الوقت- ایران و عربستان از نظر ترکیب ذخایر نفت و گاز طبیعی، تقریباً وضعیتي مشابه دارند و ایران در این بخش از مزیت راهبردی قرار داشتن بین دریای خزر و خلیج فارس برخوردار است و کنترل تنگه هرمز را که از حدود 40 درصد نفت جهان از آن میگذرد، در اختیار دارد. اما تحریمهای امریکا تولید نفت ایران را کاهش داده و در عین حال مانع سرمایه گذاری خارجی در این بخش شده است که این موضوع به عربستان سعودی به عنوان عضو مهم اوپک مزیت رقابتی داده است. در این مسیر، عربستان از نفوذ خود در بازارهای انرژی به منظور کاهش قیمت نفت و سرمایهگذاری خارجی در بخش نفت و گاز بهره برده است.
در موضوع برنامه هستهای نیزعربستان برنامه صلحآمیز هستهای ایران را نگرانکننده میداند، اما این چالش جدی نیز وجود دارد که عربستان سعودی از فضای پرفشار بینالمللی بر برنامه هستهای ایران، فارغ از توجه بینالمللی به منظور تبدیل شدن به قدرتی هستهای با کمک پاکستان بهره ببرد. در بخش انرژی، جغرافیای سیاسی و انرژی هستهای، رقابت بین ایران و عربستان سعودی به احتمال زیاد در سالهای آینده عمیقتر خواهد شد. اختلافهای کنونی این دو قدرت نفتی منطقه بیش از رقابت اقتصادی، به دلیل رقابت ایدئولوژیک و ژئوپولیتیک است. ایران تمایل دارد بهای نفت تا جایی که ممکن است بالا برود، اما عربستان سعودی بهایی نسبتاً پایینتر را ترجیح میدهد.
در این میان، کشورهای عربی خلیج فارس به رهبری عربستان همسو با سیاستهای امریکا و اتحادیه اروپا متعهد به جبران خلأ نفتی ایران شدهاند و ظاهرا حداقل آماده ایجاد توازن در بازار جهانی نفت هستند. در فضای تحریمهای نفتی علیه ایران، عربستان سعودی که حدود 10 میلیون بشکه در روز نفت تولید میکند، اعلام کرد ظرفیت کلی تولید بیش از 12 میلیون بشکه در روز را دارد.
در سطحی مهمتر به نظر میرسد در اواخر سال 2011، دولت امریکا و دولت عربستان مطابق راهبردی پنهان، منسجم و هدفمند به منظور ظرفیتسازی برای کامل کردن زنجیره اتهامآفرینی علیه جمهوری اسلامی ایران و تضعیف نقش منطقهای و بینالمللی آن، با طرح اتهام توطئه ترور سفیر عربستان در امریکا توسط ايران و سپس تأثیرگذاری بر محتوای گزارش آژانس بینالمللی انرژی هستهای اقدام کردند و روند همگرایی با محوریت ایرانهراسی به منظور جلب نظر مثبت متحدان برای تحریم نفتی و اقتصادی ایران را کلید زدند،به طوری که پس از این ماجراهای خودساخته، عربستان نیز که خود را قربانی توطئهای تروریستی از سوی ایران نشان میدهد، تلاش میکند در راهبرد امریکا برای جبران خلأ نفت ایران در اروپا و آسیا نقش جدی ایفا کند.
در حال حاضر، پس از بروز تهدید تروریسم داعش در سوریه و عراق، به نظر میرسد عربستان تلاش دارد به ویژه در میانه گفتوگوهای هستهای ایران قیمت نفت را تا جایی که ممکن است در بازارهای جهانی پایین آورد و در نتیجه درآمدهای نفتی ایران کاهش یابد. توماس فریدمن، روزنامهنگار و تحلیلگر مشهور آمریکایی، در یادداشتی که اکتبر 2014 در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شد، راه افتادن یک جنگ نفتی را تأئید و هدف آن را ورشکسته کردن ایران و روسیه بيان میکند. وی از اتحادي نفتی میان آمریکا و عربستان علیه ایران و روسیه خبر مي دهد و تصریح میکند که به طور قاطع نمیتوان گفت این اتحاد عمدی و آگاهانه یا تصادفی و به خاطر اشتراک منافع شکل گرفته است. در واقع، عربستان سعودی تلاش دارد از طریق کاهش بهای نفت بر گفتوگوهای هستهای ایران و گروه 1+5 که در مرحله حساسی قرار دارد، اثرگذاری کند.