تهدید ترامپ به اعمال تعرفه های تلافی جویانه تنها کاتالیزوری برای تبدیل شدن گروه 7 به 6 خواهد بود و این اتفاق می تواند باعث سقوط سهام شرکت های بزرگ سایر اعضا شود که تا پیش از این در قالب تجارت آزاد، مراودات تجاری گسترده ای با آمریکا داشته اند.
الوقت- نشست مشترک 7 کشور صنعتی در کانادا در حالی به کار خود پایان داد که سایه اختلافات میان اعضا به خوبی نمایان بود. در حالی که بیانیه پایانی این نشست بدون حضور ترامپ که برای انجام دیدار تاریخی با کیم جونگ اون رهبر کزه شمالی عازم سنگاپور شده بود، صادرشد، ترامپ در توییتی جنجال برانگیز تایید خود بر مفاد این بیانیه را پس گرفت.
گروه 7 جایگزین گروه 8
آنچه امروز با عنوان گروه هفت (G7) در جهان شناخته می شود، نتیجه تصمیم ژیسکار دستن، رئیس جمهوری وفت فرانسه و هلموت اشمیت، صدراعظم آلمان در دهه 70 میلادی در راستای غلبه بر مشکلات اقتصادی بین المللی بود.
در اولین نشست این گروه شش کشور ژاپن، آمریکا، ایتالیا، فرانسه، آلمان و بریتانیا حضور یافتند اما یک سال بعد با اضافه شدن کانادا این گروه به گروه G7 تبدیل شد. با پایان جنگ سرد و در سال 1989 نیز روسیه خواهان پیوستن به این گروه را داد که از آن زمان تا سال 2014 با تغییر نام گروه به G8، هشت کشور صنعتی جهان هر ساله در یک نشست دو روزه گرد هم می آمدند تا در خصوص مهمترین مسائل اقتصادی و تجاری به بحث و گفتگو بپردازند.
اما با بروز بحران اوکراین و الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه، این کشور از سوی سایر اعضا از گروه خط خورد. با این حال از سال 2014 به این سود این نهاد بین المللی که حدود 50 درصد اقتصاد دنیا را مدیریت می کند، کماکان یکی از مهمترین گردهم آیی های اقتصادی به شمار می رود.
نشست کبک، ساز ناکوک ترامپ
امسال نیز به روال هر سال، رهبران هفت کشور مذکور در لامال‌بِه استان کِبِک کانادا جمع شدند تا در شرایطی که نگرانی هایی در خصوص وقوع جنگ تجاری میان اعضا وجود دارد، به بحث و تبادل بپردازند.
اهمیت این نشست نسبت به سایر نشست های قبلی در رویکرد اقتصادی متفاوت رئیس جمهوری آمریکا بود. دونالد ترامپ در یک سال و نیمی که از عمر ریاست جمهوری اش بر ایالات متحده می گذرد، نشان داده است در راستای تقویت اقتصاد کشور متبوعش حاضر است هر اقدام یکجانبه گرایانه ای را انجام دهد. دستور وی مبنی بر خروج آمریکا از توافق نامه آب و هوایی پاریس، نفتا و برجام گویای آن است که هدف رئیس جمهور تاجرپیشه آمریکا تقویت بنیه اقتصادی این کشور از طریق عبور از معاهدات بین المللی و قوانینی است که چندین دهه رهبران دنیا برای رسیدن به آنها تلاش کرده اند تا نظمی اقتصادی بر روابط کشورها حاکم سازند.
در واقع ترامپ بدون درنظر گرفتن چارچوب های حقوقی، سیاسی و امنیتی تنها به دنبال محقق ساختن هدفی است که در دنیای وابستگی های متقابل اقتصادی، دور از ذهن به نظر می رسد. رئیس جمهوری ایالات متحده بنا دارد با در پیش گرفتن سیاست های حمایتی (مرکانتلیستی)، مانع جریان تجارت آزاد شود و این موضوع نگرانی های زیادی در میان سایر اعضا درباره وقوع جنگ تجاری ایجاد کرده است.
رهبران شش عضو دیگر این گروه، به عملگرایی ترامپ واقف هستند و این مساله آنها را در وضعیت بغرنجی قرار داده است. دراین میان آلمان بیش از همه نگران آینده سیاست حمایتی ترامپ است. زیرا رئیس جمهوری آمریکا در اشاره‌ای تلویحی به شرکت‌های آلمانی، عنوان کرده است که دولتش اعمال تعرفه روی آن دسته از خودروسازهایی را بررسی می‌کند که بازار آمریکا را اشباع کرده‌اند.
از نگاه ترامپ، اروپایی ها سالها از مزایای رابطه تجاری با آمریکا به دلیل حذف تعرفه ها سود برده اند و حال باید جلو ضرر بیش از پیش اقتصاد ایالات متحده را گرفت. این نگاه، گویای آینده ای مبهم در خصوص صادرات اروپا به آمریکا به ویژه تولیدات خودرو آلمان است. بنابراین بی دلیل نیست که در پایان این نشست دو روزه، بازار بورس و سهام شرکت های اروپایی با نوسان روبرو شد.
اما موضوع بازگشت عوارض بر واردات کالاها و ایجاد محدودیت در تجارت آزاد، تنها اختلاف اعضای گروه 7 در کانادا نبود. ترامپ در این نشست پیشنهاد پیوستن دوباره روسیه به گروه را مطرح کرد، هرچند که با مخالفت یکصدای دیگر اعضا مواجه شد.
این پیشنهاد بیان صریح موضع واشنگتن بود که دیگر رئیس جمهوری آمریکا به مانند گذشته اهمیتی برای مسائل امنیتی اروپا قائل نیست. در سال 2014 مسکو شبه جزیره کریمه در اوکراین را به تصرف خود در آورد و این امر با اعتراض شدید اروپا رو به رو شد. به همین جهت، پیشنهاد بازگشت مجدد روسیه به گروه کشورهای صنعتی، برای اروپا یک تهدید و شاید بتوان گفت یک شکاف امنیتی محسوب می شود. براین اساس نشست دو روزه سران هفت کشور صنعتی جهان بیانگر اختلافات عمیقی بود که تنها به حوزه اقتصادی و تجاری محدود نیست و بخش سیاسی و امنیتی را نیز دربرمی گرفت.
در این میان بیانیه پایانی و مشترک این اجلاس و دستور ترامپ برای پس گرفتن امضا این بیانیه، هم مهر تاییدی بر وجود اختلافاتی بود که دورنمای حل آنها در آینده نزدیک و با چند جلسه و نشست دیگر بسیار ضعیف است. چنانکه پس از پایان اجلاس آنگلا مرکل صدراعظم آلمان اعلام کرد : «تصمیم ترامپ باعث تقویت این خواست در او شده که بیش از پیش برای اتحادیه اروپایی متحد و قوی تلاش کند». او گفت که «اروپا باید سرنوشت خود را بیش از پیش در دست بگیرد و خودش از ارزش‌هایش دفاع کند، در صورت لزوم همراه با ژاپن. آلمان و اروپا دیگر نباید "با ناسنجیدگی" به آمریکا متکی باشند.»
لذا به نظر می رسد نشست اعضای گروه 7 در کانادا بیش از آنکه در راستای دست یابی به حل مشکلات اقتصادی بین المللی و بهبود روندهای تجاری فی ما بین بوده باشد، اقدامی مشترک برای انتخاب بهترین گزینه در مواجه با سیاست های ترامپ بود. با تصمیم ترامپ برای خروج از برجام و بازگشت تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران، شرکت های اروپایی از مزیت اقتصادی بزرگی محروم خواهند شد. در همین حال وضع عوارض سنگین بر صادرات کالا به ایالات متحده، می تواند ضربه دیگری بر توان این شرکت ها و همچنین دولت های آنها وارد سازد.
علاوه بر این بی توجهی ترامپ به اختلاف اروپا و روسیه در مساله اوکراین رهبران اتحادیه اروپا را با چالش های امنیتی جدیدی روبرو می سازد در شرایطی که اروپا به تنهایی قادر به تامین امنیت خود در برابر روسیه نیست و ترامپ به خوبی از ضعف اروپایی ها مطلع است. به همین دلیل این مساله می تواند ابزاری در دست ترامپ برای اجرای سیاست های آمریکا در موضوع ایران، سوریه و حتی کره شمالی از طریق کسب همراهی اروپا باشد.
همچنین ترامپ نشان داده در صورت عدم تامین منافع کشورش از معاهداتی که بعضا بیست سال برای به نتیجه رسیدن آنها گفتگو صورت است، خارج می شود. از این رو بعید نیست اگر یک یا دو کشور عضو گروه 7 مانند کانادا تصمیم به تعیین عوارض بر کالاهای آمریکایی بگیرند، ایالات متحده از این گروه نیز خارج شود.
با این اوصاف، تهدید ترامپ به اعمال تعرفه های تلافی جویانه تنها کاتالیزوری برای تبدیل شدن گروه 7 به 6 خواهد بود و این اتفاق می تواند باعث سقوط سهام شرکت های بزرگ سایر اعضا شود که تا پیش از این در قالب تجارت آزاد، مراودات تجاری گسترده ای با آمریکا داشته اند.
