الوقت - در فاصله 24 روز مانده به برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی کشور ترکیه در 24 ژوئن 2018 (3 تیر 1397) سوت بازی نهایی یا به عبارت دیگر مهمترین بازی دوران حیات سیاسی رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه به صدا در آمده است. در این بازی سرنوشت‌ساز در صورت پیروزی حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و انتخاب او به عنوان رئیس‌جمهوری ترکیه، می‌توان پیش‌بینی کرد که او دیگر به قدرت بلامنازع میدان سیاست در ترکیه تبدیل خواهد شد اما در صورت شکست تیم عدالت و توسعه، این حزب و رهبر آنها به‌واسطه تغییراتی که در ساختار سیاسی ترکیه پس از همه‌پرسی تغییر قانون اساسی ایجاد کرده‌اند؛ شاید پایان حیات سیاسی اردوغان باشد.
در واقع، وضعیت جدید به‌گونه‌ای ترسیم شده که بخش غالب قدرت در دستان رئیس‌جمهور قرار دارد و تنها با از دست رفتن این پست از سوی آک پارتی، این حزب تمامی صحنه را وا خواهد نهاد؛ اگر چه همچنان اکثریت را در پارلمان در اختیار داشته باشد. واقعیت آن است که کسب حداقل 40 درصد از کرسی‌های پارلمان برای حزب عدالت و توسعه حتمی به‌نظر می‌رسد اما در صورتی که اردوغان نتواند بیش از نیمی از آراء شهروندان ترک را برای ریاست‌جمهوری کسب کند، می‌توان عنوان نمود که او بزرگترین رقابت حیات سیاسی خود را به رقبا باخته است. از این رو می‌توان برگزاری انتخابات پیش‌ازموعد در 24 ژوئن را قمار سیاسی بزرگ اردوغان ارزیابی کرد؛ قماری که می‌تواند هر آنچه را که از سال 2002 تا کنون برای خود کسب کرده، بر باد دهد.
در میانه این رقابت سرنوشت‌ساز انتخاباتی یکی از موضوعات مهم، نمایان شدن شواهدی از حضور دست‌های پنهان خارجی برای کمک به شکست رجب طیب اردوغان است که در ارتباط با مساله افزایش نرخ ارز در ترکیه مطرح می شود. در این زمینه، بر اساس گزارش‌های موجود، بهای هر دلار آمریکا در اوایل سال جاری میلادی 3.7 و بهای هر یورو 4.5 لیر بود، در معاملات روزهای اخیر هر دلار آمریکا به قیمت 4.70 لیر و هر یورو نیز به نرخ 5.50 لیر داد و ستد شد. وضعیت به‌گونه‌ای است که لیر ترکیه در 6 ماه گذشته یک چهارم ارزش خود را از دست داده است. طی یک ماه گذشته مقام‌های حزب عدالت و توسعه، به ویژه شخص اردوغان بارها از فعالیت دست‌های پنهان خارجی برای شکست او از طریق کاهش ارزش پول ترکیه خبر داده‌اند. هر چند تاکنون اردوغان و دیگر مقام‌های این حزب با صراحت از نیرو یا کشوری خاص سخن به میان نیاورده‌اند اما اکنون شواهد حاکی از آن است که پایین آمدن نرخ لیر در برابر ارزهای خارجی، به ویژه دلار آمریکا، از سوی رژیم صهیونیستی، کشورهای امارات و عربستان با حمایت پنهان آمریکا طرح‌ریزی شده است. این سه نیرو همگی یک هدف واحد دارند و آن‌هم عبارت است از پایان دادن به قدرت اردوغان به عنوان رئیس‌جمهوری ترکیه. در واقع،آنها به وضوح از این امر آگاهی دارند که مهمترین ابزار حزب عدالت و توسعه برای کسب موفقیت از طریق بهبود وضعیت اقتصادی و تاکید بر مولفه‌های مالی بوده است و با پایین آمدن بی‌سابقه ارزش لیر، اکنون تاکید بر مساله اقتصادی می‌تواند به پاشنه آشیل اردوغان تبدیل شود. برای بررسی روشن‌تر این مساله می‌توان روند دست‌اندازی این سه بازیگر را در انتخابات ترکیه برای شکست اردوغان در سه محور مورد بررسی قرار داد.
انتقام‌گیری به سبک صهیونیستی با چاشنی ماجرای انتقال سفارت
مهمترین بازیگر عرصه سقوط ارزش ارز ملی کشور ترکیه را می‌توان رژیم صهوینستی دانست. پس از برگزاری مراسم انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس در 14 می 2018 (24 اردیبهشت 1397) دولت ترکیه و شخص اردوغان اظهارات شدیداللحنی را علیه رژیم صهیونیستی ایراد کردند و متعاقبا سفیر این رژیم از ترکیه اخراج شد. این امر مجددا تنش‌ها یمان آنکارا و تل‌اویو را به وضعیت اضطرار رساند و متعاقب این امر توئیت پژوهشگر صهیونیستی از انتقام‌گیری صهیونیست‌ها از اردوغان با ابزار دستکاری بازار ارز پرده برداشت.
در همین زمینه، «آیدی کوهین» پژوهشگر مطالعات راهبردی «بگین-سادات»، مدعی شد که حمایت تاجران و سرمایه داران یهودی و صهیونیست از تل آویو، دلیل اصلی سقوط ارزش لیر واحد پول ملی ترکیه است. به گزارش ایرنا، کوهین در حساب رسمی خود در توئیتر خطاب به رئیس جمهوری ترکیه نوشت: تنها 48 ساعت از اهانت به سفیر ما در فرودگاه استانبول نگذشته بود که لیر ترکیه به پایین ترین سطح خود در تاریخ این کشور رسید، (اردوغان) مگر شما اطلاع ندارید، نیمی از ثروت دنیا در دست قوم یهود قرار داد که اولین حامی اسرائیل هستند.
دستان پنهان عربستان و امارات با چاشنی انتقام‌گیری در ماجرای قطر
افزون بر رژیم صهیونیستی دیگر بازیگرانی که شواهدی مبنی بر دخالت آنها در سقوط ارزش لیر برای شکست اردوغان در انتخابات مشخص شده، کشورهای عربستان و امارات هستند. نماد بارز این امر را می‌توان در کمپین‌هایی مشاهده کرد که با مدیریت محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان و محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی فعالیت‌های خود را آغاز کرده‌اند. ایجاد کمپین‌ها منسجم و سازماندهی شده برای تشویق عرب‌ها جهت سفر نکردن به ترکیه با هدف ضرر زدن به بخش توریسم این کشور و در نتیجه ضربه زدن به اقتصاد آن، در وضعیت کاهش ارزش لیر در برابر ارزهای خارجی راهبردی است که از سوی ابوظبی و ریاض مدیریت می‌شوند. در واقع، پس از اینکه این کمپین‌ها به صورت تلاش‌های فردی از سوی برخی توئیت کنندگان در برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس به ویژه عربستان و امارات شروع شد، در روزهای اخیر شکل منظمی به خود گرفته و رسانه‌ها و پایگاه‌های الکترونیکی عربستان در درجه نخست در این اقدام مشارکت دارند.
این اقدام امارات و عربستان را به نوعی می‌توان انتقام‌گیری در مساله حمایت‌های اردوغان از قطر و اخوان‌المسلمین در منطقه ارزیابی کرد. امارات و عربستان که همواره از جانبداری‌های ترکیه از اخوان المسلیمن شکایت داشتند، پس از حمایت قاطع آنکارا از قطر در بحران اخیر شورای همکاری خلیج فارس، به شدت از دست اردوغان خشمگین هستند و تبلیغات رسانه‌ای گسترده‌ای را علیه او به راه انداخته‌اند. این کمپین‌ها با استفاده از شیوه‌های مختلف از جمله ایجاد رعب و وحشت درباره اینکه گردشگران عرب در ترکیه در معرض خطر، قتل و سرقت قرار می‌گیرند و اینکه ترکیه دچار بی‌ثباتی سیاسی، امنیتی و اقتصادی شده، بر تشویق گردشگران عرب خلیج‌فارس و ملت‌های عرب به شکل عام برای سفر نکردن به ترکیه و جستجوی مکانی دیگر برای این امر متمرکز هستند.
گزارش‌ها حاکی از آن است توئیت کنندگان عرب که بیشتر آنها عربستانی هستند از طریق هزاران توئیت با هشتگ "تحریم گردشگری ترکیه" و "خطر گردشگری در ترکیه" از شهروندان خواستند به این کشور سفر نکنند. بخش بزرگی از صنعت توریسم ترکیه بر گردشگران عرب تکیه دارد. درخواست‌ها برای تشویق مردم عرب برای خودداری از خریداری ملک در ترکیه و بیرون کشیدن سرمایه‌هایشان از این کشور به صورت تدریجی گسترش یافته است، آنها مدعی شده اند که ترکیه شاهد فروپاشی اقتصادی و فروپاشی ارزش پول رایج خود است و در این باره به کاهش ارزش لیر در هفته‌های اخیر استناد می‌کنند. کمپین‌ها با محوریت رسانه‌های عربستان-امارات و تهیه ویدئوهایی شامل تحریم گردشگری، سرمایه‌گذاری و خرید ملک در ترکیه که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده صورت منظمی به خود گرفته است.
حمایت غیرمستقیم آمریکا از سقوط اردوغان
دیگر بازیگر مهم در عرصه سقوط ارزش لیر ترکیه در برابر ارزهای خارجی را می‌توان آمریکا دانست. در واقع، از همان ابتدای وقوع کودتای نافرجام 15 جولای 2016 در ترکیه و نمایان شدن دست پنهان آمریکایی‌ها در حمایت از کودتاگران، اختلافات میان اردوغان و واشنگتن عمیق شد. در ادامه این روند، حمایت‌های آمریکا از کردهای سوریه و عدم استرداد قتح‌الله گولن مهمترین شخصیت رقیب اردوغان که در آمریکا سکونت دارد، بیش از پیش اختلافات میان آنکارا و واشنگتن را آشکار کرد. همچنین، مخالفت ترکیه با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران و مخالفت صریح اردوغان با انتقال سفارت آمریکا به قدس شریف، همگی بر روی هم موجب شدند که سیاسیون کاخ سفید به هیچ عنوان خواستار انتخاب مجدد اردوان به عنوان رئیس‌جمهوری ترکیه نباشند. اما مهمترین موضوعی که عامل بروز اختلاف میان واشنگتن و آنکارا طی یک سال اخیر شده است موضوع تقابل برنامه های دو کشور در سوریه است. آمریکا طی سالهای گذشته حمایت نظامی، تجهیزاتی و مالی از کردهای سوریه (ypg) را آغاز کرده تا برنامه های خود را در سوریه پیاده سازی کند. ترکیه به شدت با این اقدام متحد بین المللی خود مخالف بوده و تقویت کردهای سوریه را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود قلمداد می کند چرا که آنها را شاخه سوری شبه نظامیان پ ک ک می‌داند که با دولت ترکیه در حال جنگ هستند و ترکیه آها را نیرویی تروریستی می‌داند. این اختلاف منجر شده است تا ترکیه برای رفع دغدغه های امنیتی خود در سوریه به سمت همکاری با ایران و روسیه در مذاکرات آستانه بپیوندد. موضوعی که خشم آمریکا و متحدان عرب منطقه‌ای آن را در پی داشته است. از این رو، می‌توان عنوان نمود که آمریکا به طور غیرمستقیم و از طریق بازیگران منطقه‌ای در پی ایجاد وضعیت لازم برای شکست اردوغان هستند.
