الوقت- در حالی که سالهاست ابر سیاه اختلافات بر روابط ترکیه و غرب سایه انداخته است اخیراً طبق ادعای رسانه های یونانی ، ایالات متحده قصد دارد نیروهای خود را از اینجیرلیک به یکی از جزایر یونان منتقل کند. دراین زمینه واشنگتن اگزمینر به نقل از ران جانسون» (Ron Johnson) سناتور ایالت ویسکانسین و عضو رئیسه کمیته فرعی روابط خارجی سنا نوشته است که نیروی دریایی آمریکا درحال ساخت پایگاهی در جزیره «کِرِت» واقع در خلیج «سودا» درجنوب یونان است.
شایعات چگونه آغاز شد؟
در سالهای اخیر تنش ها بین ترکیه و ایالات متحده افزایش یافته است ، به ویژه پس از شروع حمایت ایالات متحده از YPG در سوریه که وابسته سوری گروه پ.ک.ک است که بیش از 30 سال با دولت ترکیه می جنگد و از سوی ایالات متحده نیز به عنوان یک گروه تروریستی شناخته شده است.
ترکیه پایگاه هوایی اینجیرلیک را برای عملیات هوایی ائتلاف تحت رهبری آمریکا در سوریه در ژوئیه 2015 گشوده بود و از آن زمان ایالات متحده از پایگاه هوایی نظامی برای عملیات خود در خاک سوریه استفاده می کند. اما در واقعیت میدانیYPG نقش متحد و پیاده نظام آمریکا در سوریه را ایفا میکرد که مناطقی را که داعش از دست داده بود به کنترل خود درآورد. موضوعی که ترکیه آن را تهدیدی جدی علیه امنیت ملی خود برآورد می کرد و در نتیجه در چندین نوبت برای مقابله با قدرت گیری کردهای سوریه عملیات نظامی در شمال این کشور را صورت داد.
البته پیش از موضوع سوریه دلیل دیگر این تنش کودتای ناکام 15 ژوئیه 2016 در ترکیه بود که آنکارا آن را به فتح الله گولن رهبر مذهبی تبعیدی در آمریکا نسبت می دهد. ترکیه سازمان گولن را تروریستی اعلام و خواستار استرداد گولن از سوی امریکا شد اما این خواسته هنوز محقق نشده است به همین دلیل اردوغان واشنگتن را حامی کودتاگران می داند.
ترکیه بلافاصله پس از اقدام به کودتای 15 ژوئیه پایگاه اینجیرلیک را تعطیل کرد ، زیرا برخی از سربازان در این پایگاه بخشی از تلاش برای کودتا بودند.
دامنه این اختلافات با تصمیم ترکیه برای خرید سامانه دفاع موشکی اس 400 از روسی بیشتر نیز شد. اقدامی که واشنگتن را خلاف روح اتحاد نظامی ناتو می داند و معتقد است که روسیه از این طریق می تواند به آسیب پذیریهای تجهیزات استراتژیک نظامی آمریکا همانند هواپیمای اف 35 آگاهی یابد. پس از تلاشهای ناکام برای رسیدن به یک راه حل، واشنگتن ترکیه را از جریان برنامه ساخا اف 35 خارج کرده و از تحویل این جنگنده به آنکارا امتناع کرد. همچنین کنگره آمریکا در اواخر سال گذشته میلادی تحریم هایی موسوم به کاستا (CAATSA) را برای تنبیه ترکیه در نظر گرفت که با واکنش اردوغان مواجه گردید.
در دسامبر 2019 رجب طیب اردوغان ، رئیس جمهور ترکیه تهدید کرد که در صورت تحریم های واشنگتن علیه آنکارا برای خرید سامانه موشکی روسیه ، دو پایگاه نظامی استراتژیک مورد استفاده ایالات متحده در ترکیه را تعطیل خواهد کرد.
اردوغان با اشاره به دو پایگاه نظامی مورد استفاده ایالات متحده گفت: "در صورت لزوم ، ما اینجیرلیک و همچنین کورسیک را تعطیل خواهیم کرد." "اگر تهدید به تحریم علیه ما اعمال شود ، ما در چارچوب واکنش متقابل به آنها پاسخ خواهیم داد."
کشیده شدن پای اینجرلیک به اختلافات انکارا و واشنگتن البته تنها محدود به دوره کنونی نمی شود. در دهه 1970 ، هنگامی كه دولت آمریكا تصمیم گرفت به دلیل مداخله نظامی در قبرس تحریم تسلیحاتی را بر علیه ترکیه اعمال كند روابط آمریكا و تركیه با بحران دیگری روبرو شد.
دولت ترکیه سپس کلیه پایگاه های نظامی میزبان سربازان آمریکایی را در سراسر کشور تعطیل کرد و به استثنای پایگاه هوایی اینجیرلیک و پایگاه هوایی ازمیر کنترل آنها را به ارتش ترکیه منتقل کرد. دلیل باز ماندن این دو پایگاه به دلیل توافق با متحدان ناتو بود. به همین دلیل ترکیه خواستار توافق 1980 شد که تمام کنترل پایگاه را به دولت ترکیه می داد.
اهمیت اینجرلیک
ترکیه از سال 1952 عضو ناتو است. پایگاه هوایی اینجیرلیک که توسط دولت ترکیه کنترل می شود طبق توافق نامه همکاری های دفاعی و اقتصادی 1980 بین ایالات متحده و ترکیه ، ارتش ایالات متحده مجاز به استفاده از پایگاه هوایی در محدوده عملیات ناتو است.
تصمیم برای ساخت پایگاه هوایی اینجیرلیک در کنفرانس دوم قاهره در سال 1943 گرفته شد. با این وجود ، ساخت آن به دلیل جنگ جهانی دوم به سال 1951 موکول شد.
این پایگاه به دلیل نزدیکی جغرافیایی به اتحاد جماهیر شوروی ، در طول جنگ سرد نقش مهمی داشته است. همچنین بودن سربازان آمریکایی در نزدیکی لبنان و اسرائیل نیز مهم بود.
در صورت لزوم ، سایر متحدان ناتو مجاز به فرستادن نیروهای خود به آنجا هستند ، این امر در محدوده عملیات مشترک ناتو است.
اینجیرلیک در آدانا ، یکی از بزرگترین شهرهای ترکیه واقع شده است و تقریباً 50 کیلومتر با دریای مدیترانه در جنوب فاصله دارد.
این پایگاه هوایی میزبان حدود 2500 سرباز آمریکایی به همراه صدها سرباز ترک است.
در اینجرلیک اسکادران مهمی از جنگنده های A-10S آمریکا وجود دارد. همچنین 33 درصد از عملیات سوخت رسانی هوایی خارج از پایگاه هوایی و همچنین حدود 30 درصد از کل ماموریت های پشتیبانی هوای نزدیک آمریکا در منطقه از این پایگاه انجام می شود. . ارتش آمریكا همچنین حدود 50 بمب هسته ای B-61 را در این پایگاه نگهداری می كند.
اگرچه اینجرلیم در جنگ افغانستان و سپس عملیات در سوریه نقش مهمی برای پیشبرد عملیات نظامی آمریکا ایفا کرده بود اما در سالهای اخیر آمریکا تلاش کرده است که از وابستگی به این پایگاه از طریق ایجاد ظرفیت های جایگزین همانند اردن و شمال سوریه بکاهد. یکی از دلایل مهم تجربه جنگ عراق بوده است. پارلمان ترکیه قبل از حمله به عراق در سال 2003 اجازه استفاده از پایگاه برای ذخیره تجهیزات نظامی آنها را رد کرده بود.
کلاهک‌های هسته‌ای اینجرلیک
یکی از موضوعاتی که پای اینجرلیک را به نگرانی مقامات آمریکایی و اروپایی از گسترش دامنه اختلافات با ترکیه باز میکند مسأله وجود کلاهک های هسته ای است که در این پایگاه نگهداری می شود. گفته می شود آمریکا در حال برنام ریزی برای انتقال این سلاح‌ها به یونان است. دلایل این موضوع به تنشهای رو به فزونی ترکیه با متحدان منطقه ای آمریکا باز میگردد.
با وجود افزایش تنشهای ژئوپلتیکی آنکارا و متحدان منطقه ای آمریکا همانند یونان، قبرس، اسرائیل و مصر در دریای مدیترانه، و همچنین با توجه به تخاصم رو به افزایش آنکارا و محور ضداخوانی در منطقه به رهبری امارات و عربستان سعودی، به نظر می‌رسد که اردوغان به فکر رفع عقبماندگی هسته ای ترکیه از این کشورها است بویژه که امارات و عربستان اخیرا برنامه هسته ای پررمز و راز خود را با سرعت در حال به پیش بردن هستند.
با وجود اینکه ترکیه در سال 1980 به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای پیوسته و همچنین پیمان منع آزمایش هسته ای جامع سال 1996 را نیز امضا کرده است اما در اکتبر سال گذشته میلادی اردوغان ابراز سرخوردگی خود از نداشتن سلاح هسته ای را به صورت آشکاری اعلام کرده بود.
وی گفت:"برخی از کشورها موشک هایی با کلاهک هسته ای دارند ، نه یک یا دو. اما (آنها به ما می گویند) ما نمی توانیم آنها را داشته باشیم. این را ، من نمی توانم بپذیرم ، " اردوغان گفت: "هیچ كشور پیشرفته ای در جهان وجود ندارد كه آنها را نداشته باشد" .
"ما اسرائیل را در نزدیکی همسایگان خود داریم. آنها با در اختیار داشتن اینها (ملت های دیگر) را می ترساند و هیچ کس نمی تواند آنها را لمس کند. "
پیشروی به سوی جنگ
در حالی که طی سالهای اخیر شکاف در میان مهمترین اتحاد نظامی غرب یعنی ناتو در حال افزایش بوده است افزایش مناقشات میان ترکیه با دولتهای اروپایی بخش مهمی از علل این موضوع را به خود اختصاص داده است.
تنها چند رو از اقدام ترکیه در اوایل ماه سپتامبر برای انتقال گسترده تجهیزات نظامی سنگین به مرز با یونان به عنوان دیگر عضو ناتو می‌گذرد. با این اقدام ، آتن وادار شد تا آمادگی رزمی خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهد و به سوی دولتهای اروپایی برای کسب حمایت سوق یابد. در این زمینه بیانیه فرانسه مبنی بر اینکه پاریس از یونان در درگیری احتمالی بین ترکیه و یونان حمایت خواهد کرد ، شرایط را ملتهب کرد. پاریس خود اخیرا نسبت به تهدیدآفرینی کشتی های نظامی ترکیه ای برای ناوگان کشتیهای فرانسوی در دریای مدیترانه به شدت اعتراض کرده بود.
با افزایش این رویاروییها بسیاری بر این اعقتاد هستند که آنکارا هر لحظه آماده بستن بسفر و ممنوعیت عبور کشتی های جنگی از این تنگه است.
تحلیلگران می گویند آنکارا در واقع مجبور خواهد شد گذرگاه دریای سیاه و مدیترانه را ببندد ، به ویژه اگر کشورهای عضو ناتو سعی کنند شرایط در اتحاد علیه ترکیه را پیچیده تر کنند. حدود شش ماه پیش ، ترکیه اعلام كرد كه در صورت كوچكترین تهدید علیه منافع تركیه ، بسفر را مسدود می کند.
در این میان تهدید به انتقال اینجرلیک، می تواند بخش دیگری از اقدامات واشنگتن برای اعلام حمایت از یونان باشد بویژه که پیش از این نیز واشنگتن اخطارهای نمادینی را از طریق انجام رزمایش نظامی مشترک با یونان و همچنین لغو سه دهه تحریم‌های تسلیحاتی علیه قبرس صادر کرده بود.
