرح مذاکرات استراتژیک با عراق بر مبنای به حاشیه راندن مسئله اخراج نظامیان آمریکایی از این کشور یا در حالت حداقلی تعویق اجرایی شدن مصوبه پارلمان بغداد برای اخراج نظامیان خارجی است که در 5 ژانویه 2020 (15 اسفند 1398) تصویب شده بود. پس از سه دور مذاکرات به نظر می‌رسد تا حدود آمریکایی‌ها در تحقق این خواسته و مطالبه خود نیز موفقیت‌هایی را بر خلاف خواست عمومی شهروندان و جریان‌های سیاسی عراقی نیز کسب کرده‌اند. آنها در مسیر اجرایی کردن این رویه دو تاکتیک اصلی را مورد استفاده قرار داده‌اند.
پناه بردن به موضوع تروریسم به عنوان بهانه برای باقی ماندن: همزمان با آغاز مذاکرات استراتژیک میان عراق و آمریکا بحث غالب و خواسته اصلی جناح‌های سیاسی عراقی از دولت این بود که چگونه نقشه راهی برای خارج شدن نظامیان آمریکایی و دیگر کشورهای عضو ائتلاف موسوم به ضد داعش طراحی شود اما بر خلاف این هدف‌گذاری اولیه اکنون نمایندگان واشنگتن به صورت نامحسوس، تلاش کرده‌اند که موضوعیت اخراج نظامیان آمریکایی را از دستور کار خارج کنند. در واقع، آمریکایی‌ها با بزرگ‌نمایی موضوع اعتراضات عمومی در شهرهای مختلف عراق و نیز برجسته‌کردن تهدید داعش و تروریسم تلاش دارند، زمینه تداوم حضور و نفوذ خود را فراهم کنند.
طرح اولویت اصلاحات اقتصادی: در سطحی دیگر، آمریکایی ها طی سه دور مذاکرات استراتژیک با بغداد، تلاش کرده‌اند با طرح اصلاح ساختار اقتصادی به عنوان اولویت اصلی، نگاه افکار عمومی به اجرایی شدن مصوبه پارلمان برای اخراج نظامیان خارجی را منحرف کنند. از نگاه واشنگتن تا زمانی که اصلاح ساختار اقتصادی برای شهروندان اولویت داشته باشد، دیگر موضوع مداخله و اشغالگری آمریکا در عراق از ضرورت پردازش خارج خواهد شد. در همین راستا، شاهد هستیم که آنها با ارائه پیشنهادهای ویژه اقتصادی به بغداد تلاش می‌کنند روند مذاکره را از مسائل امنیتی به سوی مطالبات اقتصادی و توافقات اقتصادی معطوف کنند.
در مجموع، تاکتیک‌های آمریکایی‌ها برای به انحراف کشاندن افکار عمومی و جریان‌های سیاسی از مساله خروج نظامیان آمریکایی به موضوعاتی همچون تروریسم و اصلاحات اقتصادی که با مدارای قابل توجه مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق نیز همراه شده از سوی بسیاری از جریان‌های سیاسی عراقی با انتقاد جدی مواجه شده است. بر اساس دیدگاه جریان‌های سیاسی این کشور، بخش یا بدنه اصلی مذاکرات استراتژیک می‌بایست بر توافق بر سر چگونگی پایان اشغالگری آمریکایی‌ها معطوف می‌شد اما رویه حاضر نشانگر آن است که تیم مذاکره کننده عراقی مغلوب تاکتیک‌های انحرافی واشنگتن شده و به نوعی انفعال در اجرایی شدن روند اخراج نظامیان خارجی را شاهد هستیم.
