الوقت- سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای روز جمعه در جریان اجلاس سران این سازمان در اوفا پایتخت جمهوری باشقیرستان روسیه، با عضویت کامل هند و پاکستان در این سازمان موافقت و سند مربوطه را امضا کردند .با امضای سند مربوطه، روند و مراحل عضویت کامل هند و پاکستان در سازمان همکاری شانگهای آغاز شد . این دو کشور در ماه سپتامبر سال 2014 بطور رسمی درخواست عضویت در سازمان همکاری شانگهای را کرده بودند . نوشتار زیر نگاهی به پیامدهای عضویت دائم هند و پاکستان در این سازمان دارد.
اقتصادی:
هرچند اعضای سازمان شانگهای روابط اقتصادی زیادی با هم دارند، ولی این روابط اقتصادی را با روابط امنیتی همراه کرده اند. در این بین با در نظرداشت این‌که سازمان شانگهای تلاش میکند در کنار مسایل امنیتی، همکاری‌های اقتصادی در منطقه را به عنوان یکی از فعالیت‌های عمده‌اش برگزیند، عضویت در این سازمان فرصت استفاده از برنامه‌های اقتصادی زیربنایی منطقه‌ای مانند، کمر بند راه ابریشم جدید چین و اتحادیه اوراسیا، طرح دهلیز اقتصادی چین و پاکستان و... را برای هند و پاکستان فراهم میکند.
امنیتی و سیاسی:
کاهش تنش در روابط دو جانبه و میانجی گری شانگهای: هر چند این احتمال وجود دارد که تنش موجود در بین دو کشور به سازمان شانگهای منتقل شود ، اما چگونگی مدیریت این سیاستها و تنش ها موجب قدرت گرفتن کشورهای سازمان شانگهای می شود. بنابراین میتوان گفت همچنان که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز اعلام کرد عضویت هند و پاکستان در سازمان همکاری شانگهای، به روابط هر چه بهتر دهلی نو و اسلام آباد کمک خواهد کند. در همین راستا نیز مقامات دو کشور هند و پاکستان به این امر توجه کرده اند. چنانچه شریف ابراز خوشبینی کرده است که عضویت در سازمان همکاری شانگهای در بهبود روابط پاکستان با هند بر اساس اصول همکاری های متقابل نقشی مهم ایفا خواهد کرد و به نفع دو کشور خواهد بود . در این بین باید گفت سازمان همکاری شانگهای میتواند با توجه به عضویت دو کشور شرایطی را فراهم خواهد کند تا پاکستان و هند اعتماد متقابل را افزایش دهند و اصول همکاری های متقابل به نفع دو کشور باشد.
تروریسم و امنیت: توسعه سازمان همکاری شانگهای در حالی انجام می گیرد که افزایش چالش ها و تهدید های امنیتی بیش از پیش به عدم ثبات و اطمینان در نقاط مختلف جهان منجر می شود. لذا موضوعاتی چون افزایش همکاری در زمینه مبارزه با افراط گرایی و تروریسم برای سازمان مهم است. در این بین شانگهای که ترکیبی از اهداف سیاسی، امنیتی و اقتصادی را به صورت همزمان دنبال کرده و مبارزه با تروریسم، جدایی طلبی و همچنین افراط گرایی را از اهداف اصلی خود می داند به روند امنیت و مبارزه با تروریسم و تندروی در دو کشور پاکستان و هند کمک خواهد کرد.
تقویت جایگاه شانگهای و همچنین هند و پاکستان در روابط بین الملل: سازمان همکاری شانگهای یک پیمان سیاسی، نظامی و اقتصادی است که در مجموع 60 درصد خاک اوراسیا و یک چهارم جمعیت جهان را شامل می شود .در این بین
هند و پاکستان در نگاه به شانگهای این سازمان را دارای نقش اساسی در مسائل بین الملل می دانند. همچنانکه در حال حاضر نیز علاقمندی شماری از کشورها و درخواست آنها برای همکاری با سازمان همکاری شانگهای به صورت های متفاوت وجود دارد . لذا حضور دو عضو جدید در سازمان همکاری شانگهای به عنوان سکوی پرشی برای افزایش منافع هند و پاکستان خواهد بود. در این بین حضور بخش عمده ای از قدرتهای آسیایی در این سازمان می تواند در افزایش اهمیت ژئوپلتیکی و جغرافیایی و همچنین مناسبات آینده امنیتی و نظامی مفید باشد. هند و پاکستان امیدوارند که عضویت دائم آنها در این سازمان، بتواند به توافقات نظامی و امنیتی مهمی با چین روسیه و کشورهای آسیای مرکزی منجر شود و از این طریق بتوانند موقعیت نظامی خود را ارتقاء داده و منافع بلندمدت و استراتژیک خود را در راستای اهداف جهانی و منطقه‌ای هموار کنند. علاوه براین عضویت هند و پاکستان به گونه ای گسترده بر دامنه نفوذ و قدرت شانگهای در گذار جهان از نظام تک قطبی به چند قطبی موثر است. در واقع عضویت هند در سازمان همکاری شانگهای، مثلث استراتژیکی را به همراه چین و روسیه تشکیل می دهد که شرایط ایجاد جهانی چندقطبی را فراهم سازد.
فرزاد رمضانی بونش
