الوقت - چهاردهمین نشست موسوم به سران «جی 20» یا به عبارت دیگر 20 کشور صنعتی جهان، به میزبانی ژاپن در شهر اوساکا، یکی از مهم‌ترین نشست‌هایی است که با محوریت پرداختن به مسائل اقتصاد سیاسی بین‌الملل، به شکل سالانه برگزار می‌شود. برگزاری این نشست طی سال‌های گذشته همواره با حاشیه‌های خاص همچون اختلاف میان برخی از کشورهای عضو این گروه همراه بوده است اما بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ، به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا این حاشیه‌ها بیشتر به صورت تنش و خصومت میان اعضای «جی 20» تبدیل شده است.
دونالد ترامپ با به چالش کشیدن قواعد مرسوم در عرصه مناسبات دیپلماتیک با جامعه جهانی، در نشست اخیر سران «جی 20» نیز بیش از آنکه به حل مسائل مختلف جهانی بپردازد به عرصه‌ای برای نمایش تنش میان اعضا تبدیل کرده است. بر اساس همین قاعده می‌توان سه سطح از تنش را به عنوان مصداق‌‌های بی‌نتیجه و کم‌اثر بودن نشست سران «جی 20» مورد تحلیل و واکاوی قرار داد.
«جی 20» و چالش جنگ تجاری پکن – واشنگتن
مهم‌ترین سطح تنش میان اعضای گروه 20 در وضعیت کنونی در ارتباط با تنش‌های اقتصادی و تجاری است که میان قدرت‌های بزرگ جهانی بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ ایجاد شده است. ترامپ بر اساس منطق رفع کسری تراز تجاری آمریکا در تجارت با دیگر کشورها، عصری از جنگ اقتصادی را با تمامی قدرت‌های اقتصادی جهان آغاز کرده است. در این میان، جنگ تجاری آمریکا با چین مهم‌ترین موضوعی است که طی یک دو سال گذشته، اقتصادجهانی را تحت تاثیر قرار داده است.
اهمیت این مساله به اندازه‌ای است که حتی دیدار شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین با ترامپ را می‌توان مهم‌ترین دیدار نشست سران «جی 20» در سال 2019 دانست. جنگ تجاری ترامپ با چین و دیگر کشورهای جهان که همگی عضو گروه 20 نیز هستند، طی یک سال گذشته تاثیر مخربی را بر اقتصاد جهانی داشته است به گونه‌ای که بر اساس آمارها رشد اقتصاد جهانی از 3.5 درصد در طول یک سال گذشته به 3.2 درصد کاهش پیدا کرده است. اهمیت این موضوع به اندازه‌ای است که در بیانیه پایانی نشست جی 20 مهم‌ترین مساله در عرصه بین‌الملل، افزایش تنش‌های تجاری و ژئوپولیتیک عنوان و در مقام راهکار بر ضرورت ادامه حمایت از فعالیت‌های اقتصادی بانک‌های مرکزی کشورهای عضو ضمن حفظ ارتباط با یکدیگر تأکید می‌شود.
با وجود تلاش اعضای «جی 20» برای حل اختلافات اقتصادی، سطح رقایت تجاری و میزان تنش میان قدرت‌های اقتصادی، به گونه‌ای است که در کوتاه مدت به هیچ عنوان نمی‌توان چشم‌اندازی مثبت را نسبت به پایان جنگ تجاری و رقابت قدرت‌های اقتصادی با یکدیگر ارائه کرد.
ساز مخالف آمریکا پیرامون مساله محیط زیست و مهاجرت
یکی دیگر از سطوح تنش و ناهماهنگی در نشست سران گروه 20 را می‌توان معادله یک در برابر 19 مورد اشاره قرار داد. در ارتباط با مساله محیط زیست همانند نشست قبلی «جی ۲۰» در بوئنوس آیرس آرژانتین نمایندگان 19 کشور بر وفاداری و حمایت خود از پیمان اقلیمی پاریس تاکید می‌کنند. پیش از برگزاری نشست یکی از اصلی ترین موضوعات نشست امسال مقابله با آلودگی دریاها اعلام شده بود. سخنان آنگلا مرکل پیرامون این موضوع که تمامی اعضا گروه 20 منهای ایالات متحده آمریکا موافق پیمان پاریس هستند، تایید کننده اختلاف‌نظر عمیق ترامپ با جامعه جهانی است.
علاوه بر این، دونالد ترامپ به دلیل در پیش گرفتن سیاست نژادپرستانه در قبال مساله مهاجران، در نشست اخیر «جی 20» نسبت به طرح مساله مهاجران در بیانیه پایانی نشست مخالفت خود را اظهار کرده است. این موضوع نشانگر آن است که بر خلاف روند گذشته اکنون شاهد قطب‌بندی‌ای طنزگونه با عنوان جهان در برابر واشنگتن یا ترامپ هستیم. سازناکوک ترامپ با قواعد و عرف سیاست بین‌الملل، بدون تردید مهم‌ترین عاملی است که نتیجه‌بخش بودن مذاکره سران جی 20 را با تردید جدی مواجه کرده است.
اختلافات سیاسی و امنیتی میان اعضای «جی 20»
میزان اختلافات سیاسی و امنیتی میان اعضای گروه 20 در ژاپن را می‌توان در تمامی ادوار برگزاری این نشست در چهارده دوره گذشته بی‌سابقه ارزیابی کرد. از یک سو، آمریکا تحت رهبری ترامپ در مسائل مختلفی همچون مواجهه با ایران، کره شمالی، مساله فلسطین، لغو پیمان‌های موشکی و... با اکثریت قریب به اتفاق اعضا در تعارض کامل قرار دارد و حتی در مورد روابط خارجی مداخله جویانه عمل می کند چنانکه واشنگتن مساله مناسبات دیگر کشورها با روسیه را به عنوان دستاویزی برای خصومت با دیگر اعضا قرار داده است. به گونه‌ای که با صراحت هر گونه خرید سامانه موشکی اس 400 روسیه از سوی ترکیه و هند را به عنوان موضوعی برای مجازات این کشورها طرح کرده است.
از سوی دیگر نیز برخی از اعضای گروه 20 در سطح امنیتی و سیاسی اختلافات عمیقی با یکدیگر دارند چنانکه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با پیش کشیدن موضوع قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی، بار دیگر در جمع قدرت‌های بزرگ جهان، از دولت سعودی خواستار معرفی و مجازات عاملان این جنایت شد. این اظهارات در شرایطی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در نشست حضور داشت، به نوعی برای به چالش کشیدن موضع نسبتاً رها یافته رئیس هیئت سعودی ها از فشارهای بین المللی بود.
در مجموع، با توجه به سه سطح بزرگ نزاع میان اعضای گروه 20 در کشور ژاپن می‌توان نشست امسال را همچون نشست بوینس آیرس، کم‌اثر و بی‌نتیجه ارزیابی کرد که حتی در سطح حداقلی نیز در کاهش تنش‌های جهانی تاثیر نخواهد داشت. نشست «جی 20» بیش از آنکه راهبردی برای حل مسائل مهم جهانی ارائه دهد، بیشتر عرصه‌ای برای بازنمود قدرت‌نمایی ترامپ در برابر دیگر اعضا بود.
