الوقت- در حالیکه طی ماه های گذشته موضوع اجرای حكم اعدام شیخ باقر النمر همواره یکی از سوژه های داغ رسانه های داخلی و خارجی عربستان بوده و سازمان های حقوقی بین المللی نیز بارها اعدام وی را محكوم و خواهان لغو این حكم از سوی عربستان سعودی شده بودند، اما اخیرا بر اساس گزارش بستگان شیخ نمر باقر النمر،حکم اعدام او در دادگاه استیناف تائید شده است. براساس این حکم، شیخ النمر و شش نفر دیگر از شیعیان سعودی - از جمله علی نمر، بردارزاده‌اش - به اشد مجازات، یعنی اعدام و نمایش اجسادشان در ملا عام محکوم شده‌اند. به گفته محمد نمر برادر شیخ باقر النمر، اکنون تنها بخشش ملک سلمان، پادشاه عربستان می‌تواند مانع از اجرای حکم برادرش شود. اندکی بعد از انتشار این خبر، حسین امیرعبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه ایران هشدار داد که اعدام او هزینه سنگینی را متوجه عربستان سعودی خواهد کرد.
لازم به ذکر است که این روحانی برجسته در بیستم تیر ١٣٩٢ در حالی که از مزرعه‌اش باز می‌گشت از ناحیه پا توسط نیروهای سعودی هدف قرار گرفت و به مکان نامعلومی انتقال داده شد و سرانجام مهر ماه گذشته حکم وی توسط رسانه های عربستانی منتشر شد. وی پیش از این هم دو بار توسط سعودی ها دستگیر شده بود، نخستین بازداشت شیخ النمر در می ٢٠٠٦ میلادی رخ داد و بازداشت دوم، در ٢٣ آگوست ٢٠٠٨ میلادی اتفاق افتاد.
اما در شرایط کنونی سوالی که مطرح است اینکه چرا در این برهه زمانی که پادشاهی عربستان درگیر بحران های متعدد داخلی و منطقه ای است، حکم رهبر شیعیان عربستان مورد تائید قرار گرفته است؟ و دیگر اینکه آیا پادشاهی عربستان با توجه به پیامدهای احتمالی اعدام شیخ النمر، ریسک تائید حکم رهبر شیعیان را خواهد پذیرفت؟
سیر تحول پرونده شیخ النمر نشان می دهد که تصمیم ها و احکام مرتبط با این پرونده همواره تحت تاثیر تحولات منطقه، تحرکات شیعیان عربستان، و شدت تنش ها با ایران بوده است. به نحوی که بازداشت النمر همزمان با شروع اعتراضات شیعیان در عربستان اتفاق افتاد، حکم اولیه اعدام وی همزمان با افزایش تنش ها با ایران صادر شد و تائید نهایی حکم وی در دادگاه تجدیدنظر نیز همزمان با دور تازه ای از تنش ها با ایران و سایر بحرانهای منطقه ای صورت گرفته است.
براین اساس به نظر می رسد که شکست های پی در پی عربستان در مقابل محور مقاومت به رهبری ایران بویژه در صحنه های نبرد سوریه و یمن در تائید این حکم بی تاثیر نبوده است، همچنانکه گزافه گویی های اخیر وزیر خارجه عربستان در اتهام زنی به ایران در صحنه های متعدد منطقه ای که به نوعی نشان از استیصال و درماندگی این کشور در برابر قدرت روزافزون ایران دارد گواهی براین مدعاست.
در مجموع باید گفت به رغم آنکه نحوه برخورد آل سعود با شیعیان و رهبران شیعه عربستان به ابزاری برای فرافکنی حکومت سعودی و مقابله با نفوذ ایران تبدیل شده است که بواسطه آن، از یکسو ایران را متهم به دخالت در امور داخلی خود و تحریک شیعیان می کند و از سوی دیگر، وسیله ای برای تهدید و سرکوب شیعیان عربستان تبدیل شده است اما بدون تردید اجرای حکم النمر توسط پادشاه عربستان با توجه به جایگاهی که وی در نزد افکارعمومی شیعیان عربستان و منطقه دارد می تواند پیامدهای غیرقابل پیش بینی و خارج از کنترلی را برای حکومت آل سعود در پی داشته باشد. همچنانکه از سرگیری اعتراضات شیعیان و احتمال تسری آن به سایر شهرهای غیرشیعی محتمل ترین پیامد اجرای حکم النمر است.
هر چند به زعم مقامات سعودی، مشغولیت افكار عمومی به جنگ یمن مانع موضع گیری خاص در خصوص اعدام شیخ نمر خواهد شد؛ اما چنین تحلیلی حكایت از استیصال مقامات سعودی و استمرار اشتباهات استراتژیك آنها دارد. چرا كه اجرای حکم اعدام آیت الله نمر النمر منجر به آغاز خشم مردمی گسترده‌ای در مناطق شرقی عربستان یعنی القطیف و الاحساء خواهد شد، زیرا طبق آمارهای رسمی سعودی، بیش از ٣ میلیون شهروند شیعه فقط در این دو منطقه زندگی می‌کنند. این در حالی است که ده‌ها هزار شیعه نیز در مدینه منوره و سایر مناطق عربستان زندگی می‌کنند. بنابراین این احتمال وجود دارد که اگر شیخ نمر النمر اعدام شود گروه های مسلح شیعی اقدامات غیرقابل پیش بینی را در مناطق الشرقیه و حتی مرکزی عربستان در مخالفت با آل سعود انجام دهند . از سوی دیگر اجرای چنین حكمی موجب ایجاد اختلافی جدید بین شهروندان سعودی خواهد شد و آتش جنگ و درگیری فرقه ای در این كشور را شعله‌ور خواهد ساخت.
جواد مددی
