الوقت- شبکه الجزیره در یکی از تازه ترین گزارشهای خود از برنامه ریزی عربستان برای دور زدن تنگه هرمز از طریق اسستان المهره یمن خبر داد. استان المهره یمن در شرقی ترین نقطه این کشور از اهمیت چندگانه ای برای عربستان و امارات برخوردار است.
انتقال نفت
بیش از 90 درصد صادرات نفت عربستان از طریق تنگه هرمز انجام می شود که این کشور را به بزرگترین صادرکننده نفت از طریق تنگه هرمز تبدیل کرده است. عربستان با افتتاح خط لوله پترولین یا خط لوله شرقی غربی با ظرفیت انتقال 5 میلیون بشکه نفت تلاش نموده تنگه هرمز را دور بزند. اخیرا خالد الفالح وزیر انرژی سابق سعودی مدعی شد: «عربستان سعودی در تلاش است تا به منظور جایگزینی برای تنگه هرمز، ظرف دو سال ظرفیت خط لوله نفت شرق-غرب خود را از ۵ میلیون به ۷ میلیون بشکه در روز افزایش دهد. »
اما شرکت آرامکو در بیانیه ای متناقض اعلام کرد: «تاریخ تکمیل این خط لوله 4 سال دیگر و ظرفیتی که برای آن برنامه ریزی شده نیم میلیون بشکه کمتر است.» بنابراین عربستان برای انتقال انرژی به چین و هند به عنوان بهترین مشتریان خود نیازمند انتقال نفت از طریق تنگه هرمز و مسیرهای دیگری غیر از دریای سرخ است. در این زمینه یکی از گزینه های استراتژیک عربستان استان المهره یمن است. در این راستا علی سالم الحریزی معاون پیشین استانداری المهره یمن به الجزیره گفت: «علی عبدالله صالح -در دوران ریاست جمهوریاش- به من اطلاع داد که مذاکراتش با ریاض در خصوص احداث خط لوله نفتی عربستان از مرز این کشور به سمت سواحل المهره شکست خورده است؛ زیرا سعودیها درخواست کرده بودند که در عمق ۲ کیلومتری از شرق به غرب به طول ۳۰۰ کیلومتر تحت حاکمیت عربستان قرار بگیرد.»
این مساله تا آنجا برای ریاض اهمیت دارد که یکی از انگیزه های اصلی تجاوز به یمن را شکل داد. «لری کورب» معاون پیشین وزیر دفاع آمریکا در زمینه این دغدغه ژئوپلیتک عربستان گفت: «عربستان سعودی همواره بر این مساله که چه کسی بر یمن حکومت کند توجه داشته و این به دلیل تلاش آنها برای یافتن مسیرهای جایگزین تنگه هرمز برای صادرات نفت است.»
نفوذ به حیات خلوت عمان
عربستان طی سالهای اخیر تلاش زیادی نموده تا عمان را از سیاست خارجی بی طرف خارج سازد. جایگاه ژئوپلتیک عمان به گونهای است که در سالهای اخیر به حلقه مفقوده سیاست خارجی عربستان تبدیل شده است زیرا هم در شورای همکاری خلیج فارس میتواند وزنه را به نفع عربستان سنگین کند وهم به دلیل سواحلش درتنگه استراتژیک هرمز، یک اهرم تاثیر گذار محسوب میشود و درنهایت جایگاه ژئوپلتیک عمان تاثیر راهبردی برای عربستان در محاصره و رقابت با امارت یا قطر قرار دارد.
عربستان در راستای سیاست یارکشی تلاش نمود عمان را وادار به حمایت از خود در جنگ یمن کند. استان المهره دارای دو گذرگاه مرزی با عمان به نامهای صرفیت و شحن است . عربستان برای تحت فشار قرار دادن عمان، طبق معمول ابتدا به دنبال نفوذ ایدئولوژیک در استان المهره برآمدند.
در نوامبر سال 2018 عربستان اقداماتی را برای تأسیس یک مرکز بزرگ سلفی در شهر قشن دومین شهر بزرگ استان المهره آغاز کرد. ریاض این اقدامات را در پوشش فعالیتهای انسانی انجام داد.پس ازآن ریاض به بهانه جلوگیری از قاچاق سلاح از مرزهای عمان برای انصارالله ،یک تیم نظامی را به گذرگاه مرزی و فرودگاه الغیضة فرستاد که هدف از آن بررسی امکانات لازم برای تحت کنترل گرفتن گذرگاههای این استان مرزی بود. استاندار المهره«محمد عبدالله کده» در برابر این زورگویی ها مقاومت کرد که منجر به برکناری او و انتصاب «راجح سعید باکریت» شد که فردی وابسته و دست نشانده بود.
عربستان با تامین مالی سلفی ها، آنها را ترغیب به خرید زمینهای این منطقه کردو قبایل بوقی ین حمید را نیز در این استان تجهیز و ساماندهی کرد. این اقدامات از دید عمان پنهان نماند. فارع المسلمی از اعضای مرکز مطالعات استراتژیک صنعا در این زمینه گفته بود:« عمان حمایتهای مالی را برای نیروها در استان المهره یمن ارسال میکند تا مانع از تسلط کامل عربستان بر آن شود. در مقابل عمان به دست داشتن در تظاهرات علیه عربستان در این استان متهم است.» عبدالله الجیلانی، استراتژیست عمانی نیز درباره این تحرکات یاد آوری کرد: «المهره حیاط خلوت عمان است و ما زیرساختهای زیادی را در آنجا ساختهایم و یک رابطه سیاسی قوی با آن داریم.»
رقابت ژئوپلتیک با امارات
امارات از ابتدای جنگ یمن، چشم طمع به جزیره سقطری دوخته است. این جزیره برای امارات سه هدف را تامین میکند؛ علاوه بر اینکه مزدوران خود برای نفوذ به لیبی را از طریق این جزیره سازماندهی میکند، بارها برای فشار به دولت مستفعی یمن و حمایت از شورای انتقالی جنوب، این جزیره را تصرف کرده است. همچنین این جزیره در دهانه خلیح عدن قرار دارد که امتیاز ویژه ای به امارات برای راهیابی از مسیری مجزا به خلیج عدن میدهد.
از سوی دیگر دولت مستعفی و عربستان بارها به دلیل نفوذ امارات در این جزیره ناچار به معامله و امتیاز دهی به ابوظبی شده اند. استان المهره طولانیترین نوار ساحلی در یمن به 560 کیلومتر را دارد و از طریق دریای عرب ، نزدیک ترین استان به جزیره السقطری است. بنابراین برای ایجاد توازن ژئوپلتیک دربرابر امارات و همچنین فشار به امارات برای کاهش نیروهای خود در این جزیره، استان المهره برای عربستان و دولت مستعفی از اهمیت راهبردی برخوردار است.
عربستان تا کنون شروع به ساختن پنج پایگاه نظامی و ۲۰ مرکز ایست بازرسی نظامی در المهره کرده است. «الیزابت کندال» مدرس دانشگاه آکسفورد و کارشناس در استان المهره معتقد است :« حضور نظامی عربستان در این استان تلاشهای امارات را برای به دست گرفتن کنترل کامل جنوب متوقف میکند و اگر آنها پایگاههای نظامی داشته باشند این بدان معنی است که امارات نخواهد توانست کنترل جنوب، المهره و سقطری را به دست بگیرد.»
اما علی رغم این اختلافات که نمود عینی آن می توان در شروع درگیری های مسلحانه در جنوب میان جدایی طلبان وابسته به امارات و نیروهای دولت مستعفی منصور هادی مشاهده کرد، تحولات به گونهای است که امکان توافق پشت پرده میان عربستان و امارات برای تجزیه یمن قوت گرفته است و این سناریو با واقعیتهای میدانی همخوانی بیشتری دارد، زیرا ائتلاف در 5 سال گذشته در دستیابی به اهداف اولیه جنگ کاملاً ناکام بوده اند به همین دلیل سعی میکنند که منافع خودشان را از طریق تجزیهی یمن تأمین کنند.
بر این اساس در راستای تجزیه یمن عربستان می کوشد استان المهره و حضرموت را که به خاک خود نزدیک هستند به یک واحد مستقل تبدیل کند. واحدهای دیگر نیز شامل یک قسمت در شمال و تحت حاکمیت انصاراللّه و همچنین یک قسمت در جنوب و بهویژه در خط ساحلی نزدیک به امارات با مرکزیت عدن در نظر گرفته خواهد شد.
