انتخابات تاجیکستان با اعلام پیروزی دوباره امام علی رحمان به کار خود پایان داد.
به گزارش الوقت، مردم تاجیکستان روز یکشنبه برای انتخاب رییس جمهور کشور از میان پنج کاندیدا از جمله رئیس جمهور فعلی به پای صندوق‌های رای رفتند.
به گفته کمیسیون انتخابات و همه پرسی تاجیکستان، ۶۸ حوزه رای‌گیری در این کشور به همراه ۳۳۷۵ حوزه اخذ آرا و ۳۹ حوزه رای‌گیری در خارج از تاجیکستان مامور کسب آرای مردمی بودند و در مجموع ۴.۹ میلیون تن برای این رای گیری ثبت نام کردند.
در کنار امامعلی رحمانف، رئیس جمهوری کنونی تاجیکستان که برای این انتخابات کاندیدا شد، میروج عبداللف از حزب کمونیست تاجیکستان، رستم لاتیسانا از حزب آگراریان، عبدالحلیم غفارف از حزب سوسیالیست و رستم رحمتزاده از حزب اصلاحات اقتصادی دیگر نامزد اننتخاباتی شده بودند.
بر اساس قانون تاجیکستان، انتخابات در صورتی تایید میشود که بیش از ۵۰ درصد شرکت کنندگان آرای خود را به صندوق‌ها بیندازند. پیروز این رقابت هم باید بیش از نیمی از آرا را کسب کند.
۱۴۵ ناظر بین المللی از سازمان‌های بین المللی چون سازمان همکاری شانگهای و کشورهای مستقل همسود بر این روند انتخاباتی نظارت داشتند.
امامعلی رحمان نامزد حزب خلقی دموکراتی، رستم لطیف زاده نامزد حزب کشاورزی، عبدالحلیم غفاراف نامزد حزب سوسیالیست، رستم رحمت زاده نامزد حزب اصلاحات اقتصادی و معراج عبدالله اف نامزد حزب کمونیست تاجیکستان درانتخابات ریاست جمهوری رقابت کردند.
قانون انتخابات تاجیکستان چه می گوید؟
بر اساس قانون اساسی و کمیسیون مرکزی انتخابات تاجیکستان، رئیس جمهور تاجیکستان برای مدت هفت سال از طریق انتخابات عادلانه، آزاد و شفاف و آرای مردم انتخاب میشود. نامزد انتخابات ریاست جمهوری باید شهروند کشور تاجیکستان باشد و حداقل 35 سال سن داشته باشد، به زبان رسمی کشور صحبت کند و حداقل برای 10 سال گذشته در تاجیکستان اقامت دائم داشته باشد. اگر بیش از 50 درصد از رأی دهندگان در انتخابات شرکت کنند، انتخابات معتبر تلقی می شود و نامزدی که بیش از 50 درصد کل آرا را کسب کند، موفق و منتخب مردم در نظر گرفته می شود. حزب حاکم تاجیکستان، حزب دموکراتیک خلق با ریاست رئیس جمهور فعلی، آقای امامعلی رحمان است. انتخابات قبلی ریاست جمهوری در سال 2013 در حالی برگزار شد که به گفته مقامات رسمی تاجیکستان، امامعلی رحمان رئیس جمهور فعلی 83.92 درصد آرا را با مشارکت 86.64 درصدی به دست آورد.
دولت خانوادگی تاجیکستان
در اصل اول قانون اساسی جمهوری تاجیکستان چنین آمده است که دولت تاجیکستان، دولتی دموکراتیک است. اما به نظر میرسد نام دموکراسی صرفا به یک نماد می ماند تا حقیقت. او خانواده ای بزرگ و قدرتمند دارد. هفت دختر و دو پسر دارد که به دنبال حفظ قدرت در خاندان بزرگ خود هستند و در مناصب حکومتی مشغول به کار هستند.
با توجه به سن بالای آقای رحمان، برخی گمانه‌زنی‌ها از نامزد شدن رستم فرزند ۳۲ ساله او در انتخابات ریاست‌جمهوری حکایت داشت، اما آقای رحمان ماه گذشته رسماً اعلام کرد که خود نامزد ریاست‌جمهوری خواهد شد.
فرزند رحمان از بهار سال جاری رئیس مجلس ملی تاجیکستان است و انتظار می‌رود بعد از پدرش زمام قدرت را در این کشور به‌دست بگیرد. او همزمان شهردار دوشنبه، پایتخت، است.
قانون اساسی تاجیکستان در سال ۲۰۱۶ اصلاح شد و سن قانونی برای نامزدی ریاست‌جمهوری از ۳۵ به ۳۰ سال کاهش یافت؛ موضوعی که از دید ناظران به آماده‌سازی شرایط برای انتقال قدرت از آقای رحمان به فرزندش تعبیر شد.
مجلس ملی در سال ۲۰۱۵ به آقای رحمان عنوان «رهبر ملی» را داد؛ عنوانی که وی را تا پایان عمر از تعقیب قضایی مصون میکند.
سن زیاد رئیس جمهور ممکن است در طول ریاست هفت ساله آتی اش او را خسته کند؛ اما جایگاه پسرش، رستم امامعلی در ریاست مجلس سنا در صورت مرگ یا استعفای خودش میتواند این خاطرجمعی را به او و خاندانش بدهد که ریاست آنها ادامه دار خواهد بود. به نقل از وبسایت دیپلمات، امامعلی رحمان پیشتر قانون اساسی را دستکاری کرد تا پسرش بتواند راه آسانی برای ریاست جمهوری بیاید. او در بسیاری از عکس هایش در کنار پدرش دیده می شود و شخصیت آشنایی برای انتخابات بعد او برای ادامه دولت تاجیکستان خواهد بود. پیش بینی نتایج انتخابات تاجیکستان کار سختی نیست، اما چیزی که به نظر میرسد این است که حداقل تا آیندهای معلوم این خاندان با یک قدرت واحد بر سر حکومت هستند.
اعلام پیروزی دوباره امام علی رحمان
یک روز پس از برگزاری انتخابات، کمیسیون مرکزی انتخابات تاجیکستان روز دوشنبه ۲۱ مهرماه اعلام کرد که امامعلی رحمان با کسب «۹۰ درصد آرا» واجدین شرایط بار دیگر به عنوان رئیس‌جمهور این کشور انتخاب شد.
به گفته کمیسیون مرکزی انتخابات، بیش از ۸۵ درصد از افراد واجد شرایط در آن شرکت کردند.
رحمان با برنده شدن در انتخاباتی که گروه‌های مخالف آن را تحریم کرده بودند به مدت هفت سال دیگر زمام قدرت را در این کشور در دست خواهد داشت. او سه دهه است که بر تاجیکستان حکومت میکند.
تلاش رحمان برای حضور پرشور انتخاباتی
رای‌گیری انتخابات ریاست‌جمهوری تاجیکستان از ساعت شش صبح روز یکشنبه به وقت محلی در ۳۳۷۵ شعبه آغاز شد و حدود پنج میلیون رای‌دهنده واجد شرایط به پای صندوق‌های رای آمدند.
به گزارش بخش تاجیکستانی رادیو اروپای آزاد، مسئولان حکومتی با برگزاری کنسرت، پخش غذای رایگان و دیگر سرگرمی‌های اغواآمیز سعی کردند رای‌دهندگان را به پای صندوق‌ها بکشانند.
گزارش‌ها حاکی است که برخی رای‌دهندگان را با اتوبوس به شعب رای‌گیری برده شدند.
یک تازی رحمان در تاجیکستان
رحمان ۶۸ ساله از سال ۱۹۹۲ با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی قدرت را در تاجیکستان در دست گرفته و در غیاب رقیبی قابل توجه، برای هفت سال دیگر پست ریاست‌جمهوری را در اختیار گرفت.
او بعد از الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهوری بلاروس که بعد از اعتراضات گسترده انتخاباتی با بحران مواجه شده است، طولانی‌ترین دوره زمامداری را در میان کشورهای عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی دارد.
رحمان برای چهار دوره متوالی در انتخاباتی که از دیدگاه ناظران غربی نه آزاد بوده و نه عادلانه، به‌عنوان رئیس‌جمهور تاجیکستان معرفی شده است.
پیشتر تنها حزب پرنفوذ کشور، حزب نهضت اسلامی بود که در انتخابات تاجیکستان رقیبی برای حزب حاکم به رهبری آقای رحمان به حساب می‌آمد، اما دادگاه عالی کشور در سال ۲۰۱۵ این حزب را «گروه تروریستی» اعلام کرد و رهبران و اعضای آن به صورت گسترده‌ای بازداشت شدند.
اکنون تنها حزب اپوزیسیون واقعی، حزب سوسیال دموکرات است که آنها نیز انتخابات را بایکوت کرده‌اند.
بخش تاجیکستانی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی می‌نویسد با توجه به نبود رقیبی قدرتمند، انتظار نمی‌رود نتایج انتخابات به اعتراضات ختم شود و شرایطی مانند انتخابات هفته گذشته قرقیزستان پیش بیاید.
اوضاع نامطلوب تاجیکستان
تاجیکستان یکی از کشورهای فقیر آسیای میانه است و در دو دهه اخیر نیز فقر در این کشور رشد یافته است. در سال ۲۰۱۷ میزان فقر در این کشور حدود ۲۹ درصد بوده است.
تاجیکستان با اختلاف اندکی بعد از قرقیزستان کوچکترین اقتصاد را در میان کشورهای آسیای میانه دارد و فقیرترین کشور منطقه است. البته جمعیت تاجیکستان یک سوم بیشتر از قرقیزستان است و از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی بسیار عقب‌تر از قرقیزستان است.
بخش عمده‌ای از درآمد این کشور مربوط به کارگرانی است که در روسیه کار می‌کنند و برای خانواده‌شان پول ارسال می‌کنند، اما شیوع کرونا بر درآمد آنها نیز به شدت تأثیر گذاشته است.
پارسال میلیون‌ها کارگر تاجیک با کار در روسیه، ۲.۲ میلیارد دلار برای خانواده‌های خود پول فرستادند که این رقم برابر با یک سوم تولید ناخالص داخلی این کشور است.
به حاشیه رفتن انتخابات تاجیکستان در تحولات منطقه ای
به نظر میرسد انتخابات در هیچ یک از کشورهای آسیای مرکزی به اندازه تاجیکستان کمتاثیر برای مردم نیست. رئیس جمهور پیشین قزاقستان، نظربایف به نقل از پایگاه اینترنتی «سوئیس انفو»، پس از سه دهه ریاست جمهوری در حالی از منصب خود استعفا داد که کشورش شاهد افزایش خشم اجتماعی و نارضایتی به دلیل وضعیت اقتصادی ناشی از پیامدهای کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی در سال ۲۰۱۴ میلادی بود. اگرچه او همچنان نقش مهمی در تصمیم گیری سیاسی کشور ایفا میکند و ریاست شورای امنیت این کشور را بر عهده دارد؛ اما این عکس العملی نسبت به نارضایتی مردم بود. تحولات اخیر در قرقیزستان بر سر انتخابات ریاست جمهوری نیز با واکنشها و اعتراضات خیابانی مردم همراه شده و اگرچه دولت با خشونت با آن مقابله میکند اما نشان میدهد مردم آنجا واکنشهای جدیتری نسبت به برگزاری ناعادلانه انتخابات از خود بروز میدهند.
آنچه مردم را به پای صندوق رای میبرد و آنچه باعث میشود روند چنین انتخاباتی در کشور ادامه یابد عدم مخالفت مشخص و یکپارچه مردم و نبود بسیج ضد دولتی و همینطور نبود فشار در صحنه بین المللی علیه عملکرد انتخاباتی رییس جمهور است. با اینکه همیشه در دوران انتخابات در کشورهای آسیای مرکزی، اروپا عملکرد و شفافیت آنها را به نقد میکشد و اعلام میکند خواهان برگزاری عادلانه انتخابات در این کشورها است اما با این حال به نظر میرسد این هدف را به طور جدی دنبال نمیکند و در حد حرف باقی میماند.
دوری جغرافیایی این کشور از اروپا میتواند یکی از دلایلی باشد که موجب کاهش سخت گیری اروپا نسبت به روند انتخاباتی این کشور شده است. به مناسبت انتخابات پیش روی تاجیکستان، مرکز موسسات دموکراتیک و حقوق بشر (OSCE) نیز مامورانی موقت و قراردادی را برای نظارت و ارزیابی انتخابات تاجیکستان استخدام کرده اند. این ماموران به عنوان هیئت ارزیابی انتخابات که در سمت های مامور رئیس، مامور معاون رئیس، تحلیل گر سیاسی، تحلیل گر حقوقی، تحلیل گر انتخابات و تحلیل گر رسانه هستند، از 23 سپتامبر 2020 آماده فعالیت در این کشور شدند، اما با این وجود به نظر نمی رسد که نتایج فعلی انتخابات ریاست جمهوری تاجیکستان بتواند تغییری در اوضاع این کشور فارسی زبان آسیای مرکزی ایجاد کند.
