الوقت- یک سال از توافق دوحه میان طالبان و آمریکا گذشت. توافقی که در شعارهای طرف آمریکایی قرار بود برای افغانستان به ارمغان آورنده صلح و ثبات باشد اما اکنون خود در اولین سالگرد انعقاد آن به شدت متزلزل و در معرض نابودی است. این در حالی است که جنگ در افغانستان نیز در طی یکسال گذشته نه تنها کاهش نیافته بلکه خشونت‌ها علیه غیرنظامیان و نبرد میان نیروهای دولتی و شبه نظامیان طالبان، رو به گسترش بوده است.
سازمان ملل متحد هفته گذشته اعلام کرد که از زمان امضای توافق دوحه، 3 هزار و 35 غیرنظامی افغان در سال 2020 به دلیل افزایش خشونت‌ها کشته شده اند که نسبت به سال گذشته 15 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
همچنین عبدالباسط انصاری ، مشاور وزارت پناهندگان و بازگشت به افغانستان گفت: "از زمان معامله دوحه ، بیش از 350،000 افغان در اثر خشونت‌ها آواره شده‌اند."
جو بی‌اعتمادی حاکم بر فضا
یکی از چالش‌های مهم پیش روی اجرای توافقنامه دوحه در اولین سالگرد انعقاد آن، جو بی‌اعتمادی است که میان تمامی طرف‌های معاهده وجود دارد و همه طرفین یکدیگر را به نقض مفاد توافق متهم می‌کنند.
طالبان در روز یکشنبه (28 فوریه) طی بیانیه ای که مناسبت سالگرد توافق دوحه صادر کرد، هشدار داد که هر اقدامی برای جایگزینی توافق "محکوم به شکست است".
طالبان علاوه بر عقب‌نشینی نیروهای خارجی ، خواستار آزادی بیشتر زندانیان طالبان و حذف نام آنها از لیست‌های سیاه تروریستی شده است.
طالبان همچنین در این بیانیه خواستار خروج همه نیروهای بین المللی از افغانستان در جدول زمانی تعیین شده در این توافق نامه است.
در توافق نامه دوحه همه نیروهای بین المللی خواسته شد تا 1 مه 2021 به تدریج افغانستان را ترک کنند. در مقابل ، طالبان متعهد شدند که از خشونت دست کشیده و با نمایندگان دولت افغانستان به گفتگوهای صلح بپردازند.
در طرف مقابل نیز ناتو اخیراً اعلامیه ای صادر کرد مبنی بر اینکه نیروهای خارجی را "در زمان مناسب" از افغانستان بیرون خواهد کشید اما همزمان مدعی شد که طالبان به این توافقنامه پایبند نبوده‌اند.
متحدان آمریکا در ناتو بر این موضوع تأکید دارند که عقب‌نشینی زودهنگام نیروهای نظامی خارجی از افغانستان منجر به تسلط طالبان بر قدرت در کابل خواهد شد. این در حالی است که مذاکرات میان کابل و طالبان نیز با بن بست مواجه شده و در سایه بدبینی دولت افغانستان به نیات آمریکا و توافقات پشت پرده با طالبان، پیشرفت چندانی در مذاکرات صلح به چشم نمی‌خورد.
در همین راستا شورای امنیت ملی افغانستان روز گذشته اعلام کرد که توافقنامه قطر تنها برای آمریکا آتش‌بس را تضمین کرد در حالی که روند صلح با کندی روبرو است و دیگر امیدی به این توافق نیست.
رحمت الله اندار ، سخنگوی دفتر مشاور امنیت ملی اشرف غنی ، گفت که مذاکرات دوحه نتوانست انتظارات را برآورده کند.
مأموریت ویژه خلیلزاد در تور منطقه‌ای
اما در شرایطی که توافق دوحه بیش از هر زمان دیگری در معرض فروپاشی قرار گرفته و زمزمه‌های عدم خروج نیروهای خارجی و تشدید جنگ در آینده نزدیک قوی تر می‌شود، کاخ سفید روز گذشته زلمای خلیزاد را برای مذاکره با مقامات طالبان و سران دولت کابل راهی منطقه کرد. این نخستین سفر خلیلزاد پس از تمدید ماموریتش به عنوان نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان به کابل محسوب می‌شود.
در بیانیه روز یکشنبه ، وزارت امور خارجه ایالات متحده گفت که زلمای خلیل زاد با رهبران افغانستان و نمایندگان طالبان در کابل و دوحه ملاقات می‌کند و "بحث های پیش رو" را انجام می دهد.
دولت بایدن اعلام کرده که در حال بررسی توافقنامه دوحه است. در گزارشی که یک هیئت از نمایندگان دو حزب جمهوری‌خواه و دموکرات به کنگره در اوایل ماه فوریه ارائه کردند، گفته شد که طالبان هنوز نشان نمیدهد "که قادر و یا حتی مایل است" تعهد خود را برای جدایی از القاعده انجام دهد و این موضوع تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکا خواهد بود. در حال حاضر حدود 2500 سرباز آمریكایی همراه با 10 هزار پرسنل ناتو در افغانستان باقی مانده‌اند و کاخ سفید نیز اعلام کرده که موعد ماه مه برای خروج نیروهای آمریکایی را به رسمیت نخواهد شناخت.
بعید به نظر می‌رسد که طالبان با تمدید حضور نیروهای خارجی موافقت کنند. ناظران سیاسی بر این اعتقادند که اگر بایدن به طور یک جانبه تصمیم بگیرد که از مهلت مقرر تخطی کند این می‌تواند طالبان را به دور شدن از میز مذاکره و پیگیری کسب قدرت از طریق خشونت سوق دهد.
