الوقت- همانطور که پیش بینی می شد آمریکا نه تنها مجبور شد با نقش نظامی روسیه در سوریه که با هماهنگی کامل ایران صورت می گیرد کنار بیاید بلکه با عقب نشینی از مواضع قبلی خود، پذیرفت که درباره بحران پنج ساله آن کشور با مسکو و تهران وارد گفت وگو شود.
هر چند جان کری وزیر خارجه آمریکا روز شنبه بار دیگر بر مواضع همیشگی کاخ سفید درباره بشار اسد مبنی بر اینکه «باید از قدرت کنار رود» تاکید کرد اما تبصره ای که بلافاصله به حرف خود افزود در نوع خود بی سابقه بود. وزیر خارجه آمریکا بعد از دیدار با فیلیپ هاموند همتای انگلیسی خود در لندن اظهار داشت که البته لازم نیست کناره‌گیری بشار اسد «همان روز اول یا ماه اول انجام شود». وی در ادامه افزود که «نحوه» و «زمانبندی کنار رفتن اسد» مسئله‌ای است که می‌تواند مورد مذاکره قرار گیرد. تحلیلگران این موضع کری را نشانه عقب نشینی آمریکا از مواضع قبلی خود عنوان کردند چرا که واشنگتن و متحدان آن همواره کناره گیری بشار اسد از قدرت را به عنوان پیش شرط حل بحران سوریه در نظر می گرفتند.
از سوی دیگر این موضع جان کری تا حدودی نزدیک به مواضع تهران و مسکو بود که تاکید دارند برای حل بحران سوریه ابتدا باید مبارزه با تروریسم در دستور کار قرار گیرد و سپس فرایند انتقال قدرت سیاسی مورد مذاکره قرار بگیرد. این موضع جان کری پس از آن صورت می گیرد که اخیرا روسیه نقش نظامی خود را در سوریه به صورت قابل توجه ای افزایش داده است .
ناظران معتقدند روسیه با افزایش فعالیت های نظامی خود در سوریه که تقریبا پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی بی سابقه است، تلاش می کند نه تنها اهداف و برنامه های آمریکا و متحدان آن را در سوریه خنثی کند بلکه واشنگتن را مجبور به همکاری با متحدان دمشق بکند مسئله ای که گام اول آن با گفت وگوی تلفنی وزرای دفاع آمریکا و روسیه برداشته شد .
خبر گفت‌وگوی تلفنی وزرای دفاع آمریکا و روسیه کمی پس از آن منتشر شد که مسکو خواستار گفت وگوهای وزرای دفاع کشور شده بود. جاناتان مارکوس، خبرنگار حوزه دفاعی بی‌بی‌سی با اشاره به حضور فزاینده نیروهای نظامی روسیه در سوریه نوشت: «ایالات متحده و شماری از هم‌پیمانانش در حال حاضر در آسمان سوریه عملیات هوایی دارند و نمی‌خواهند هیچ سوءتفاهمی با نیروهای روسیه در آنجا پیش بیاید».
علاوه بر این، حضور هوشمندانه روسیه باعث شده که نه تنها آمریکایی ها نتوانند اعتراضی بکنند بلکه در اقدامی که می توان آن را «فرار به جلو» خواند از اقدامات روسیه استقبال کنند. جان کری در سخنان روز شنبه خود با اشاره به تلاش های روسیه جهت مبارزه با تروریسم، خاطر نشان کرد: «ما استقبال می‌کنیم و آماده تلاش به منظور یافتن راه‌های سریع و موثر برای نابودی داعش هستیم».
روسیه از همان اول هدف خود را مبارزه با داعش عنوان کرد یعنی همان هدفی که آمریکا، انگلیس، روسیه، استرالیا و ترکیه با حملات خود در سوریه به دنبال آن هستند و همین منطق مسکو باعث شده مقامات آمریکایی نتوانند نسبت به حضور نظامی روسیه در سوریه به صورت جدی اعتراض کنند، مسئله ای که مقامات دمشق نیز آن را تایید کرده اند .
ولید معلم وزیر خارجه سوریه روز شنبه با اشاره به اینکه «مشارکت روسیه در موضوع مبارزه با داعش و جبهة النصره می‌تواند معادلات را در سوریه بر هم بزند» خاطر نشان کرد که «آمریکا و ائتلافش هیچ استراتژی خاصی برای مبارزه با داعش ندارند و فهمیده‌اند که باید با روسیه در سوریه هماهنگ باشند و همکاری کنند».
مواضع روز شنبه وزیر خارجه آمریکا نشان می دهد که روسیه و ایران موفق شده اند که طرف مقابل را مجبور کنند از یکی از مهم ترین خواسته های خود_ یعنی کناره گیری بدون قید و شرط اسد از قدرت_ عقب نشینی کند و همین مسئله شاید اولین گام جدی برای حل بحران سوریه باشد که بر اثر هماهنگی متحدان کلیدی دمشق به دست آمد.
محمد بابایی
