الوقت- شهرهای لبنان در روزهای گذشته بار دیگر صحنه حضور معترضان شده است. بر اساس اعلام رسانه‌ها تاکنون یک کشته و دها نفر زخمی حاصل رویارویی معترضان و نیروهای پلیس در طرابلس، شهری شمال لبنان، بوده است.
اما چه عواملی در شروع دور جدید تنش‌ها لبنان موثر بوده است و آیا لبنان با افزایش خشم از خلأ حضور دولت و سوءمدیریت در بسیاری از بحرانهای این کشور ، به سمت تشدید ناآرامی‌های اجتماعی پیش می‌رود؟
لبنان و جشنواره بحران‌ها
جرقه دور جدید اعتراضات با اعلام تمدید مدت قرنطینه و محدودیت‌های رفت و آمد از سوی دولت برای جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا آغاز شد.
این در حالی است که چنین تصمیمی تأثیری مستقیم بر معیشت بخش زیادی از جامعه در شرایط بحران شدید اقتصادی برجای می‌گذارد.
لبنان از زمان شیوع کرونا در سال گذشته 293157 مورد مبتلا و 2،621 مورد مرگ را ثبت کرده است.
در این ماه یکی از بالاترین سرانه های جهان در ابتلا به کرونا را ثبت کرد و مقامات را مجبور کرد تا به تشدید محدودیتها اقدام کنند.
این محدودیت ها شامل یک ساعت رفت و آمد شبانه روزی است. با توجه به اینکه کارگران روزمزد حدود نیمی از نیروی کار لبنان را تشکیل می دهند ، این محدودیتها زنگ خطر را به صدا درآورده است.
موسسه خیریه نجات کودکان گفت: "ما بسیار نگران هستیم که خانواده های آسیب پذیر و فرزندان آنها مجبور شوند که به تنهایی با یک فاجعه مقابله کنند."
این در شرایطی است که از سال 2019 ، لبنان با بدترین بحران اقتصادی خود از زمان جنگ داخلی 1975-1990 دست به گریبان است.
طبق اعلام سازمان ملل متحد اکنون بیش از نیمی از جمعیت زیر خط فقر زندگی می کنند ، در حالی که پوند لبنان بیش از 80 درصد ارزش خود را در برابر دلار در بازار سیاه از دست داده است.
براساس صندوق بین المللی پول ، تولید ناخالص داخلی سال گذشته 25 درصد کاهش یافت در حالی که قیمت ها نسبت به مدت مشابه 144 درصد جهش داشتند.
با تشدید وضعیت ، بانک های لبنانی از دسترسی کامل سپرده‌گذاران به پس‌انداز ارزی خود جلوگیری کرده‌اند و فقط به آنها اجازه داده‌اند که آنها را به پول محلی با نصف ارزش نرخ بازار سیاه تبدیل کنند و متحمل خسارت قابل توجهی شوند.
موضوعی که بیشتر از همه تأثیرات منفی خود را بر سپرده گذاران كوچك و متوسط گذاشته است.
دراین شرایط رکود اقتصادی شیوع ویروس کرونا وضعیت را وخیم‌تر نیز کرد. آژانس غذایی سازمان ملل اعلام کرد که در ژوئن سال گذشته ، کووید و اقدامات مربوط به آن تقریباً از هر سه لبنانی یک نفر را به سمت بیکاری سوق داده است.
انفجار بندر بیروت در 4 اوت ، مصیبت بزرگ دیگری بود که برای دولت لبنان ایجاد شد. بدترین فاجعه زمان صلح در این کشور که بیش از 200 کشته و میلیاردها دلار خسارات ناشی از انفجار را برای دولت باقی گذاشت و موجبات سرنگونی دولت حسان دیاب را فراهم آورد.
مهمتر از همه لبنان از زمان استعفای دولت حسان دیاب در تابستان امسال تاکنون بدون دولت و در حالت بلاتکلیفی سیاسی به سر می‌برد. با گذشت تقریباً شش ماه ، رهبران سیاسی هنوز نتوانسته اند دولت جدیدی را تشکیل دهند.
این در حالی است که لبنان یکی از بیشترین بدهی‌های خارجی در میان کشورهای جهان را دارا می‌باشد. این کشور سال گذشته برای اولین بار بدهی خارجی خود را نتوانست پرداخت کند و مذاکرات با صندوق بین المللی پول برای گرفتن وام اضطراری پس از چند ماه مذاکره ناموفق بود.
در این شرایط بانک جهانی اعلام کرده که کمک های اضطراری به ارزش 246 میلیون دلار را برای کمک به 786000 لبنانی تصویب کرده است.
مقامات محلی می‌گویند که پرداخت ماهیانه 400000 پوند لبنان (حدود 50 دلار با نرخ بازار) به حدود 230،000 خانواده را آغاز کرده اند.
در این میان رمزی مشرفیه وزیر موقت امور اجتماعی و گردشگری هفته گذشته اعلام کرد که سه چهارم جمعیت بیش از شش میلیون نفری به کمک نیاز دارند.
بنابراین باید گفت در شرایط کنونی امید به حل بحرانهای لبنان اول از همه از رهگذر تشکیل دولت می‌گذرد تا شاید بتواند کمک‌های بین‌المللی را جذب و به اقتصاد کشور سامان دهد. با این حال پس از 5 ماه هیچ پیشرفت سیاسی در این افق به چشم نمی‌خورد. حریری و حزب المستقبل که نقش اساسی در بوجود آمدن بحران سیاسی با پافشاری بر کنار زدن دیگر گروه‌های سیاسی از قدرت با بهانه تشکیل دولت تکنوکراتیک ایفا کرده است، نخست وزیر مکلف است اما در این مسیر اقدام چندانی برای حل و فصل اختلافات با رقبا صورت نداده و بیشتر متأثر از دیدگاه‌های عربستان سعودی می‌باشد که برای کوتاه کردن دست حزب الله از قدرت حتی به قیمت فروپاشی لبنان تلاش می‌کند. «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه سعودی‌ها اخیراً در گفتگو با شبکه دولتی العربیه گفت که لبنان بدون اصلاح سیاسی و کنار گذاشتن نیروهای حزب الله، پیشرفت نخواهد کرد.
در حالی که با رفتن ترامپ، دولت فرانسه به تغییر رویکرد واشنگتن در قبال تحولات لبنان و نزدیک شدن مواضع دو کشور نسبت به ضرورت تشکیل دولت امیدوار است، عربستان سعودی همچنان بحران آفرینی را مناسبترین روش برای کاهش قدرت و نفوذ مقاومت در عرصه سیاسی لبنان می‌داند و بعید نیست که طی روزهای آینده از بستر شکلگیری دور جدید اعتراضات، به تشدید بحران در این کشور اقدام کند.
