اکنون این مساله قابل طرح است که آیا واقعا هدف آمریکا و کاخ سفید تنها جعل تاریخ و نوعی نادیده گرفتن تعمدی نقش اتحاد جماهیر شوروی در پیروزی بر آلمان نازی است یا اینکه واقعا باید داستان را از زاویهای متفاوت مورد تحلیل قرار داد.
الوقت - توئیت کاخ سفید به مناسبت پایان جنگ جهانی دوم، در 8 می 2020 (19 اردیبهشت 1399) که در آن پیروزی آمریکا و انگلستان بر آلمان نازی در حجم گسترده برای مخاطبان ارسال شده، موجب واکنش شدیداللحن وزارت خارجه روسیه شده است. اساس این توئیت بر این مبنا است که دو کشور آمریکا و انگلیس، عاملان اصلی شکست آلمان در جریان جنگ جهانی دوم بودهاند و در این میان، نقش مهمترین بازیگر محور شرق یعنی اتحاد جماهیر شوروی نادیده انگاشته میشود.
اکنون نکته قابل توجه این است که این توئیت را نمیتوان تنها یک خطا یا نوشته عادی قلمداد کرد بلکه از اساس معنایی نمادین و روندی جدید از تاریخنگاری در آن نهفته است که نیازمند تحلیل و واکاوی دقیق است. به ویژه زمانی این مساله بیشتر باید مورد توجه قرار بگیرد که غالب تحلیلگران سیاسی بر این باور هستند که نظم سیاست جهانی در حال دگرگونی بنیادین بوده و احتمالا طی سالهای آینده شاهد آغاز دورانی جدید در ساختار جهانی خواهیم بود. با نظر به این مقدمات اساسا میتوان توئیت کاخ سفید را در سه سطح مورد خوانش و مداقه قرار داد.
چرا روسها به اهانت واشنگتن واکنش نشان دادند؟
توئیت کاخ سفید پیرامون پایان جنگ جهانی دوم، با واکنش شدیداللحن روسیه مواجه شده است. در همین زمینه، «ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در فیس بوک نوشت: (آنها) بجای کارت تبریک، بسیاری تصویر توئیت کاخ سفید را دریافت کردند که در آن نوشته شده روز هشتم ماه می سال ۱۹۴۵ آمریکا و انگلیس بر آلمان نازی پیروز شدند. چنین بنظر میرسد که هدف این نوشته، خنثی کردن تاثیر بیانیه اخیر سران روسیه و آمریکا به مناسبت هفتادمین سالروز دیدار سربازان شوروی و آمریکا در پل رودخانه الب در آلمان (در اواخر جنگ دوم جهانی) است؛ در بیانیه به نقش بسیاری از کشورها و ملتها در پیروزی و قربانی شدن میلیونها سرباز و غیرنظامی در مبارزه با آلمان نازی اشاره شده بود. وی در ادامه نوشت: این اقدام کاخ سفید جعل واقعیت، تحریف تاریخ و تمسخر دیگران است و زمانی که یک نهاد رسمی که خود را رهبر جهان آزاد و مدافع دمکراسی و مبارز سازش ناپذیر با جعل خبرها میخواند دست به چنین کاری می زند نباید با آن کنار آمد.
اکنون این پرسش مطرح میشود چرا روسیه تا این اندازه نسبت به توئیت کاخ سفید اظهار خشم و نارضایتی کرده است؟ در پاسخ به این پرسش میتوان به دو نکته مهم توجه داشت. یکی اینکه به گواه تمامی محققان و تحلیلگران تاریخی، پاشنه آشیل آلمان نازی و هیلتر، ورود این کشور به جنگ با اتحاد جماهیر شوروی بود. در حقیقت، غالب ناظران سیاسی بر این باور هستند اگر هیتلر علیه شوروری اعلام جنگ نمیکرد، به آسانی میتوانست تمام غرب اروپا را تصرف و انگلستان را نیز شکست بدهد.
دیگر مساله که برای روسها به نظرمیرسد غیر قابل پذیرش بوده در ارتباط با میزان تلفات نیروهای انسانی اتحاد جماهیر شوروی در بزرگترین جنگ تاریخ بشریت است. بر اساس آمارهای منتشر شده، شوروی در این جنگ قریب به 22 میلیون نفر تلفات انسانی داشته که در میان تمامی کشورهای جهان رتبه اول را به خود اختصاص داده است. لذا چنین جعل تاریخیای از سوی آمریکا نه اکنون و نه در آینده به نظر میرسد قابل پذیرش نخواهد بود.
جعل تاریخ یا ناسیونالیسم نوظهور آمریکایی
در سطحی دیگر این مساله قابل طرح است که آیا واقعا هدف آمریکا و کاخ سفید تنها جعل تاریخ و نوعی نادیده گرفتن تعمدی نقش اتحاد جماهیر شوروی در پیروزی بر آلمان نازی است یا اینکه واقعا باید داستان را از زاویهای متفاوت مورد تحلیل قرار داد. در این امر که آمریکا به صورت تعمدی تاریخ جنگ جهانی دوم و غلبه بر نازیسم را جعل کرده است نمیتوان تردید وارد کرد اما باید مساله را در ظهور یک پدیده جدید در درون جامعه آمریکا مورد خوانش قرار داد که میتوان عنوان «شوونیسم نوظهور آمریکایی» را بر آن اطلاق کرد.
متعاقب به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا، به شکل چشمگیری شاهد تقویت نژادپرستی در درون این کشور هستیم. هر چند موتور محرکه این روج جمعی، شخصی افراط گرا و نژادپرست به نام دونالد ترامپ بوده اما باید توجه داشت که در جامعه آمریکا ناسیونالیسمی نوظهور در حال رشد و نمو است که اساس آن مبتنی بر برتری آمریکایی بر «غیرآمریکایی» است. در این زمینه باید توجه داشت که تعریف جامعه آمریکایی اصیل به معنای گروه جمعیتی، سفیدپوست و غیرمهاجر اطلاق میشود. لذا با نظر به ظهور این پدیده جدید در درون روح جمعی شهروندان آمریکایی، میتوان توئیت کاخ سفید را به صورت نژادپرستی آمریکایی در برابر روسها مورد نشانهشناسی قرار داد.
فراموشی تعمدی متحدان اروپایی
یکی دیگر از مسائل قابل توجه در توئیت کاخ سفید نادیدهگیری متحدان اروپایی آمریکا و به طور خاص کشور فرانسه است. علاوه بر روسها، شهروندان و سیاستمداران فرانسوی نیز میتوانند این ادعا را مطرح کنند که کاخ سفید از این کشور به عنوان یکی از بازیگران موثر در شکست هیلتر و نازیسم یاد نکرده است. این مساله به هیچ عنوان یک خطا نیست، بلکه بازتاب و نتایج حاکمیت عصر ترامپیسم در جامعه آمریکا میباشد؛ یعنی عصری که با شعار آمریکا نخست، هر پیوند و اتحاد تاریخی در معرض نابودی مطلق قرار میگیرد و واشنگتن در حال پشت کردن به دوستان و متحدان خود حتی در محدود مرزی آتلانتیک است.