الوقت- اگرچه موضوع بحران در شورای همکاری خلیج فارس که در ژوئن سال 2017 با محاصره قطر توسط 5 کشور عربستان، امارات، بحرین، اردن و مصر به وقوع پیوست طی ماه های اخیر تحت شعاع بالا گرفتن تنش‌ها در خلیج فارس از کانون توجهات خارج شد، اما اختلافات و درگیری‌های پشت پرده در قلب این سازمان به هیچ وجه کم نشده است. ریاض و ابوظبی به لابیگری علیه دوحه در مجامع بین المللی ادامه می دهند و هیچ نشانه‌ای از کاهش محاصره اقتصادی دیده نمی شود. نمود بارز این مسئله را می توان در در اجلاس سه‌گانه مکه که به درخواست سعودی ها پس از حملات موشکی انصارالله به آرامکو برگزار شد، مشاهده کرد جایی که علی رغم دعوت از امیر قطر، شیخ تمیم حاضر به شرکت در این نشست‌ها نشد.
علی رغم این موضوع طی روزهای گذشته شیخ صباح آل صباح امیر کویت برای دیدار با مقامات آمریکایی بویژه دونالد ترامپ راهی واشنگتن شد که بر اساس اعلام رسانه های کویتی یکی از محورهای اصلی این دیدار بررسی بحران در شورای همکاری بوده است. امیر کویت که طی دو سال گذشته نقش میانجی گر اصلی در مخاصمه میان کشورهای محاصره کننده و قطر را بازی کرده است پیش از سفر به آمریکا دیدارهای جداگانه ای با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر، شاهزاده «ترکی بن محمد بن فهد آل سعود»، وزیر مشاور عضو کابینه سعودی و «جاسم بن حمد آل ثانی» فرستاده شخصی امیر قطر به انجام رسانیده بود. دیدارهایی که به عقیده تحلیلگران نشانه دور جدیدتلاش های کویت برای ایجاد گشایش در بحران شورای همکاری می‌باشد.
آمریکا به دنبال قطر
ناتوانی واشنگتن در یافتن راه حلی برای حل بحران بزرگ در شورای همکاری و یا عدم تمایل برای توسل به اهرم فشار و زور برای واداشتن دولت های محاصره کننده به قطر به پایان دادن تحریم دوحه همزمان با افزایش ضعف بین المللی ایالات متحده، بویژه از دسامبر 2018 که ترامپ تصمیم به کاهش شمار نیروهای آمریکایی در منطقه گرفت همراه بوده است. بنابراین انتظار انجام یک معجزه از سوی آمریکا برای حل و فصل یکباره بحران انتظار بیهوده ای است.
تحولات اخیر تأکید می کند که در درگیری درون شورای همکاری تا چه اندازه غیرقابل نفوذ شده است. قطر در نوامبر سال 2018 اعلام کرد که از سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) خارج می شود تا در اول ژانویه سال 2019 این توانایی را به دست آورد تا مسیر مستقلی را در بازار بین المللی انرژی تنظیم کند. این اقدام قطر به عنوان بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع در جهان و تنها یک بازیگر جزئی در صادرات نفت، عزم دوحه برای رهایی خود از سازمانی (اوپک) که مدت ها در آن تحت سلطه عربستان سعودی بود و هر از گاهی برای محدود کردن تصمیمات قطر مورد استفاده قرار می گرفت ، نشان داد. اقدام دوحه برای ترك اوپك و امکان اینکه دوجه با ایران به یک شراکت بزرگ بین المللی در زمینه انرژی در منطقه (بزرگترین مخزن گاز طبیعی در جهان) تبدیل شود ، ریاض به شدت عصبانی کرد.
در این میان بازی هوشمندانه قطر توانسته است رضایت ایالات متحده را نیز جلب نماید. قطر با ایالات متحده گفتگو استراتژیک را آغاز نمود و در ژانویه سال 2018 تفاهم نامه ای را با واشنگتن در زمینه "افزایش مبادلات اطلاعاتی ، مختل کردن جریان های تأمین مالی تروریسم و تشدید فعالیت های ضد تروریسم" امضا کرد.
سیاست خارجی و نوع کنشگری دوحه در مهمترین تحولات و موضوعات منطقه‌ای نیز به مرور زمان مقامات کاخ سفید را متوجه نیاز به پذیرش نقش آفرینی توازن بخش قطر نمود به صورتی که اکنون وزن قطر در تعیین کنندگی بحران های اصلی که آمریکا در منطقه درگیر آن است بسیار بیشتر عربستان سعودی می باشد.
نخست در موضوع تنش‌ها در خلیج فارس و مقابله ایران و آمریکا که حتی به سرنگونی پهباد پیشرفته آمریکایی انجامید و می رفت تا به بحرانی بزرگ برای ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری تبدیل شود، برخلاف عربستان که راهبرد سوق دادن ترامپ به ورطه بحران را با همکاری امارات و تیم جنگ طلب بولتون- پمپئو در پیش گرفته بود، رویکرد دوحه تلاش برای تنش زدایی و جلوگیری از افزایش بحران بود که با چندین سفر مقامات این کشور به تهران و رد و بدل کردن پیام‌های میان دو طرف صورت گرفت. لذا باید گفت که در شرایط تلاش گسترده ترامپ برای مذاکره با مقامات ایران، دوحه جایگاه مهمتری در ساست منطقه ای آمریکا بازی می کند.
موضوع مهم دیگری که اکنون توجه کاخ سفید را به جلب همکاری دوحه معطوف داشته طبیعتاً مسئله افغانستان است. دوحه با میزبانی از تنها دفتر خارجی گروه طالبان، مکان اصلی مذاکرات نمایندگان آمریکا و طالبان طی ماه‌های اخیر بوده است. قطر با داشتن روابط خوبی که با طالبان و همچنین دولت افغانستان دارد بازیگری بسیار پرنفوذ از عربستان و امارات در پرونده ای است که اکنون در دوران ترامپ، آمریکا در تقلا برای رهایی یافتن از آن پس از دو دهه جنگ بی حاصل می باشد.
موضوع مهم دیگر منطقه ای که به عبارت دقیقتر مهمترین موضوع منطقه غرب آسیا می باشد و آمریکا برای پیش بردن سیاست خود در این موضوع همراهی قطر را نیازمند است مسئله فلسطین می باشد. طرح به اصطلاح صلح ترامپ با عنوان معامله قرن در گام های آغزین خود با شکست کامل روبه رو شده و سردرگمی مقامات کاخ سفید در مورد چگونگی پیش بردن آن در آینده به وضوح قابل مشاهده است. در این میان عربستان سعودی که در گذشته یکی از مهمترین بازیگران ذی نفوذ در مسئله فلسطین محسوب می شد اکنون و بواسطه نوع کنشگری محمد بن سلمان عملاً از صحنه بازی کنار رفته و قطر با داشتن روابط خوب با غزه و موضع گیریِ در ظاهر مخالفت آمیز اما مبهم نسبت به طرح معامله قرن در حال گرفتن جای عربستان می باشد.
در این شرایط و با توجه به سه محور مورد بررسی می توان گفت هرگونه کنشگری آمریکا برای حل بحران در روابط کشورهای عضو شورای همکاری به صورت اعمال فشار برای واداشتن کشورهای محاصره کننده به پایان تحریم های خود علیه قطر امکانپذیر است و پذیرش شروط 13 گانه محاصره کنندگان از سوی قطر موضوعی منتفی در هر مذاکره‌ای خواهد بود که با ابتکار عمل واشنگتن صورت گیرد.
