الوقت- امواج سونامی انتخابات آمریکا به جزیره امن ترامپ در شبکههای اجتماعی نیز کشیده شده و تصمیم توییتر به بستن دائمی اکانت شخصی رئیس جمهوری آمریکا پیش از ترک کاخ سفید با واکنشهای بسیار گسترده روبه رو شده و بحثهای زیادی در مورد سیاست دوگانه رسانههای اجتماعی آمریکایی در مورد آزادی بیان، بیطرفی و سانسور در فضای مجازی به راه انداخته است.
شرکت توییتر که در سال 2006 از سوی جک دروسی و همکارانش تأسیس شد، به عنوان ابزار اصلی ارتباطی در جریان مبارزات انتخاباتی سال 2016 و 2020 و همچنین اعلام سیاستها و طرح دیدگاههای رئیس جمهور آمریکا در طول 4 سال گذشته مورد استفاده ترامپ قرار گرفت. با این حال در جریان انتخابات بحثانگیز ریاست جمهوری اخیر آمریکا توییتر چندین بار پیامهای ترامپ را با اعلام «مغایرت با واقعیت» و یا نقض پروتکلهای این شبکه اجتماعی حذف کرده بود تا اینکه روز جمعه پس از رویداد تصرف کنگره توسط هواداران خشمگین ترامپ، نهایتاً توییتر تصمیم گرفت حساب کاربری او را به دلیل آنچه «پیشگیری ازترویج خشونت بیشتر» نامید به طور دائمی لغو کند. پس از آن نیز توییتر حساب برخی از نزدیکترین چهره ها به ترامپ همانند مایک فلین مشاور سابق امنیت ملی کاخ سفید و هزاران هوادار ترامپ را نیز مسدود کرد. اعتراضات به این اقدام طوفان توییتری با هشتگ «ما صدای ترامپ هستیم» را به راه انداخته که به ترند روز این شبکه اجتماعی تبدیل شد.
اقدامات توییتر موجب شده تا ترامپ که پیشتر هم بر سر مفاد قانون مصونیت حقوقی شرکتهای اینترنتی معترض به عدم شفافیت این ماده قانونی بوده، با استفاده از حساب کاربری نهاد ریاست جمهوری در توییتر کارکنان این شبکه را در همکاری با دموکراتها متهم به ممنوعیت آزادی بیان و خاموش کردن صدای او 75 میلیون هوادارش کرده است.
اما فارغ از جدالهای داخلی بر سر بستن حساب ترامپ و هوادرانش آنچه که توجه ناظران بینالمللی را از این ماجرا بیشتر به خود جلب کرده است مربوط به قدرت شبکههای اجتماعی در جهان امروز و هویدا شدن دست قدرت پنهان در پس فعالیتهای این شبکهها میباشد.
قدرت روزافزون شبکههای اجتماعی در جهان
امروزه شبکههای اجتماعی ناخودای کشتی رسانه در اقیانوس پرتلاطم اینترنت در عصر اطلاعات و ارتباطات و دهکده واحد جهانیاند. شبکههایی که مبتنی بر فناوری “وب 2” فعالیت داشته و با اجتماعگرایی مجازی نقش اساسیای را در معادلات رسانهای جهان بازی میکنند. این رسانهها علاوه بر قابلیت شبکهسازی مجازی، امکان استفاده سریع از فرصتهای مختلف در فضای اینترنت شامل جستوجو، خواندن و به اشتراکگذاری اخبار، عکس و فیلم، نوشتن دیدگاهها بدون سانسور و نظارت و عضویت در گروههای مختلف را فراهم نموده که باعث اقبال کاربران اینترنتی به شبکههای اجتماعی شده است.
با توسعه تکنولوژی و گسترده شدن کاربرد تلفنهای هوشمند در سطح جهانی استقبال از فعالیت در شبکههای اجتماعی به حدی تقویت شده که رسانههای سنتی همانند شبکههای تلویزیونی و روزنامهها و حتی سیاستمداران نیز ناچاراً به این سمت کشیده شدهاند و فورم اطلاعرسانی را بر اساس سبک و سیاق شبکههای اجتماعی تطبیق دادهاند.
تاکنون عمده دیدگاهها نسبت به شبکههای اجتماعی همانند فیسبووک و توییتر از آنها به عنوان یک ابزار مهم قدرت در جامعه امروزین یاد میشد اما رویدادهای اخیر آمریکا به خوبی ثابت کرد که این شبکههای اجتماعی تنها یک ابزار در دست سیاستمداران نیستند و خود به تأثیرگذاری در روند تحولات مشغولند.
از ماهیت تأثیرگذاری شبکههای اجتماعی به عنوان قدرت نرم یاد میشود. قدرت نرم تبلیغات سیاسی نیست بلکه مباحث عقلانی و ارزشهای عمومی را شامل میشود. در واقع این ابزارهای ارتباطی در جهان امروز دیگر به انتقال واقعیـت فکر نمیکـنند، بلکه واقعـیتهـا را میسازند. به عبارت دیگر شبکههای اجتماعی جهانهای ذهنی و غیرواقعی را به دنیا مخابره میکنند.
استاندارهای دوگانه آمریکایی
اما مسئله قابل تأمل دیگری که در پس مسدود شدن صفحات ترامپ و هواداران و هم مسلکهایش در شبکه توییتر بنابر عمدتاً دروغپراکنی در مورد نتیجه انتخابات و دعوت به آشوب وجود دارد، استانداردهای دوگانه مجموعه سیستم سیاسی و مدیریتی آمریکا در قبال رویدادهای مشابه در دیگر کشورها بویژه کشورهای رقیب میباشد.
آمریکا در انتقاد از کشورهای رقیب خود در سطح بینالمللی، از تمامی جریانهای مخالف این نظامها، حتی گروههای تروریستی و از تمامی حرکتهای بیثباتساز حتی خشونتطلبان علیه امنیت و اموال عمومی و جان شهروندان عادی با بهانه ضرورت حفظ آزادی بیان دفاع و حمایت میکند و اقدامات دولتها برای مقابله آشوب طلبی و اقدامات تروریستی را خلاف موازین حقوق بشری اعلام میدارد.
در این شرایط مشاهده میشود که حساسیت در مورد حفظ نظم و امنیت عمومی به حدی برای سیستم آمریکا جدی است که ممنوع کردن آزادی بیان نه در قبال مخالفان ضدسرمایهداری و ضدصهیونیستی بلکه با ترس از تداوم اعتراضات هوادارن ترامپ و احتمال کشیده شدن کشور به ورطه ناآرامی و حتی جنگ داخلی، سانسور شامل رئیس جمهور مستقر و به گفته او 75 میلیون رای دهنده حامیاش میشود.
از طرف دیگر همین شبکههای اجتماعی آمریکایی در موضوعات بینالمللی نیز با قرار دادن استاندارهای ساختگی در جنگ رسانهای و نرم با محور مقاومت مشارکت جدی دارد. در طول هفتههای گذشته پیجهای فیسبووکی که تصاویر و مطالب در مورد سردار سلیمانی، مرد شماره یک مبارزه با تروریسم، را اشتراکگذاری میکرد فوراً مسدود میشد در حالی که در همین رسانهها هواداران داعش و القاعده و دیگر گروههای تروریستی به راحتی و بدون مزاحمت فعالیت میکنند.