سایت تحلیلی خبری الوقت | Alwaght Website

انتخاب سردبیر

خبر

بیشترین بازدید

روز هفته ماه

پرونده ها

اختلافات ترکیه و آمریکا

اختلافات ترکیه و آمریکا

undefined
معامله قرن

معامله قرن

undefined
سازمان القاعده

سازمان القاعده

سازمان القاعده القاعده پس از 2001 دچار دگرگوني‌هاي چشم¬گيري شد. ساختار هرمي آن جاي خود را به ساختاري داد كه زيرمجموعه‌ها در آن با استقلال عمل فعاليت مي‌كردند. اين تحول اگرچه تسلط مركز بر پيرامون را تقليل داد اما بر گستره و توالي عمليات القاعده در كشورهاي مختلف خاورميانه افزود. با اين حال توان عملياتي كلان القاعده در اثر اين دگرگوني تا حدود زيادي تحليل رفت. القاعده پس از بمب‌گذاري‌هاي لندن در 2005، تاكنون نتوانسته است عمليات موفقيت آميزي در كشورهاي غربي انجام دهد. افزون بر اين، گسترش دامنۀ منطقه اي فعاليت هاي القاعده به كشته و دستگير شدن بسياري از رهبران و كادرهاي اصلي آن انجاميد. با اين حال تمامي اين چالش‌ها مانع تداوم فعاليت القاعده نشد. زيرمجموعه هاي آن در عراق، يمن، افغانستان، پاكستان، سومالي و ديگر كشورها و مناطق فعال باقي ماندند. تشكيلات القاعده تشكيلات القاعده در سال 1988 توسط اسامه بن لادن جهت مبارزه با "اتحاد جماهير شوروي" در افغانستان تأسيس شد. القاعده از سازمان "مكتب الخدمة" كه هدف آن مسلح‌ كردن و آموزش مجاهدين اسلامي براي جنگ با شوروي بود گسترش و پيشرفت يافت. اين سازمان از حمايت و پشتيباني دولت‌هاي اسلامي به ‌ويژه عربستان سعودي و پاكستان و همچنين ايالات متحده آمريكا برخوردار بود. در سال 2000 ايمن ظواهري سازمان "جهاد اسلامي مصر" را با سازمان القاعده ادغام كرد و به شخص دوم اين تشكيلات تبديل شد. خاستگاه اصلي القاعده را بايد "وهابيت" برشمرد كه خود ريشه در جنبش سلفي، مذهب حنبلي و پيروان اهل حديث دارد. رهبران، نظريه پردازان و بسياري از اعضاي القاعده يا وهابي‌اند يا از پيروان مذاهب حنبلي و حنفي كه به وهابيت تمايل زيادي دارند. القاعده را جنبشي سلفي نيز دانسته‌اند، زيرا پيشوايان آن، يعني "احمد بن حنبل" و "ابن تيميه" از نخستين مدعيان سلفي‌گري بوده‌اند. اين تفكر با دريافت خاص خود از توحيد و تكيه بر استدلال‌هاي ظاهرگرايانه بسياري از مسلمانان را كافر مي‌داند و نوك اين ويژگي تكفيري خود را به طور خاص متوجه شيعيان كرده است. ايدئولوژي القاعده بر چهار ركن سلفي‌گري، راديكاليسم، شيعه ستيزي و غرب ستيزي استوار است. از آنجا كه دو ركن آخر بر آمده از ويژگي سلفي‌گري است، به اختصار مي‌توان آن را ايدئولوژي "سلفي راديكال" ناميد. از نگاه آنان، دين يك نظام ساده حقوقي است كه از جانب خداوند براي رهايي بشر از عذاب دنيوي و اخروي نازل شده و تكاليفي را بر او واجب كرده است. به همين دليل بشر براي سعادت دنيا و آخرت بايد به عبادت و اطاعت خدا بپردازد. به رغم تداوم فعاليت، القاعده از نيمۀ دهۀ گذشته دچار چالش‌هاي بزرگي شد كه آيندۀ آن را در هاله‌اي از ابهام فرو برد. چهار چالش عمدۀ القاعده در اين سال ها به ترتيب اهميت عبارتند از: - تنزل جايگاه در جهان اسلام: در نظرسنجي هاي پس از يازده سپتامبر، القاعده از مقبوليت و محبوبيت قابل توجهي در كشورهاي اسلامي برخوردار بود. اين جنبش در ذهن بسياري از مسلمانان متشكل از جهادگراني بود كه پس از آزادسازيِ افغانستان از اشغال ملحدان، مبارزه با ظلم و ستم در ابعاد داخلي (در برابر رژيم‌هاي فاسد منطقه) و خارجي (در برابر امريكا و غرب) و دفاع از منافع جهان اسلام را سرلوحۀ فعاليت هاي خود قرار داده‌اند. اين نوع نگاه در ابتدا با توجه به گفتمان ظلم‌ستيز و جهادگرايانۀ القاعده چندان غيرمنتظره نمي‌نمود. اما با روشن شدن پيامدهاي عملكرد القاعده بر جهان اسلام، به ويژه اشغال افغانستان و عراق و نيز گسترش فعاليت‌هايي كه بيش از هر چيز جان و مال مسلمانان و بي‌گناهان را هدف مي‌گرفت، طرفداري از گفتمان القاعده به تدريج رو به كاهش نهاد. به طور مشخص از سال‌هاي 2005 و 2006 محبوبيت القاعده و پشتيباني از آن در ميان مسلمانان رو به تنزل نهاد، به نحوي كه در 2010 طرفداري از القاعده نسبت به 2001 به نيم كاهش يافت. تنزل هواداري از القاعده به معناي كاهش حمايت پرسنلي و مالي به ويژه از زيرمجموعه‌هاي اين سازمان مي‌باشد. پيامدهاي اين واقعيت را در عراق، يمن و مغرب شاهد بوديم؛ - بهار عربي: دومين چالش، خيزش‌هاي فراگير و مردميِ 2011 در خاورميانه مي‌باشد. اين تحركات در سه جهت براي القاعده پيامدهاي منفي در بر داشت: نخست آنكه تبليغات عليه رژيم‌هاي حاكم كه پيشتر يكي از ابزارهاي اساسي القاعده براي جلب حمايت و توجيه عملكردش نزد مسلمانان بود، با توجه به حضور گستردۀ مردم در اعتراضات ضدرژيم، كارآيي خود را در جذب نيروهاي جوان و پشتيباني مالي از القاعده در ميان شهروندان عرب از دست داد. دوم آنكه تقريباً تمامي نيروهاي فعال در زندگي سياسيِ منطقه – به جز القاعده – در اين تحولات حضور داشتند. تصويري كه دوري القاعده از جوامع عربي را به خوبي به نمايش گذاشت. سوم آنكه، مردمي بودن تحولات و حاشيه‌اي بودن نقش آمريكا و در واقع غافلگيريِ اين كشور از سرعت و گسترۀ تحولات و نيز تضاد آمريكا با برخي از رژيم‌هاي عرب، امكان بهره‌گيري تبليغاتي القاعده از حضور امريكا را از بين برد؛ - حذف رهبر كاريزماتيك: مرگ بن لادن بزرگترين چالش القاعده در طول سال‌هاي فعاليت آن بود. جنبش‌هاي اسلام‌گرا اغلب بر محور شخصيتي كاريزماتيك و نيرومند به فعاليت مي‌پردازند. نگاهي به جنبش‌هاي اسلام‌گراي قرن بيستم در خاورميانۀ عربي نشان مي‌دهد كه حذف رهبريِ كاريزماتيك از صحنه، اغلب به معناي زمين‌گير شدن و آغاز زوال چنين جنبش‌هايي بوده است. افزون بر اين، شخصيت جذاب و محبوبيت بن لادن در ميان اعضاي القاعده و توان سخنوريِ وي نقشي اساسي در تحكيم وحدت سازمانيِ القاعده داشته است. مرگ بن لادن علاوه بر حذف چهرۀ كاريزماتيك و وحدت‌بخشِ القاعده، اين جنبش را با چالش جانشيني روبه رو كرد؛ - بحران جانشيني: هشت هفته پس از مرگ بن لادن اعلام شد كه أيمن الظواهري به جانشيني وي انتخاب شده است. اين فاصلۀ زماني به خوبي گوياي اختلافات دروني القاعده بر سر انتخاب جانشين است. حتي اگر اين تأخير را، بنا بر تحليلي، ناشي از دشواري برگزاري سريع نشست اعضاي عالي‌رتبۀ القاعده براي انتخاب رهبر بدانيم، عدم بيعت زودهنگام زيرمجموعه هاي القاعده اين تحليل را زير سوال برد. تأخير در بيعت ساير زيرمجموعه هاي القاعده، نشان از تأثير چالش جانشيني بن لادن بر وحدت سازماني القاعده مي باشد. افزون بر فقدان اجماع بر سر الظواهري، وي چهره‌اي كاريزماتيك به حساب نمي‌آيد و از شخصيت و قدرت سخنوري بن لادن و اثرگذاري وي در رهبران و كادرهاي القاعده برخوردار نيست. از ديد برخي وي بيشتر براي مديريت يك اداره يا شركت مناسب است تا رهبري يك جنبش جهاني. مجموعۀ چهار چالش فوق، القاعده را در بستر اصلي و در حال دگرگوني فعاليتش، خاورميانه، به حاشيه رانده است. مرگ بن لادن بزرگترين ضربه‌اي بود كه به القاعده وارد شد. اگرچه الظواهري به عنوان ايدئولوگ القاعده معروف است اما وي به وضوح از صفات لازم براي رهبري جنبشي گسترده همچون القاعده برخوردار نيست. وضعيت فعلي القاعده در حالي كه كمتر از سه سال از كشته شدن اسامه بن لادن، بنيان گذار القاعده نگذشته است كه طيف هاي جوان‌تر و نوظهور القاعده پاگرفته و اقدامات انتحاري را در برخي از كشورهاي منطقه انجام مي دهند. اين در حالي مي باشد كه در سال هاي گذشته، القاعده به لحاظ سازماني و ايدئولوژي در مسير تنزل و عقب نشيني بود. روند ظهور مجدد اين سازمان تروريستي در برخي از كشورهاي منطقه را مي توان به شرايط بحراني و بعضاً هرج و مرج داخلي اين كشورها بي ارتباط ندانست. چرا كه خلأ ايدئولوژي در جهان عرب به واسطه شكست حكومت‌هاي اصلاح طلب، بازار سازمان القاعده و ايدئولوژي القاعده گرايي را در جهان عرب رونق بخشيده است. به بيان ديگر، بسياري از مخالفان انقلاب هاي عربي، كه خواهان حفظ ديكتاتورهاي سابق در قدرت بودند و يا خواهان قدرت‌يابي ديكتاتورهاي ديگر و بعضاً بازگشت آن‌ها بودند، نسل جديدي از القاعده نوين را پايه گذاري كرده‌اند. سازماني كه بسياري از اعضاي قديمي و كليدي آن در سال‌هاي گذشته كشته شدند، با گفتمان جديد و با هدف تغيير در جهان اسلام، تنها از طريق جهاد خشونت‌آميز و تروريسم، سعي در پياده نمودن پارادايم خود دارند. در اين بين جماعت اخوان المسلمين به عنوان دشمن محوري القاعده، كه چند سالي در مسير تسلط بر سياست‌هاي جهان عرب، تغييراتي را به وجود آورد، نقش مهمي در تقويت اين گروه نوين بازي كرد. هر چند كه اخوان در ادامه حركت خود، دچار چالش هاي جدي شده است، اما توانست اثبات كند كه تغيير واقعي در جهان عرب بدون تروريسم و اقدامات خشن هم امكان دارد. بر همين اساس، بسياري از تحليلگران، ظهور نسل جديد از گروه القاعده را پيش بيني كردند. نكته قابل تأمل اينكه، نوظهوران و وابستگان به القاعده نوين خيز بلندي از دمشق تا بغداد و بيروت برداشته اند و در سال گذشته خشونت و افراطي‌گرايي هاي فراواني را انجام داده اند. القاعده اي كه در عراق صحبت از شكست و محو جدي آن بود، مجدداً احيا شده و اقداماتي مرگبارتر از گذشته انجام مي‌دهد. امروز گروه دولت اسلامي عراق و شام، داعش بار ديگر براي به دست گرفتن مناطق غربي عراق در حال جنگيدن است. حتي اين گروه با ائتلاف با جبهه النصره در سوريه شكوفاتر شده است و به همراه يكديگر براي نابودي منطقه تلاش مي كنند. بر همين اساس، خشونت فرقه اي بين شيعه و سني چندين برابر شده است. بسياري از جهادي‌هايي كه از اروپا روانه سوريه شده‌اند در آتش القاعده نوين در حال سوختن مي باشند. تلاش گردان‌هاي تروريستي چون (گردان‌هاي عبدا… عزام) براي كشاندن جنگ فرقه‌اي از سوريه به لبنان و عراق است. حتي حمله به سفارت ايران در بيروت و ساير اقدامات انتحاري چون بمب گذاري را در مناطق شيعه نشين در دستوركار خود دارند
گروه داعش

گروه داعش

دولت اسلامي عراق و شام يا داعش به عنوان گروهي منشعب از القاعده محسوب مي شود كه از منظر گرايشات عقيدتي و فكري و همچنين جنبه رفتاري رويكرد يكساني با القاعده دارد. با اين حال رفتارهاي اين گروه تروريستي در طول يك دهه گذشته و به خصوص چند سال اخير نشانگر راديكال تر و خشن تر بودن اين گروه در مقايسه با القاعده است و داعش با توجه به جدايي از القاعده و پيدايش اختلافاتي بين آن دو به عنوان مخوف‌ترين و قدرتمندترين گروه تروريستي در عرصه خاورميانه ظهور كرده است. هر چند كه داعش در شكل كنوني آن محصول بحران سوريه و گسترش اختلافات و منازعات منطقه اي بعد از 2011 است، اما ريشه ها و روند قدرت گرفتن آن به دوره پس از صدام در عراق يعني از سال 2003 به بعد مربوط است. حمله آمريكا به عراق در سال 2003 فرصت و فضاي مناسبي را براي حضور و نقش آفريني گروههاي مسلح و تروريستي مختلف از جمله گروههاي مرتبط با القاعده در اين كشور بوجود آورد. بر اين اساس گروههاي مسلح مختلفي به خصوص در سالهاي پس از 2004 در عراق ظهور كرد كه با جذب نيرو و منابع مالي در تلاش بودند كه با نيروهاي نظامي آمريكايي و همچنين نيروهاي عراقي مقابله كنند. يكي از مهمترين اين گروهها جماعه التوحيد و الجهاد بود كه به رهبري ابومصعب زرقاوي در سال 2004 تشكيل شد. پس از آنكه زرقاوي بيعت خود با اسامه بن لادن رهبر القاعده را اعلام كرد به تنظيم القاعده في بلاد الرافدين تبديل شد و همچنين به اين گروه القاعده عراق نيز اطلاق مي شد. زرقاوي بعد از آزادي از زندان در اردن در سال 1999 رهبري بخشي از داوطلبان جهادي در افغانستان را برعهده داشت، اما در سال 2001 از اين كشور به شمال عراق فرار كرد و در آنجا به گروه انصارالاسلام پيوست و سپس با ايجاد القاعده عراق، وفاداري خود به رهبري شبكه جهاني القاعده را بيان داشت. القاعده عراق به تدريج به اصلي ترين گروه تروريستي در عراق تبديل شد و بيشترين انفجارها و اقدامات تروريستي از سوي اين گروه صورت گرفت. از جمله مهمترين اقدامات القاعده عراق كه در پي ايجاد فتنه مذهبي و جنگ داخلي در عراق بود، انفجار حرم شريف امامين عسگرين در سامرا در سال 2006 بود. اين تشكل عمليات تروريستي خود را به اندازه اي افزايش داد كه به يكي از قوي ترين گروههاي مسلح در صحنه عراق تبديل شد و شروع به گسترش نفوذ خود در مناطق گسترده اي از عراق كرد تا اينكه در سال 2006،‌ زرقاوي علنا در يك نوار ويدئويي تشكيل آنچه را " شوراي مجاهدين" خواند به سركردگي عبدالله رشيد البغدادي اعلام كرد. پس از كشته شدن زرقاوي توسط نيروهاي آمريكايي در سال 2006، ابوحمزه المهاجر به سركردگي اين گروه تعيين شد و در پايان همان سال دولت اسلامي عراق به سركردگي ابوعمر البغدادي تشكيل شد. دولت اسلامي عراق به عنوان گروهي تروريستي و شاخه القاعده در عراق در شكل جديد خود تحت رهبري ابوعمر البغدادي تلاشهاي خود براي ايجاد ناامني در عراق را ادامه داد، با اين حال اين گروه از سال 2008 با افول و كاهش قدرت و تاثيرگذاري در عراق مواجه شد. شكل گيري نيروهاي الصحوه يا بيداري از ميان عشاير سني عراق براي مقابله با القاعده عراق و اقدامات نظامي و امنيتي در مقابل آن باعث تضعيف جدي اين گروه شد. در 19 آوريل 2010، نظاميان آمريكايي و عراقي طي يك عمليات نظامي در منطقه الثرثار، منزلي را هدف قرار دادند كه ابوعمر البغدادي و ابوحمزه المهاجر در آن حضور داشتند و پس از درگيريهاي شديد ميان دو طرف، اين منزل هدف حملات هوايي قرار گرفت و در نتيجه آن دو سركرده تروريستها به هلاكت رسيدند. يك هفته بعد، اين گروه تروريستي در بيانيه اي هلاكت البغدادي و المهاجر را رسما اعلام كرد و پس از حدود ده روز، مجلس شوراي دولت اسلامي عراق تشكيل جلسه داد و ابوبكر البغدادي را به عنوان جانشين ابوعمر البغدادي انتخاب كرد. هر چند در اين دوره دولت اسلامي عراق در مرحله ضعف بود، اما بحران سوريه فرصتهاي نويني را براي اين گروه ايجاد كرد و البغدادي با بهره گيري از آن توانست به جايگاه و نقش آفريني عمده اي در معادلات عراق و سوريه بپردازد. بحران سوريه از چند منظر باعث ايجاد فرصت براي گروه تروريستي دولت اسلامي عراق شد. اول اينكه سوريه با توجه به مجاورت جغرافيايي و پيوستگي سرزميني با عراق فضاي عملياتي مناسبي را براي افزايش قدرت و نقش آفريني اين گروه بوجود آورد. دوم اينكه گسترش بحران و رقابتهاي منطقه اي و افزايش تنشهاي مذهبي و فضاي افراط گرايانه در منطقه منابع انساني و مالي گسترده اي را براي گروه دولت اسلامي عراق فراهم ساخت. با توجه به شرايط جديد سوريه ابوبكر بغدادي يكي از معاونان خود به نام ابومحمد الجولاني را به سوريه فرستاد كه منجر به شكل گيري گروه جبهه النصره در سوريه در 2011 شد. جبهه النصره تا سال 2013 به عنوان گروهي وابسته به القاعده در سوريه معروف بود و توانست با جذب نيرو و منابع مالي به يكي از بازيگران مهم معارض در اين كشور تبديل شود. در حالي كه گزارشهاي اطلاعاتي از رابطه فكري و تشكيلاتي اين گروه با شاخه دولت عراق اسلامي پرده برداشت، در نهم آوريل 2013، ابوبكر البغدادي در يك پيام صوتي اعلام كرد كه جبهه النصره امتداد دولت اسلامي عراق است و تشكيل آنچه دولت اسلامي عراق و شام خواند با ادغام جبهه النصره و دولت اسلامي عراق اعلام كرد. اما طولي نكشيد كه يك نوار صوتي منتسب به ابومحمد الجولاني پخش شد كه در اين نوار از رابطه خود با دولت اسلامي عراق سخن گفت، اما وي ايده ادغام با اين گروه را نپذيرفت و بيعت خود را با شبكه القاعده تحت رهبري ايمن الظواهري اعلام كرد. بر اين اساس به رغم تاكيد ايمن الظواهري بر انحلال داعش و فعاليت جداگانه دولت اسلامي در عراق و جبهه النصره در سوريه، البغدادي بر ادامه حيات داعش تاكيد كرد. بر اين اساس بود كه اختلافات مهمي بين البغدادي و ايمن الظواهري و درگيريهاي بين جبهه النصره و داعش رخ داد. با اين حال داعش توانست به نقش آفريني گسترده تري در سوريه بپردازد و جايگاه خود را در اين كشور با تصرف برخي مناطق تثبيت كند. داعش پس از تقويت خود در سوريه بتدريج حضور و نقش آفريني خود در عراق را نيز گسترش داد. داعشي‌ها كه در طول سال 2013 حضور پراكنده اي در عراق داشتند، از ابتداي 2014 نقش خود در اين كشور را بسيار توسعه دادند. بر اين اساس بود كه آنها توانستند بر مناطق گسترده اي از عراق در استان الانبار مسلط شوند و شهرهاي مهم رمادي و فلوجه را به تصرف خود درآورند. هر چند نيروهاي عراقي توانستند مناطق مهمي از جمله رمادي را از كنترل داعش خارج سازند، اما شهرهايي مانند فلوجه همچنان در دست داعش باقي ماند. در حالي كه ارتش عراق در حال تشديد اقدامات اطلاعاتي و نظامي خود براي خارج ساختن داعش از فلوجه بود، مرحله جديدي از عمليات نظامي و پيشرويهاي اين گروه در استانهاي صلاح الدين، نينوا، ديالي و كركوك آغاز شد. داعش بعد از ناكامي در تصرف سامرا به موصل حمله كرد و توانست بر اين شهر مسلط شود. سپس پيشرويهاي داعش به سوي ساير مناطق عراق ادامه يافت و از جمله باعث تسلط بر تكريت شد. در حال حاضر داعش بر مناطق قابل توجهي از سوريه به خصوص قسمتهاي شرقي مانند الرقه و همچنين بخش‌هاي مهمي از مركز و غرب عراق مسلط است. در چنين شرايطي كه با گسترش توان مالي و انساني داعش و همكاري برخي گروههاي محلي با آن همراه است، تهديدات مختلف ناشي از آن در منطقه در حال گسترش است.
جنبش گولن

جنبش گولن

جنبش گولن طی سال‌های اخیر، جریانی در ترکیه رشد کرده که اگر چه خود را وامدار اندیشه‌های سعید نورسی عالم برجسته ترک می‌داند، اما از جهات گوناگون به ارائه الگویی نوین پرداخته است. این جریان که عموماً با نام رهبر آن فتح‌الله گولن آمیخته است، تحت عناوینی هم‌چون جماعت خدمت، جریان نورچی و جماعت گولن نیز شناخته می‌شود. این جریان نه تنها در ترکیه نوین به عنوان یکی از جریان های مهم شناخته شده، بلکه در سطح منطقه نیز جریانی تاثیرگذار محسوب می شود و طی سال های گذشته، رشدی فزاینده در مناطقی همچون بالکان، آسیای مرکزی و قفقاز، افریقا و حتی امریکا داشته است. شخصیت ودیدگاه های گولن درباره گولن و شخصیت او دیدگاه های متفاوتی وجود دارد. برخی از شاگردان گولن به او لقب خواجه افندی داده اند؛ زیرا وی هم تحصیلات سنتی دینی داشته و هم به فلسفه غرب و به ویژه فلسفه کانت تعلقی ویژه دارد. برخی دیگر از افراد جماعت، او را به چشم حضرت مهدی (عج) نگاه می کنند. برخی دیگر او را یک واعظ ساده مذهبی می دانند که بواسطه نوع سخنرانی هایش در میان مردم مشهور شده است. برخی نیز او را یک مصلح بزرگ دینی و پیام آور صلح و آشتی اسلام با دموکراسی تلقی می کنند. مخالفان وی نیز او را فردی دروغگو و فریبکار توصیف می کنند که حتی جرات بازگشت به ترکیه را نیز ندارد. عده ای نیز اعتقاد دارند گولن با شخصیت بت گونه ای که به هوادارانش داده، تصویری نژادپرست، ناسیونالیست و بیگانه از دیگران، از جماعت خود ترسیم کرده است. تکبر و خوار شمردن کسانی که خارج از جماعت هستند، به رویه ای معمولی تبدیل شده است. به نحوی که نزد پیروان این جماعت، غیر از گولن، سایر علمای جهان اسلام بی اطلاع هستند و درک درستی از مسایل ندارند. (DAĞ, 2014) به هر حال فارغ از آنکه قضاوتی درباره تعارف فوق از گولن و شخصیت وی داشته باشیم، واقعیت آن است که امروز نام فتح الله گولن با اصطلاح اسلام روشنگر یا معتدل ترک که بسیاری از پژوهندگان از آموزه هاو جهان بینی آن با عنوان «پارادایم اسلام اجتماعی» یاد می کنند، گره خورده است.( فلاح، 207:1389-205) در حقیقت فتح الله گولن در ترکیه به عنوان پدر اسلام اجتماعی معروف است و وی را بنیانگذار و رهبر جنبش گولن می‌خوانند. همچنین برخی از کتاب های گولن از پرفروش ترین کتاب ها در ترکیه و حتی سایر کشورهای اسلامی بوده اند. مدارس او در بیش از 160 کشور جهان فعالیت می کنند و آراء و افکار وی را به شاگران خود منتقل می کنند. جماعت خدمت(جریان گولن) آنچه امروز به نام جریان گولن یا جماعت خدمت معروف است، حاصل اندیشه ها و تلاش های محمد فتح الله گولن است. وی به عنوان یکی از شاگردان مکتب نورسی، تلاش زیادی جهت مدرن کردن جنبش نور انجام داد. وی که مشهورترین واعظ، نویسنده و تدریس کننده علوم اخلاقی و الهیات ترکیه محسوب می شود، در صدر جریانی قرار گرفته که طی سال های گذشته از تاثیر به سزایی در فضای سیاسی ـ اجتماعی ترکیه و برخی دیگر از کشورهای اسلامی برخوردار بوده است. اگر چه گولن صراحتا نورجی بودن خود را به زبان نیاورده و در سخنرانی ها کمتر از سعید نورسی یاد می کند، باید این حال جریان وی عمدتا جریانی منشعب از جماعت نور تلقی می شود. گولن که هم اکنون در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می کند، خطیبی توانا است که از سن 14 سالگی خطابه می کرده است. وی بیشتر آموزش های دینی خود را نزد پدر و در تکیه محله خود نزد علما و متصوفه فرا گرفته است. پدرش علاوه بر زبان عربی و ترکی، زبان فارسی را هم به او آموخت. وی که هیچگاه ازدواج نکرده و مجرد زندگی می کند، بحث های دینی خود را با احساسات، عواطف و بیانی رسا همراه می کند و عیبی نمی بیند که هنگام موعظه، اشکش بر گونه جاری شود. او از طریق فن خطابت و همچنین با شیوه های خاص خود مانند گریه کردن در حال سخنرانی، توجه مخاطبان را به خود معطوف کرده و نورجی ها و دیگر افراد گروه های دینی را تحت تأثیر قرار داده است. از جلسات وعظ او فیلمبرداری می‌شود و این فیلم ها میان هوادارانش دست به دست می چرخد و تکثیر می شود. همچنین مجموعه سخنرانی های فتح الله گولن در قالب کاست و سی دی در مناطق مختلف توزیع می شود. این اقدام که هم پول و هم طرفداران او را افزایش داده است، با مخالفت سایر زعمای حرکت نورجی مواجه شده و اعتراض آنها را برانگیخته است. با این حال فتح الله گولن همچنان به این شیوه تشکیلاتی خود ادامه می دهد و موفق به ایجاد شبکه ای گسترده شده است. ماهیت جریان گولن درباره این جریان، دیدگاه‌های کلان مختلفی وجود دارد. به نحوی که برخی جریان گولن را جریان بومی می دانند که از بطن جامعه و اعتقادات مذهبی مردم ترکیه برخاسته است و برخی دیگر نیز آن را جریانی وارداتی تلقی می‌کنند که توسط امریکا و سایر کشورهای غربی مورد حمایت قرار گرفته است. باید توجه داشت که فتح الله گولن در ترکیه به شخصیت افسانه ای تبدیل شده که حضور، نفوذ و سایه وی و جماعتش در محیط و فضای کلیه اماکن سیاسی، نظامی و امنیتی ترکیه سایه افکنده و وابستگی این جماعت و التزام آن به احکام اسلامی و سیاست های آن بطور واضح و شفاف مشخص نیست. در واقع این جریان به رغم تعدد و تنوع حوزه های فعالیتش، همچنان ناشناخته و مبهم به نظر می رسد و بسیاری از صاحب نظران چه در داخل و چه خارج از ترکیه، نسبت به مقاصد و نیات دراز مدت این جریان اظهار بی اطلاعی می کنند. به نحوی که هیچ کس از میزان قدرت مالی و تعداد طرفداران این جریان اطلاع درستی ندارد و معلوم نیست نفوذ گولن در دستگاه های کلیدی دولتی تا چه حد است و در صورت احراز قدرت بیشتر، چه خط مشی را پیش خواهد گرفت.
جماعت اخوان المسلمين

جماعت اخوان المسلمين

جماعت اخوان¬المسلمين را مي¬توان مهم¬ترين جنبش اسلامي در جهان عرب طي قرن گذشته محسوب كرد. جنبشي كه حسن البنا در 1928 مصر پديد آورد، ايدئولوژي آن اسلام و در اصول سياسي و اجتماعي خواهان بازگشت به حكومت اسلامي در قرن هاي اوليه است. اين جماعت در زمان تأسيس و شكل‌گيري به عنوان جنبشي اسلام‌گرا در مقابل جريان‌هاي سكولار جهان عرب ظهور كرد. اساس و مبناي شكل‌گيري آن مبارزه با الغاي خلافت و جلوگيري از گسترش الگوي لائيك در جهان اسلام بود. در واقع، در شرايطي كه خلافت اسلامي در قالب امپراتوري عثماني در مركزيت جهان اسلام مضمحل شده بود و جريان‌هاي سكولار و ملي‌گراي عربي و تركي در حال رشد و عرض اندام بودند، حسن البنا با طرح دعوت اسلامي، جنبش جديدي را پايه‌گذاري كرد كه احياي مجدد خلافت در رأس امور و برنامه‌هاي سياسي آن قرار داشت و به همين دليل به كانوني براي جلب مسلمانان در داخل و خارج مصر تبديل شد. در حقيقت جنبش اخوان المسلمين را اصولاً بايد زائيده اوضاع سياسي و اجتماعي تاريخ معاصر مصر در پي رواج تفكر جدايي دين از سياست (سكولاريسم) در ميان روشنفكران و آهنگ احساسات ملي گرايانه براي اصلاح اين كشور در دوران اختناق بعد از انقلاب 1919 مصر بر ضد انگليس دانست. اهداف بنيان گذاران اين جنبش- به ويژه حسن البناء- از يك سو بر ايجاد تحول در اعتقادات اسلامي مسلمانان و بالاخص مصريان از حالتي ايستا و بي تحرك به سمت پويايي و حاكميت تعاليم شريعت بر زندگي اجتماعي و سياسي مصر و از سوي ديگر بر يگانگي مسلمانان در برابر استعمارگران غرب كه كشورهاي اسلامي را مورد تجاوز قرار داده بودند، دور مي زد. حسن البناء رهبر جنبش تلاش‌هاي خود را در سه مرحله «تبليغ»، «جذب و سازماندهي» و «مرحله عملي» آغاز نمود. اصولي كه حسن البناء بر آن اعتقاد داشت عبارت بودند از:1 ـ «اجتناب از جدال‌هاي مذهبي و فرقه‌اي» (از زماني كه جماعت تقريب بين مذاهب اسلامي تأسيس شد حسن البناء و ايت‌الله قمي در تأسيس آن سهيم بودند همكاري ميان اخوان‌المسلمين و شيعيان برقرار شد كه در نهايت به ديدار نوّاب صفوي در سال 1954م. از مصر منجر گرديد. حسن البناء در مراسم حج 1948 با ايت‌الله كاشاني ديدار كرد و ميان آنها تفاهم برقرار گرديد و برخي از دانشجويان شيعه كه در مصر تحصيل مي‌كردند به جنبش اخوان‌المسلمين پيوستند)؛ 2 ـ «سياست گام به گام»: در نگاه وي جنبش قبل از آن‌كه به هدف غايي خويش برسد، بايد اين مراحل را (تبليغ، بيان و تفسير؛ عمل و نتيجه‌گيري) را گام به گام طي نمايد؛ 3 ـ «استفاده از نيروهاي مختلف براي تحقق اهداف»؛ 4 ـ «برپايي حكومت اسلامي»: اخوان‌المسلمين حكومت را براي خود نمي‌خواهد، بلكه حامي كساني مي‌باشد كه بتوانند مسؤوليت حكومت را بر عهده بگيرند و قوانين قرآن را اجرا نمايند و اگر چنين فردي پيدا نشد، تشكيل حكومت يكي از برنامه‌هاي اخوان‌المسلمين خواهد بود؛ 5 ـ «مقاومت در برابر تجاوزگران». جنگ جهاني دوم و پيامدهاي مصر، روند تصاعدي نفوذ اخوان المسلمين را در مصر گسترش داد، تشكيلات اخوان المسلمين سازمان يافته‌تر و مواضع سياسي و ايدئولوژيك آنها منسجم‌تر گرديد. بعد از جنگ سازمان از وضع آشفتة حزب وفد استفاده نمود و خود را به عنوان سازمان انقلابي و مخالف نظام موجود معرفي كرد و پايگاه‌هاي توده‌اي حزب وفد را به سرعت تصرف كرد. بر اثر دسيسه‌ها و برخي اقدامات خودسرانه كه بعضي از افراد در سازمان عليه دولت انجام مي‌دادند، دولت در سال 1948م با سيزده مورد اتهام به سازمان در مورد فعاليت‌هاي تروريستي، توطئه عليه سرنگوني نظام سلطنتي مصر، جمع‌آوري مهمّات و... سازمان را منحل اعلام نمود و حسن البناء در توطئه‌اي سازمان يافته در فوريه 1949م ترور گرديد. اخوان‌المسلمين با توجه به رسالت فراكشوري خود كه به ويژه در مقابله با جهت گيري رو به گسترش ملي‌گرايي سكولار خلاصه مي شد؛ در مصر محدود نماند و به كشورهاي مختلف جهان عرب سرايت كرد و به تدريج در ساير كشورهاي عربي شكل گرفته و گسترش پيدا كرد. در اين زمينه دو مرحله را مي‌توان مشخص كرد. مرحله اول، رشد فزاينده توجه و تمايل به دنياي اسلام و به ويژه معضلات سياسي آن و درگيري مستمر با اين مشكلات؛ مرحله‌اي كه قبل از سال 1937 آغاز شده بود. مرحله دوم تاسيس شعب گوناگون اخوان‌المسلمين در خارج از مصر بود، به نحوي كه اين جنبش در حال حاضر در بسياري از كشورها بويژه در خاورميانه و شمال آفريقا، شاخه هاي اين جنبش فعال مي باشد.
گروه طالبان

گروه طالبان

طالبان به عنوان يكي از پديده‌هاي تاريخ معاصر افغانستان، در پي رقابت قدرت‌هاي بزرگ و پس از اشغال افغانستان توسط شوروي، در سال 1373 حكومت را در افغانستان به دست گرفت و با آموزش و حمايت‌هاي بي‌دريغ كشورهاي منطقه نظير پاكستان و عربستان سعودي تا سال 1380 در قدرت باقي ماندند. پس از اشغال افغانستان توسط شوروي در 7 دي 1357، مبارزان افغان به مبارزه عليه اشغالگران شوروي پرداختند و سرانجام نيروهاي ارتش سرخ در بهمن 1367 خاك افغانستان را ترك كردند. با خروج ارتش سرخ از افغانستان، ايالات متحده به قرارداد ژنو وفادار نماند و از مجاهدان افغاني به دليل رقابت و خصومت با شوروي حمايت كرد. بدين ترتيب افغانستان به ميدان رقابت قدرت‌هاي بزرگ در جنگ سرد تبديل شد. با پايان جنگ سرد و خروج شوروي از افغانستان و در پي تغييرات داخلي در پاكستان، اين كشور اقدام به تأسيس هزاران مدرسه ديني با گرايش سلفي ديوبندي كرد كه با حمايت كشورهاي عربي حوزه خليج فارس به ويژه عربستان همراه بود. نقش پاكستان در ايجاد، پرورش و حمايت از گروه افراطي طالبان كاملاً آشكار است. منافع ملي پاكستان در افغانستان نيز توسط گروه‌هاي دست‌نشانده پشتون كه در مناطق شمال غربي پاكستان و در مرز با افغانستان زندگي مي‌كنند، تأمين مي‌شود. زماني كه احزابي مثل حزب اسلامي حكمتيار ديگر نتوانستند خواسته‌ها و منافع پاكستان را تأمين كنند، گروه‌هايي از جنگجويان مناطق قبايلي پاكستان به رهبري بيت‌الله محسود در وزيرستان جنوبي متحد شدند و جنبش طالبان پاكستان را در دسامبر 2006 پايه‌گذاري كردند . به نظر مي‌رسد در تحليل شكل‌گيري طالبان بايد مؤلفه‌هايي مانند شكنندگي اجتماعي، سنت‌هاي پايدار و انعطاف‌ناپذير مذهبي، فقر فرهنگي و اقتصادي، تعصب قبيله‌اي و سلحشوري عشيره‌اي، سخت‌گيري اخلاقي، ساخت كشمكش‌پرور قومي، ملي و مذهبي و نيز دخالت بازيگران خارجي كه مقاصد، منافع‌، ديدگاه‌ها، اولويت‌ها و نگراني‌هاي نامتقارن، متفاوت و متعارض دارند، مورد توجه قرار گيرد. ايدئولوژي طالبان عقايد افراطي مذهبي دارند و به ديوبنديه كه به آموزه‌هاي وهابي نزديك مي‌باشد، وابسته‌اند. اين جنبش افراطي تاكنون توضيحات مشخص و واضحي درباره آرمان‌هاي خود نداده است؛ هر چند كه اعتقاد خود در تشكيل امارت اسلامي را به صورت آشكار اعلام مي كند. احمد رشيد در اين باره مي‌گويد: «شناخت پديده طالبان به دليل تعدد گروه‌هاي وابسته به آنها در مناطق قبايلي و آزاد پاكستان، ساختار سياسي، رهبري‌ و فرايند تصميم‌گيري، دشوار به نظر مي‌رسد. با اينكه در دين اسلام آيات و احاديث محكمي وجود دارد كه كشتن انساني بي‌گناه را به مثابه قتل همۀ انسان‌ها دانسته‌اند، اما حاميان و رهبران طالبانيسم ادعا مي‌كنند در راستاي اجراي دقيق قوانين و سنت اسلام و تشكيل خلافت و حكومت اسلامي به اين اقدامات دست مي‌زنند و پيروان خود را مقيد و ملزم به اطاعت از دستورهاي دين اسلام مي‌كنند». بنابراين مهم‌ترين اصل در انديشه سياسي گروه‌هاي بنيادگراي افراطي از جمله طالبان، احياي امارت اسلامي است. در حال حاضر، طالبان پاكستان كه به نوعي از اعقاب فكري جمعيت علماي هند به شمار مي‌رود، طرح احياي امارت اسلامي را در پاكستان دنبال مي‌كند. در تئوري خلافت و امارتِ مطلوب طالبان، مردم و احزاب جايگاهي ندارند. تعدادي از سران قبايل و نخبگان ديني با عنوان اهل حل و عقد گرد هم مي‌آيند و فردي را براي اين پست نامزد مي‌كنند؛ آن‌گاه تمام اختيارات كشور به شخص خليفه يا اميرالمؤمنين منتقل مي‌شود. مخالفت با مفاسد فرهنگ و تمدن غربي يكي از شعارهاي اساسي تمام گروه‌هاي اسلامي است؛ اما آنچه بنيادگرايي افراطي از نوع طالبان را از ساير گروه‌هاي اسلامي جدا مي‌سازد، نفي مطلق مدنيت غربي است. گروه‌هاي اسلامي ديگر نظير اخواني‌ها نقادانه به تمدن غربي مي‌نگرند و ضمن رد جنبه‌هاي منفي، از جنبه‌هاي مثبت آن استقبال مي‌كنند؛ اما طالبان و مكتب‌هاي ديوبندي و وهابي با هر نوع دستاورد تمدن غربي مخالفت مي‌كنند. برخورد غيرنقادانه در پذيرش يا نفي ‌فرهنگ غربي، مشكلات بي‌شماري به همراه دارد. مخالفت تعصب‌آميز طالبان با تلويزيون، وسايل تصويربرداري، لباس فرنگي، سينما و امثال آن نشانۀ آشكار روحيه ستيزه‌جويي آنان با مظاهر تمدن غربي است. طالبان تلويزيون و سينما را ابزاري شيطاني مي‌داند. مولانا فضل‌الله، رهبر طالبان پاكستان، نيز تلويزيون را ابزار لهو و لعب كه مشروعيتي در دين ندارد، دانسته است. گروه اجراي مقررات اسلامي يا تنفيذ الشريعه كه بر دره سوات مسلط شده‌اند، تحصيل را براي دختران در اين منطقه ممنوع كرده‌اند. به دستور مولانا فضل‌الله، بيش از 170 مدرسه و ساختمان دولتي در اين منطقه تخريب شده‌اند. در اعلاميه‌اي كه در 2 بهمن 1387 در روزنامه محلي دي نيوز پاكستان منتشر شد، طالبان پاكستان به طور كامل حضور دختران را در مدارس منطقه دره سوات ممنوع اعلام كرد. به اين ترتيب، بيش از 400 مدرسه خصوصي دخترانه بسته شد. دست‌كم 10 مدرسه دخترانه كه پس از 26 دي 1387 هم‌زمان با اتمام ضرب‌العجل اعلام‌شدۀ طالبان فعال بودند، در شهر مينگورا منفجر شدند و بيش از 170 مدرسه و ساختمان‌ دولتي مورد حمله قرار گرفتند. از پيچيدگي‌هاي اساسي بينش طالبان، روح تعبدگرايي و قداست‌بخشي به دستاوردهاي كلامي و فقهي پيشينيان است. بنيادگرايي افراطي دوران صدر و ميانه اسلام را دوره طلايي و مصون از هر نوع خطا تلقي و درباره تفاسير و تأويل‌هاي ديني اين دوره اعتقادي جزم‌گرايانه دارد. اجتهاد و انبساط تازه در اين مكتب جايگاهي ندارد و مردم عموماً موظف به پيروي مقلدانه از كلمات و گفتار علماي سلف هستند. برداشت صرفاً تقليدگرايانه آنها از دين سبب بدبيني و حتي دشمني آنان با الگوهاي زندگي رايج در دنياي معاصر جهان اسلام شده است. تنها الگوي مطلوب نزد بنيادگرايان افراطي، الگوي زندگي جوامع روستايي قرون اوليه اسلامي است. رفتار خشك و متحجرانه آنان با زنان و نوع نگرش‌شان به نقش اجتماعي و تربيتي زن در جامعه، ريشه در همين روح سلفي‌گري آنها دارد كه با ضروريات زندگي كنوني كاملاً بيگانه است. هم‌چنين تفسير آنان از مفاهيمي مانند توحيد و شرك، كه اساس انديشه كلامي بنيادگرايي افراطي را تشكيل مي‌دهد، در مغايرت آشكار با تفاسير رايج آن مفاهيم نزد ساير مكاتب اسلامي است.
رژيم صهيونيستي

رژيم صهيونيستي

شاباك يا به صورت مخفف شين بت يا شين بث، سرويس ضد اطلاعات و امنيت داخلي اسراييل است. شين بت خلاصه كلمه ‹‹خدمت به امنيت›› است. ايسر هرئيل از زمان شكل‌گيري اين سازمان تا سال 1952م. رئيس آن بود. نامبرده بعدها به رياست موساد هم رسيد. اين سازمان مسئول جمع آوري اطلاعات درباره سازمانهاي اطلاعاتي خارجي مربوط به دول دوست و دشمن و فعاليتهاي آنها و تأمين امنيت مقامات و تأسيسات اسراييلي، تحقيق درباره خرابكاري عليه دشمنان داخلي و خارجي، از جمله خرابكاري و تروريسم در اسراييل و خارج است.
وهابیت

وهابیت

وهابیت مسلکی است که در سال ۱۱۴۳ هجری قمری در شبه جزیره ی عرب بوجود آمده است و در بسیاری از اصول عقاید و احکام شرعی با مذاهب دیگر تفاوت دارد. پیروان این مسلک را «وهابی» گویند.
اكراد

اكراد

قوم كرد نژادي با سابقه اند ، اما خاستگاه اين قوم دقيقا روشن نيست و صاحبنظران در باره ي منشاء و خاستگاه آنان اختلاف جدي دارند . در مورد نژاد آنان نيز بحث و گفتگو وجود دارد ، عده اي نژاد آنان را توراني و سامي مي خوانند ، گروهي آنان را از نژاد آريايي و ايراني اصيل مي دانند . شماري از عوامل سياسي و تاريخي اين قوم را متفرقه و پراكنده ساخته كه هم اكنون در چند كشور كه مهمترين آن ايران ، تركيه و عراق است زندگي مي كنند .
شیعیان علوی

شیعیان علوی

علویان از اقلیت های مهم و موثر در جامعه ترکیه محسوب می شوند که حدود 20 درصد از جمعیت 78 میلیونی ترکیه را تشکیل می دهند. آنها در دوره امپراتوری عثمانی مورد سوظن شدید بودند و امنیت هویتشان به خطر افتاد و آسیب جدی دیدند اما دوره جمهوریت و آتاتورک را که حاکمیت بر مبنای سکولاریسم شکل گرفت؛ فرصتی برای بازنمایی هویتی یافته و با همراهی با حاکمیت از فضای تنش خارج شدند. هر چند که این اقلیت هیچ وقت نتوانست با هویت مکتبی خویش سهم سیاسی و فرهنگی در ترکیه کسب نماید. هویت سیاسی آنها بر مبنای مقتضات زمان، مکان و عوامل موثر بر آن، جلوه های متفاوتی داشته و از ملی گرایی تا چپگرایی سیالیت یافته است تا اینکه در یک دهه اخیر به شدت در تکاپوی هویت طلبی سیاسی خود هستند
New node

New node

انقلاب بحرین

انقلاب بحرین

تاریخ بحرین در چند دهه گذشته همواره مواجه با اعتراضات مداوم مردم علیه رفتار تبعیض آمیز و تمامیت خواه رژیم سلطنتی آل خلیفه بوده است؛ به نحوی که این کشور کمتر روی آرامش و ثبات سیاسی به خود دیده است. انقلاب 14 فوریه 2011 میلادی مردم بحرین هر چند سه روز پس از سقوط حسنی مبارک در مصر و همراه با موج خیزش‌های مسلمانان علیه رژیم‌های دیکتاتوری آغاز شد اما با نگاهی دقیق‌تر ریشه های این انقلاب مردمی را حداقل باید از دهه 1970 میلادی و نوع رفتار خاندان حاکم بر این کشور با مردم مورد مطالعه قرار داد.
New node

New node

روز جهانی قدس

روز جهانی قدس

undefined
تحولات ترکیه

تحولات ترکیه

undefined
آزادسازی موصل

آزادسازی موصل

آزادسازی موصل یا نبرد بازپس گیری موصل از اشغال گروه تروریستی داعش، عملیات نظامی منظم و کلاسیکی است که از روز دوشنبه ۱۷ اکتبر ۲۰۱۶ به فرمان حیدر العبادی نخست وزیر عراق برای پس گرفتن موصل از سیطره داعش آغاز شد. موصل مرکز استان نینوا و دومین شهر بزرگ عراق در تابستان ۲۰۱۴ به اشغال گروه داعش درآمد و از آن زمان ابوبکر بغدادی، خلافت خودخوانده خود را در این هشر استقرار نمود. عملیات آزادسازی موصل از نوع جنگ‌های شهری منظم به شمار می‌رود.
آزادسازی حلب

آزادسازی حلب

پس از آن که دیدبان حقوق بشر سوریه مستقر در لندن؛ اوایل هفته جاری اعلام کرد که 60 درصد از مناطق شرقی حلب توسط ارتش سوریه از اشغال گروه‌های تروریستی آزاد شده است، حال منابع خبری امروز اعلام کرده‌اند؛ با پیشروی سریع و برق‌ آسای ارتش سوریه طی چند روز گذشته، مناطق تحت کنترل دولت سوریه در شرق حلب، به میزان 80 درصد رسیده است.
New node

New node

نقض حقوق بشر در یمن

نقض حقوق بشر در یمن

پرونده ای در مورد نقض حقوق بشر در یمن
alwaght.net
گزارش

محرم در سراسر جهان/ از عزاداری 400 ساله در تایلند تا سرکوب شیعیان در بحرین

شنبه 16 شهریور 1398
محرم در سراسر جهان/ از عزاداری 400 ساله در تایلند تا سرکوب شیعیان در بحرین
با فرا رسیدن ماه محرم و شهادت مظلومانه امام حسین (ع)، مسلمانان و بویژه شیعیان جهان از گوشه و کنار با برپایی مراسم عزاداری، یاد رشادت های امام حسین (ع)و یارانش را گرامی می دارند. در این گزارش به مراسم عزاداری محرم در نقاط مختلف جهان خواهیم پرداخت.

 

هلند

هلند یکی از کشورهای شمال غربی اروپا است که با حدود شانزده و نیم میلیون جمعیت از شرق با آلمان، از جنوب با بلژیک، از غرب از طریق دریا با بریتانیا هم‌جوار است. پایتخت هلند شهرآمستردام است. بیشتر جمعیت کشور هلند، مسیحی پروتستان هستند. جمعیت مسلمانان هلند نزدیک به یک میلیون نفر است. مسلمانان در هلند، بزرگترین اقلیت مذهبی هستند و برنامه های ویژه اعتقادی خود را به زبان های عربی، ترکی، کردی، اردو، فارسی و انگلیسی در مساجد برگزار می کنند. برخی از این اماکن، از شهرداری اجاره می شود. آئین گرامیداشت دهه نخست محرم در لاهه هلند، توسط کمیته مناسبت‌های دینی مؤسسه فرهنگی کوثر و ستاد بانوان این مؤسسه برگزار می‌شود. «موسسه فرهنگی الکوثر» در شهر «لاهه» هلند، به محلی برای برگزاری مراسم عزاداری‌های سید و سالار شهیدان، حضرت اباعبدالله الحسین‌(علیه‌السلام) تبدیل شده است. صدها تن از شیعیان شهر لاهه با حضور در این مرکز اسلامی، مراسم عزاداری ماه محرم‌الحرام را با شکوه بسیار برگزار می کنند.

 

بلژیک

بلژیک، دیگر کشوری اروپایی، میان هلند، آلمان، لوکزامبورک، فرانسه و دریای شمال قرار دارد و دارای جمعیتی بیش از ده و نیم میلیون نفر است. پایتخت آن بروکسل است و براساس قانون 1353 شمسی که به تصویب پادشاه بلژیک رسید، اسلام بعد از مسیحیت، به عنوان دومین مذهب این کشور به رسمیت شناخته شده و شورای اسلامی مسلمانان تشکیل شده است. با همکاری دولت بلژیک، در میدان «سنت کانتز» در بروکسل، مسجد جامع ساخته شده است. این  مسجد، مهمترین مسجدی است که در بلژیک، جایگاه قانونی دارد و به رسمیت شناخته شده است. تعداد مساجد ثبت شده بلژیک، از 240 تا 400 مسجد ذکر شده است.

طبق اساسنامه شورای عالی مسلمانان بروکسل، کلیه مساجد و محافل مذهبی مسلمانان در بلژیک باید در شورای عالی، عضویت داشته باشند و پس از رأی نسبی در این شورا، می توانند از دولت درخواست ثبت و صدور مجوز رسمی کنند. آن دسته از شیعیانی که در بلژیک دارای تشکیلات مذهبی شناخته شده اند ، شیعیان ترکیه ، پاکستان ، عراقی و شیعیان آفریقایی اند که عمدتاً مراکشی، الجزایری و تونسی هستند.

در ماه محرم برخی از شیعیان بلژیک در «مسجد الرضا» و برخی دیگر با اجاره مکان‌های مختلف تحت عنوان «حسینیه»، گردهم می‌آیند و به سینه‌زنی و نوحه‌خوانی می‌پردازند. به طور کلی فرهنگ عاشورا و گرامیداشت آن در میان شیعیان بلژیک، روح تازه‌ای دمیده و خصوصاً در سال‌های اخیر عزاداری آنها به سبک عزاداری و نوحه‌ سرایی اعراب ایرانی‌ تبار است.

دانمارک

دانمارک در شمال اروپا قرار دارد و پایتخت آن کپنهاگ است. جمعیت این کشور ۵٫۵ میلیون نفراست. ۸۰٫۴ درصد مردم دانمارک پیرو کلیسای پروتستان لوتری (لوتران) هستند. البته غیر از کلیسای مردمی پروتستان، جوامع مذهبی بسیاری در دانمارک هست. برآورد شده‌است که حدود۱۵۰ جامعه مذهبی بزرگ و کوچک در دانمارک وجود دارد. کاتولیک ها، مسلمانان و یهودیان اکثریت جمعیت دانمارک را تشکیل می‌دهند. در کشور پادشاهی دانمارک، حدود 40 هزار شیعه زندگی می‌کنند که پس از سال 1974 از کشورهای ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان به دانمارک مهاجرت کرده‌اند.

دانمارک برخلاف کشورهای دیگر، تشویق‌کننده مؤسسان مراکز فرهنگی است و 70 درصد هزینه احداث مدرسه، کتابخانه، مراکز آموزشی، مسجد و حسینیه را می‌پردازد که از جمله مراکز مذهبی این کشور، دارالحسین، مؤسسه دارالحسین، حسینیه ایرانیان، حسینیه شهید صدر، مرکز فرهنگی لبنانی‌ها، حسینیه مرکز جعفری، حسینیه مصلی‌ الایمان، حسینیه شیرازی و حسینیه افاغنه است. مسلمانان در این اماکن مذهبی به اقامه عزاداری و تجمع مذهبی می‌پردازند.

شیعیان مقیم دانمارک که غالباً از مهاجران ایران، عراق، لبنان، پاکستان و افغانستان هستند در حسینیه‌های خود، مراسم سوگواری‌های محرم را برگزار می‌ کنند. دارالحسین که توسط شهید حکیم اداره می‌شد، ازجمله این حسینیه ها است که در سال ۱۹۹۰ میلادی توسط وی با کمک عراقی‌های مقیم کپنهاک بنیان نهاده شد. مؤسسه دارالحسین که توسط عده‌ای از شیعیان عراقی تأسیس شده است و کلاس‌هایی برای علاقمندان برگزار می‌کند. حسینیه ایرانیان نیز از دیگر مراکز است که در آن برنامه‌های دعای کمیل، سینه‌زنی و نوحه‌خوانی انجام می‌ شود. تعداد حاضران در روز تاسوعا و عاشورا در این مکان بیش از ظرفیت مرکز است اما وجود چنان مراکزی، با وجود کمی ظرفیت، برای ایرانیان مقیم دانمارک امیدوار کننده است

 

جمهوری آذربایجان

جمهوری آذربایجان دومین کشور شیعی جهان به شمار می رود ولی متاسفانه جمعیت عظیم شیعیان آذربایجان، علیرغم خواست قلبی نمی توانند به نحو دلخواه خود، مراسم ماه محرم را برگزار نمایند.

از جمعیت حدود ده میلیونی آذربایجان ۹۵ درصد مسلمان هستند و 5 درصد از اقلیت های یهودی و ارمنی و مسیحی اردتدکس می باشند. ۸۵ درصد جمعیت مسلمان جمهوری آذربایجان شیعه و۱۵ درصد بقیه سنی هستند. لذا آذربایجان دومین کشور شیعی جهان به شمار می رود. ولی متاسفانه جمعیت عظیم شیعیان آذربایجان، علیرغم خواست قلبی نمی توانند به نحو دلخواه خود، مراسم ماه محرم را برگزار نمایند . دولت جمهوری آذربایجان در آستانه فرا رسیدن ماه محرم، محدودیت‌های دینی در خصوص فعالیت مذهبی شیعیان و دوستداران اهل بیت (ع) در این کشور را افزایش داده است. طبق ابلاغیه جدید، آیین‌های عاشورایی در ماه محرم تنها در مساجد قابل برگزاری خواهد بود. هرگونه برگزاری مراسم مذهبی در منازل و تجمع در خیابان‌ها غیر قانونی بوده و خاطیان مورد پیگرد قرار خواهند گرفت. در ضمن نمایش نمادهای مذهبی و عاشورایی نیز در خیابانها و اماکن عمومیِ جمهوری آذربایجان ممنوع اعلام شده‌است.

در جمهوری آذربایجان اکثر شیعیان به ماه محرم اعتقاد قلبی ویژه ای دارند. در مناطق شیعه‌نشین معمولاً تا اربعین حسینی به موسیقی گوش نمی‌دهند. در این مناطق مراسم عروسی در ماه محرم و صفر برگزار نمی‌شود. تا پایان ماه محرم و اربعین حسینی، معمولاً خانم ها لباس های نو نمی‌دوزند و خانواده ها، تغییر مکان نمی‌دهند. مردم در روزهای تاسوعا و عاشورا لباس های رنگارنگ مخصوصا لباس قرمز نمی‌پوشند. خانواده های مذهبی که توان مالی دارند سفره های احسان می گسترانند و در خانه‌ها، مراسم مرثیه برگزار می‌کنند.

یکی از برنامه هایی که در ایام ماه محرم به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا در جمهوری آذربایجان صورت می گیرد، اهداء خون توسط عزاداران می باشد. در روز عاشورا، روستای نارداران در نزدیکی شهر باکو به سبب وجود زیارتگاه امامزاده معروف «حضرت رحیمه خاتون» خواهر امام رضا ( ع) به مرکز برگزاری مراسم عزاداری تبدیل می شود. هزاران  نفر که اکثر آنان را جوانان سیاه پوش تشکیل می دهد خود را به زیارتگاه مجلل خواهر امام رضا(ع) می رسانند و با تشکیل دستجات سینه زنی و زنجیر زنی به عزادارای سرور و سالار شهیدان می پردازند.

«گنجه» ازجمله شهرهای جمهوری آذربایجان است که مراسم عزاداری ماه محرم در آنجا به صورت ویژه ای برگزار می گردد. در گنجه مانند ایران از اول ماه محرم مراسم عزاداری شروع می شود و مردان و زنان در قالب دسته های عزاداری در امامزاده شهر عزاداری می نمایند. در روزعاشورا محوطه امامزاده شهر گنجه مملو از جمعیت می شود و مردم نذرهای خود را دراین محل ادا می کنند. علاوه بر شهرهای مختلف جمهوری آذربایجان از قبیل باکو و گنجه، جمهوری خودمختار نخجوان نیز از جمله مناطقی است که مردم آن در حد وسع و توان مراسم عزاداری ماه محرم رابرگزار می کنند. نوحه خوانی مرثیه سرایی، زنجیر زنی، سینه زنی، کشتن قربانی، گستردن سفره احسان، پخش خرما و نذورات دیگر، گریه بر مصائب اهل بیت و تعطیل کردن محل کار و کوشش و بازار و... از جمله برنامه هایی است که در این جمهوری در ماه محرم صورت می گیرد

 

پرتغال 

پُرتغال، کشوری در جنوب غربی اروپا با جمعیتی حدود ده و نیم میلیون نفر است. پایتخت آن لیسبون است. با گسترش اسلام در جنوب اروپا، بخصوص اسپانیا، حضور مسلمانان در پرتغال قدمتی بیش از ده قرن دارد. طی این مدت، مردم پرتغال بی آنکه هیچ اجبار و فشاری وجود داشته باشد، با آزادی به اسلام گرویدند. در این دوره مساجد زیادی در سرا سر پرتغال بنا شد که البته بیشتر آنها بعد از رواج مسیحیت در پرتغال، به کلیسا تبدیل شد. مسلمانان در پرتغال، در انجام فرایض دینی خود آزادند و شیعیان همه ساله مراسم تاسوعا و عاشورا و شام غریبان را در محل محفل شیعیان امام زمان(عج) در شهر «آلمادا» در «لیسبون» برگزار می‌کنند. در این مراسم پس از مداحی، سینه‌زنی، نوحه‌خوانی و سخنرانی ، نماز جماعت برگزار می‌شود . تعداد  مسلمانان پرتغال در حدود پانزده هزار نفر ذکر شده است که عمدتاً مسلمان مهاجر از هند ، موزامبیک، گینه بیسائو، آنگولا و پاکستان هستند.

لبنان

مسلمانان لبنان از گذشته‌های دور با‌ وجود حاكميت مسيحيان و كنترل عزاداری از طرف حاكمان وقت، با‌ تأثيرپذيری از ايران و عراق هم‌چنان به عزاداری می‌پردازند؛ تداوم اين عزاداری‌ها باعث‌شد تا دولت مسيحی لبنان در سال 1393 هجری قمری برابر با1973 ميلادی روز عاشورا را برای اولين‌بار در تمامی نقاط لبنان و نهادهای دولتی، مؤسسه‌های ملی و بازار، تعطيل رسمی اعلام‌ كند.

عزاداری‌ مسلمانان لبنانی در سال‌های اخير آن‌چنان به شيعيان قدرت‌ داده كه توانستند در مقابل ارتش اسرائيل به خوبی مقاومت‌ كرده و در حمله تابستان 1385 اين رژيم به لبنان، اشغالگران قدس را مفتضحانه شكست‌ دهند؛ اين عزاداری‌ها همچنين باعث احياء حق شيعه در مجلس و دولت لبنان شده ‌است.

 

اردن 

در اردن نيز شيعيان روز دهم ماه محرم طبق سنت ديرينه به ياد امام حسين(ع) و يارانش، فقرا و مستمندان را اِطعام‌ می‌كنند؛ در اين روز اغلب مسلمانان اعم از شيعه و سنی فعاليت‌های روزانه را تعطيل ‌می‌كنند و با اقتدا به ام‌سلمه كه با شنيدن خبر شهادت امام (ع) ازكار شست‌وشو دست كشيده‌ بود آنان نيز از انجام امور اين‌چنين اجتناب ‌می‌كنند؛ مسلمانان اين كشور در شهر «موته» دركنار مزار شهيد جعفر‌طيار به‌صورت رسمی به عزاداری‌ می‌پردازند.

 

ترکمنستان

سوگواری در منطقه «تركمستان» نيز به قرن سوم هجری بازمی‌گردد، عده‌ای از خراسان به اين منطقه مهاجرت‌كردند و در اوايل قرن سوم در بخارا و خيوه ساكن‌شدند؛ در دوران قدرت كمونيست‌ها مجالس عزاداری در منازل به‌صورت پنهانی برگزار‌می‌شد ولی بعد از فروپاشی شوروی سابق عزاداری‌ها آزادانه صورت‌ می‌گيرد.

همچنين در تركمنستان، قزاقستان، آذربايجان و قفقاز مراسم سوگواری حسينی با شكوه تمام برگزارمی‌شود؛ در اين مراسم اهل سنت نيز حضور گسترده‌ای ‌دارند.

 

شبه‌قاره هند 

مسلمانان شبه قاره هند نيز در ماه محرم به سوگ امام حسين(ع) و يارانش می‌نشينند: مردم پاكستان از دوازده قرن پيش مراسم سوگواری سردار شهيدان را برپا می‌كنند؛ با وجود اين ‌كه در سال 1288 هجری شمسی مراسم عاشورا و اربعين از سوی استعمارگران انگليس ممنوع اعلام‌ شد و در سال1361 پليس پاكستان استفاده از بلندگو را در حسينيه‌ها و تكايای شيعيان را غيرمجاز اعلام‌ كرد ولی هرگز موفق ‌نشد روند اين عزاداری‌ها را متوقف ‌كند؛ در اين راستا وهابيون اين كشور نيز هرساله با به خاك و خون كشيدن عزاداران سعی‌دارند جلو اين مراسم را بگيرند ولی با گذشت‌ زمان اين عزاداری‌ها باعث غنای فرهنگ تشيع شده و خطبا، نويسندگان و شاعران فراوانی به ‌بركت اين عزاداری‌ها پا به عرصه گذاشته‌اند.

محرم در جنوب شرق آسیا 

در بخش‌هايی از جنوب شرقی آسيا نيز مسلمانان هر ساله به سوگواری می‌پردازند؛ يكی از اين كشورها اندونزی است كه مردم آن در ماه‌های محرم و صفر از جشن عروسی و ازدواج خودداری می‌كنند و معتقدند كه ازدواج در اين دو ماه نحس و موجب زيان است.

در جزيره سوماترای اندونزی به عزای حسينی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن و حسين» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه«تابوئيك» می‌نامند؛ در «پاری‌مان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسين(ع) كه در گلدانی نهاده‌شده در معابر و خيابان‌ها گردانده‌می‌شود و مردم به ياد وقايع جانسوز كربلا اشك‌ می‌ريزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌ای سفيد‌رنگ كه «توربان»ناميده‌ می‌شود به نشانه عمامه امام حسين(ع) تهيه‌شده و در مراسمی خاطراتی از فداكاری‌های سرور شهيدان بيان‌می‌شود.

سنگال

نحوه‌ عزاداري در سنگال به شكل سنتي است، براي مثال در شب عاشورا مردم سنگال غذايي مخصوص است كه به همراه گوشت گاو، صرف مي‌كنند. بعضي‌ها عقيده‌دارند كه بعد از غذا بايد بشقاب‌ها را روي سرگذاشت، سپس مراسمي مثل قاشق‌زني كه در زمان قديم در ايران مرسوم بوده‌ است برپا مي‌كنند.

زنان لباس مردان را مي‌پوشند و كودكان روي صورت خود پودر مي‌پاشند و در روز عاشورا كه در زبان محلي به "تنخريب" معروف است به رقص و آواز مي‌پردازند و از مردم كوچه و بازار تقاضاي عيدي مي‌‌كنند چون اين روز را روز اول سال و عيد مي‌نامند. مرثيه‌خواني نيز در بين فرقه‌هاي تيجانيه و قادريه تا اندازه‌اي رواج دارد و واقعه عاشورا را از طريق نوارهاي صوتي براي مردم تشريح مي‌كنند و مرثيه‌خوانان معروفي واقعه كربلا را به صورت نوار صوتي درآورده‌اند. روز عاشورا در سنگال تعطيل رسمي است. در سنگال حسينيه، هيئت و يا فاطميه وجود ندارد و مجالس سخنراني‌هاي روز عاشورا در مساجد انجام مي‌شود.

 

عزاداري در تايلند به بيش از 400 سال مي‌رسد

تايلند نيز از جمله كشورهايی است كه مراسم عزاداری حسينی در آن به زمان‌های بسيار دور يعنی حدود چهارصد سال قبل بازمی‌گردد؛ شيعيان «بانكوك» حدود دو هزارنفر است كه در دهه محرم به عزاداری می‌پردازند؛ عزاداری در اين كشور از سال1908 توسط «سيد مازندرانی» به‌صورت رسمی در آمد.

 

الجزایر

يكی از مهم‌ترين و بزرگ‌ترين كشورهای اسلامی آفريقا الجزاير است؛ روز دهم محرم در اين كشور تعطيل رسمی است؛ استقلال الجزاير از استعمار فرانسه در سال1346 قيام شيخ عبدالقادر همراه پدرش محی‌الدين حسنی نمونه‌هايی از تأثيرات فرهنگ عاشورا در اين سرزمين است. 

 

تونس

تونس از ديگر كشورهای آفريقايی است كه مراسم ماه محرم در اين كشور از ارزش خاصی برخوردار است؛ از زمان تسلط فاطميان بر اين كشور مذهب تشيع و سنت‌های آن از جمله مراسم سوگواری ايام عاشورا جزء آيين‌های ‌اجتماعی مردم قرارگرفت؛ عاشورا تا چندی قبل جزء تعطيلات رسمی اين كشور بود ولی اكنون اين‌گونه نيست؛ مردم تونس در عزاداری‌ها از خوردن غذاهای رنگين اجتناب‌می‌كنند و صبح عاشورا به مزار اموات سرمی‌زنند.

 

چین

چين از كشورهايی است كه شيعيان بومی، ايرانی و پاكستانی حضور فعالی دربرپايی عزاداری و سوگواری دارند و بيشتر اين عزاداری‌ها نيز درپكن برگزارمی‌شود.

 

شرق آفریقا

گرامیداشت محرم در شرق آفریقا و در جزایر زنگبار ، مومباسا و مجمع الجزایر کومور، هر سال با آغاز سال هجری قمری توسط شیعیان با برگزاری امور و مراسم مختلفی آغاز می شود. شیعیان در شرق آفریقا در مراسم ماه محرم با  سیاه پوش کردن اماکن و مساجد و منازل خود ، به برگزاری جلسات  مذهبی با دعوت از مبلغین مشهور و خطیبان برجسته اسلامی برای سخنرانی در مساجد اصلی می پردازند. مراسم نوحه خوانی و سینه زنی ، تعطیلی کسب وکار در ایام تاسوعا و عاشورا و اربعین ، برپایی مراسم زیارت عاشورا در حسینیه ها و مساجد ، برپایی نمایشگاههای نمادین از صحنه کربلا و وقایع تاریخی تاریخ اسلام و تعزیه خوانی، راهپیمایی در دارالسلام و زنگبار و اطعام عزاداران و مستمندان که به "نیاز" معروف است ، از مراسم ماه محرم در این منطقه است .

این آداب از شهر به شهری دیگر و کشور به کشوری دیگر ، متفاوت است و شیعیان بومی نیز که آموزه های تشیع با فرهنگ آنها عجین شده است با برگزاری مراسم خاص ، یاد این ایام را زنده نگه می دارند . در حال حاضر مردم آفریقا ، گرامیداشت  عاشورا را معرف حضور شیعیان و عاشقان اهل بیت علیهم السلام درقاره  آفریقا می دانند.

در خصوص نحوه ورود آیین های عزاداری و برپایی مراسم عاشورا و اربعین در آفریقا ، تاریخ مکتوبی وجود ندارد ، اما تحقیقات انجام شده در کشورهای تانزانیا و ماداگاسکار و جزایر کومور و زنگبار نشان می دهد که مبلعین و علمای ایرانی تبار ، نقش موثری در سازماندهی شیعیان و برپایی مراسم عزاداری ماه محرم  داشته اند . با هدایت آنها ، مساجد و حسینه های متعددی دراین کشورها بخصوص  جزیره زنگبار ساخته شده است و مکانهایی همچون تعزیه خانه و ماتم خانه در شهرها و مساجد و حسینیه های آنها  وجود دارد .

مبلغان شیعی از جزیره زنگبار ، به ترویج تشیع در جنوب آفریقا و کشورهای ماداگاسکارو مجمع الجزایر کومور و از طرفی دیگر در شرق آفریقا و تانزانیا ، کنیا و جزیره "مومباسا "در اقیانوس هند پرداخته اند و اکنون نیز در ایام محرم و صفر ، این مساجد و حسینیه ها پذیرای عاشقان حسینی هستند . در قرن معاصر نیز حضور مبلغین ایرانی تبار و سفر علمای ایرانی به شرق آفریقا و سکونت در جزیره زنگبار ، از عوامل غیرقابل انکار تبلیغ آیین تشیع و فرهنگ  عاشورا بوده است.

در تانزانیا و زنگبار و کشورهایی مانند ماداکاسگار و کومور افرادی وجود دارند که در ایام محرم به زبان فارسی ، نوحه و روضه می خوانند و در زنگبار ، هر ساله در ایام محرم و اربعین مراسم سنتی سینه زنی و نوحه خوانی برگزار می شود. یکی از این مراسم عزاداری ، موسوم به سینه زنی بوشهری است که اشعاری همچون «علی اصغر زینب ـ نور چشم‌های زینب» را نیز می خوانند. در این مراسم  افراد با حلقه زدن و دست انداختن گردن یکدیگر می چرخند وشیعیان بومی نیز با فراگرفتن این نوع سینه زنی  آن را مدیون ایرانیان می دانند.

علاوه بر حضور ایرانیان و مبلغین ایرانی در زنگبار که ارتباط تنگاتنگی با شیعیان خوجه اثنی عشری داشتند و امامان جماعت و ملجاء شعیان هندی تبار بوده اند، برخی دیگر از شیعیان  نیز دارای تشکیلات و حسینیه هایی در کشورهای آفریقایی هستند و در کشورهای غرب آفریقا مانند ساحل عاج، سنگال و بنین حضور دارند. از جمله ساکنان لبنانی تبار،  حضور منسجمی در ترویج تشیع و برپایی مجالس سوگواری و ایام محرم و تاسوعا دارند.

در تانزانیا و جزیره زنگبار نیز مکانی به نام حسینیه بحرینی ها وجود دارد که شیعیان عرب تبار بحرینی و عمانی، اقدام به عزاداری برای سید الشهداء می کنند. در ایام اربعین، دسته های عزاداری شیعیان با حضور در این محل که مکان استقرار شیعیان بومی زنگبار است، مراسم عزاداری برگزار می کنند. در این مراسم اسبی که نماد  ذوالجنان است در خیابانها به گردش در می آید و شیعیان و عزاداران حسینی، مردم آفریقا را از ظلمی که بر نوه رسول خدا واقع شده است آگاه می سازند و این اسب خونین ، ظلم امویان را به دیگر مسلمانان  یادآوری می کند.

در ایام محرم، شیعیان خوجه در مسجد مرکزی شیعیان دارالسلام، مراسم مشهور به "روز حسین" را برگزار می کنند و نمایندگان فرقه های اسلامی و اهل سنت و شیعیان بومی با حضور دراین مراسم، به زبان محلی و سواحیلی، برای معرفی و تر ویج  مکتب تشیع، برای حاضران سخنرانی می کنند. در ایام محرم وصفر هر سال خیابانها و مراکز اصلی پایتخت دارالسلام و مسجد مرکزی شیعیان، سیاه پوش می شود و از شب اول محرم، شیعیان خوجه هندی با برپایی ماکت واقعه کربلا و سیر روزشمار دهه اول محرم و پخش روضه و مرثیه از معابر و مساجد و اماکن متعلق به خود ،  این ایام را گرامی می دارند.

حضور پر شور درنماز جماعتهای یومیه و عزاداری شبانه و سخنرانی وعاظ مشهور در شبهای محرم به خصوص روزهای تاسوعا و عاشورا از با شکوه ترین مراسم شیعیان در درالسلام است. با نزدیک شدن روز عاشورا شیعیان مقیم دارالسلام با همراهی بومیان در شب عاشورای محرم هر سال با برگزاری راهپیمایی شب عاشورا از مسجد قدیمی شیعیان به سمت مسجد مرکزی شیعیان، سینه زنی و نوحه خوانی می کنند و در میان حرکت دسته عزاداری برخی از هندوها و غیرشیعیان نیز حضور می یابند و به نذر و نیاز می پردازند.

 

عزاداری در کلمبیا

در کشور کلمبیا، شیعیان نسبت به جامعه اهل سنت در اقلیت هستند، اما فعالیت‌های مذهبی غالبا به ابتکار آنها و با شرکت موثر آنان در مراسم‌های مذهبی صورت می‌گیرد. مراسم عزاداری ماه محرم به صورت سنتی اجرا می‌شود.

از طرفی شیعیان در این کشور فاقد حسینیه و یا فاطمیه هستند، ولی با امکانات محدود، عزاداری باشکوهی برگزار می‌کنند، البته تنها مکان تجمع مسلمانان، مسجد شهر مایکائو است.

 

کانادا

مسلمانان مقیم کشور کانادا قریب به 300 هزار نفر هستند که حدود یک سوم آنها را شیعیان تشکیل می‌دهند. برگزاری مراسم دهه محرم و عاشورا از جمله نمودهای فرهنگی شیعه است. شاخص‌ترین ویژگی مراسم عزاداری در بین جامعه شیعیان مقیم کانادا، تشکیل مجالس سخنرانی است.

آنها با دعوت از روحانیون از کشورهای عراق، لبنان، هند، پاکستان و ایران از آنها استفاده می‌کنند. سخنرانان این محافل، از کشورهای عراق، لبنان، هند، پاکستان و ایران بیشتر به وجهه تاریخی و علمی عاشورا و محرم و نهضت کربلا می‌پردازند. اجرای مراسم عزاداری شیعیان در مکان‌های استیجاری سرپوشیده که به عنوان حسینیه است، توأم با سینه‌زنی و زنجیرزنی است.

در سال 93 میلادی برخی از شیعیان در شهر «تورنتو» برای مطرح کردن شیعه به عنوان یک جمعیت قابل توجه در آن کشور، اقدام به برگزاری راهپیمایی به صورت دسته‌های عزاداری کردند که این موضوع در مطبوعات کانادا نیز منعکس شد. این گروه از شیعیان به صورت کاملاً سنتی به عزاداری ماه محرم می‌پردازند و در پایان مراسم نیز، پرچمی را به یاد امام حسین(ع) در برابر شهرداری تورنتو به اهتزاز درمی‌آورند.

از دیگر اقدامات شیعیان کانادا، تهیه و نصب پوسترهایی در معرفی امام حسین(ع) و قیام عاشورا در وسایل نقلیه عمومی است. همچنین شیعیان پاکستانی در «اتاوا» در مسجد اهل تسنن این شهر مراسمی به نام «Hissain Day» برگزار می‌کنند و از استادان دانشگاه کانادا و آمریکا دعوت به عمل می‌آورند تا به بررسی قیام عاشورا بپردازند.

 

عزاداری در یونان

در شمال کشور یونان، 130‌هزار مسلمان زندگی می‌کنند که اکثریت دارای نژاد ترک هستند. در این کشور پادشاهی، اجازه ساخت مسجد و حسینیه جدید داده نمی‌شود، لذا مراسم عاشورا به وسیله شیعیان پاکستانی در منازلشان و توسط سفارت ایران در محل سفارتخانه برگزار می‌شود.

 

محرم در رومانی

رومانی یکی از کشورهای اروپایی است که مدتی تحت سلطه پادشاه عثمانی قرار داشت و از آن زمان جمعیتی از مسلمانان در این کشور زندگی می‌کنند و در میان آنان شیعیان ایرانی، لبنانی، پاکستانی و عراقی هستند که از ششم محرم هر سال مراسم سخنرانی و مداحی را در مدرسه‌ای برگزار می‌کنند و از مبلغان و مداحان ایرانی جهت انجام برنامه‌های مذهبی دعوت به عمل ‌می‌آورند.

 

عاشورا در آلمان

با پایان یافتن جنگ جهانی اول، گروهی از سربازان و افسران مسلمان ارتش‌های درگیر در آلمان باقی ماندند، همچنین پس از جنگ دوم جهانی نیز حدود 5هزار مسلمان از مناطق مسلمان‌نشین روسیه به این کشور مهاجرت کردند و بنابر منابع آماری کشور آلمان، در حال حاضر بیشتر مسلمانان در شهرهای فرانکفورت، مونیخ، آخن، هانوفر و هامبورگ زندگی می‌کنند.

در شهر هامبورگ حدود 15هزار ایرانی زندگی می‌کنند و محل عبادت آنها مسجدی در کنار دریاچه «استر» است. ساخت این مسجد در سال 1332 شمسی بنا به تقاضای جمعی از شیعیان ایرانی مقیم هامبورگ به دستور آیت‌الله بروجردی آغاز شد و در سال 1338 به پایان رسید و بعدها این مسجد به مرکز اسلامی هامبورگ معروف شد.

برنامه‌های عزاداری در مسجدهای هامبورگ در ایام و لیالی محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا با تلاوت قرآن و سپس سخنرانی آغاز و با سینه‌زنی به پایان می‌رسد. شیعیان ایرانی، پاکستانی و افغانی بیشترین عزاداران را تشکیل می‌دهند.

برخی از آنان از شهرهای اطراف آلمان – که تا 400 کیلومتر با مرکز اسلامی هامبورگ فاصله دارد- در مراسم شرکت می‌کنند و تا صبح در آنجا به عزاداری می‌پردازند. در این مرکز، روز عاشورا بعد از قرائت زیارت عاشورا و عزاداری، از جمعیتی قریب به 2هزار نفر پذیرایی می‌شود.

 

محرم بحرین، کابوس آل خلیفه

در بحرین به عنوان کشوری با جمعیت اکثریت شیعیان، اما عزاداری امام حسین با محدودیت ها و فشارهای زیادی دنبال می شود و حکومت آل‌خلیفه فشار زیادی بر شیعیان در ایام محرم وارد می‌کند.

در بحرین برای تکایا اصطلاح «حاتم» به کار برده می شود و شیعیان تمام مراسم اجتماع، اعیاد مذهبی و حتی مراسم عروسی فرزندانشان را در حاتم‌ها برگزار می کنند.

مراسم عاشورا و شهادت مظلومانه‌ی حضرت ابی عبدالله الحسین( ع) و یاران باوفایش در بحرین شور و حال خاصی دارد، از ابتدای ماه محرم نمای حسینیه‌های بحرین یکپارچه سیاه‌پوش می‌شود و شعارهای عاشورایی و پرچم‌های سیاه در خارج از محدوده‌ی حسینیه‌ها نیز نصب می‌گردد.
در اغلب حسینیه‌ها به ویژه‌ حسینیه‌های شیعیان عرب بحرینی، صبح و شب وعاظ به روضه‌خوانی و مرثیه سرایی می‌پردازند. روزها و شب‌‌های هفتم، هشتم، نهم و دهم محرم مراسم سینه‌زنی و زنجیر‌زنی برگزار می‌شود و دسته‌های عزاداری در کوچه‌ها و خیابان‌ها به صورت منظم به راه می‌افتند.

مراسم تعزیه‌خوانی نیز هنوز در مناطقی از بحرین رواج دارد. همچنین پیشاپیش دسته‌های سینه‌زنی پرچم‌های سیاه و شعارهای عاشورا و بعضاً اسب‌های سیاه‌پوش به صورت ذوالجناح امام به حرکت در می‌آیند. بعضی از دسته‌های سینه‌زنی به نواختن سنج و دمام اقدام می‌کنند. اطعام عمومی و پخش شربت در این چند روز به صورت گسترده‌ای صورت می‌گیرد. حسینیه‌های بحرین در تمام مدت دو ماه محرم و صفر دایر هستند و مراسم عزاداری و روضه‌خوانی برپا می‌دارند.

با این حال طی سالهای پس از شروع جنبش انقلابی مردم بحرین تاکنون هر سال با فرارسیدن ایام محرم حکومت آل خلیفه در هراس از تشدید اعتراضات مردمی به تاسی از قیام عاشورا، به تشدید تدابیر امنیتی و ایجاد فضای اختناق روی می‌آورد.

 از آغاز ماه محرم نیروهای امنیتی بحرین تاکنون بارها به هیات‌های عزاداری حمله کردند و نمادهای مذهبی را در مناطق مختلف بحرین جمع آوری کردند.همچنین رژیم آل خلیفه ۳۱ شهروند بحرینی از جمله ۱۷ خطیب را در ارتباط با برگزاری مراسم عزاداری امام حسین(علیه السلام) احضار و ۱۱ تن از آن‌ها را بازداشت کرد.

همچنین مزدوران لباس شخصی رژیم آل خلیفه با هجوم به شهرک بلاد قدیم، اقدام به تخریب نمادهای عاشورایی و پاره کردن پرچم های عزاداری می‌کنند و هرساله این اقدامات انجام می‌شود.  در این حمله که با پشتیبانی خودروهای نظامی صورت می‌گیرد، بسیاری از نمادهای عاشورایی در بخش های مختلف بلاد قدیم تخریب شد.

این در حالی است که در همین ایام منابع بحرینی از تشدید محاصره منطقه الدراز و حمله به نمادها و مظاهر عاشورای حسینی در پایتخت این کشور از روزهای نخست ماه محرم خبر می‌دهند.

با این حال به رغم محاصره شدید ساکنان الدراز پلاکاردهای حسینی و تصاویر مراجع دینی از جمله آیت‌الله شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان بحرین را نصب کردند.

 بحرین از ۱۴ فوریه ۲۰۱۱ ( ۲۵ بهمن ۱۳۹۰) صحنه انقلاب مردمی ضد رژیم سرکوب گر آل خلیفه است. مردم بحرین خواهان آزادی، برقراری عدالت و رفع تبعیض و روی کارآمدن دولتی منتخب و آزادی زندانیان سیاسی کشورشان هستند.

ناآرامی‌های بحرین تاکنون ده ها کشته و هزاران زخمی برجای گذاشته است. رژیم آل خلیفه همچنین صدها نفر را سلب تابعیت کرده است. گروه‌های مدافع حقوق بشر بارها رژیم آل خلیفه را به خاطر سرکوب مخالفان محکوم کرده‌ و خواستار اصلاحات در نظام سیاسی این کشور شده‌اند.

تگ ها :

محرم جهان عزاداری تایلند سرکوب شیعیان بحرین عاشورا اروپا آفریقا آلمان دانمارک کانادا بلژیک زنگبار تانزانیا تونس الجزایر رومانی یونان

نظرات
نام :
پست الکترونیک :
* متن :
ارسال

گالری

تصویر

فیلم

برج مسکونی المصری در شهر رفح بعد از بمباران

برج مسکونی المصری در شهر رفح بعد از بمباران