الوقت - حمله هوایی و موشکی امروز -شنبه- کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه به مراکز نظامی در سوریه شامل گارد جمهوری تیپ ۱۰۵ دمشق، پایگاه دفاع هوایی جبل قاسیون دمشق، فرودگاه نظامی المزه در دمشق، مرکز تحقیقات علمی برزه دمشق، تیپ ۴۱ نیروهای ویژه در ریف دمشق، مقرهای نظامی نزدیک الرحیبه در قلمون شرق در ریف دمشق و مقرهایی در منطقه الکسوه در ریف دمشق، نتیجه اظهارات و تهدیدات چند روز اخیر دونالد ترامپ و متحدان‌اش در روزهای گذشته بود. این حمله در شرایطی اتفاق افتاد که در روزهای گذشته رسانه‌های غربی هیاهو و جنجال خبری گسترده‌ای را پیرامون حمله به حکومت مرکزی و قانونی سوریه انجام داده بودند. با این وجود، گستره و سطح حملات نشان می‌دهد که حملات پیش از آنچه که تغییر در معادلات میدانی را دنبال کند، بیشتر یک نمایش برای حفظ پرستیژ غرب بوده است. علاوه بر این، حمله متجاوزانه غرب به سوریه در شرایطی اتفاق افتاد که تا کنون هچگونه سندی از دست داشتن حکومت مرکزی سوریه یا حتی انجام حمله شیمیایی به شهر دوما در غوطه شرقی وجود ندارد.
با تمام این تفاسیر، حمله مشترک کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه به سوریه، در سطح جهانی واکنشهای زیادی را به همراه داشت. در اولین واکنش، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد با صدور بیانیه‌ای از تمامی کشورهای عضو این سازمان خواست تا از خود خویشتن‌داری نشان دهند. این واکنش نشان م‌دهد همان‌گونه که قبل از حمله متجاوزانه امروز پیش‌بینی شده بود، این امکان وجود دارد که کلیت نظم و ثبات جهانی در صورت حمله گسترده به دولت بشار اسد، مورد تهدید واقع شود. از این رو، حساسیت این مساله موجب شد که در سطح جهانی حمله نظامی سه‌گانه امروز کشورهای غربی به سوریه با واکنشهای زیادی همراه شود. با بررسی واکنش‌ها این مساله نمایان است که بیشتر واکنش‌ها انتقادی بوده و تنها رسانه‌‌ها و شخصیت‌های کشورهای حمله کننده است که از اقدام دولت متبوع خود حمایت کرده‌اند.
واکنش ایران به حمله متجاوزانه آمریکا، فرانسه و انگلستان به سوریه
در مهم‌ترین واکنش به تجاوز نظامی کشورهای غربی به سوریه، رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران پیش از ظهر امروز (شنبه) در دیدار جمعی از مسئولان نظام و سفیران کشورهای اسلامی، حمله امروز به سوریه را یک جنایت توصیف کردند و گفتند: حمله سحرگاه امروز به سوریه یک جنایت است. «بنده صریحاً اعلام می‌کنم رئیس‌جمهوری آمریکا و فرانسه و نخست‌وزیر انگلیس جنایتکارند و جنایت کردند؛ طَرفی هم نخواهند بست، سودی هم نخواهند برد؛ همچنان‌که در سال‌های گذشته در عراق، سوریه، افغانستان حضور یافتند و از این قبیل جنایات انجام دادند و سودی هم نبردند.» علاوه بر این، در واکنشی دیگر، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران حملات موشکی آمریکا و متحدانش به خاک سوریه را به شدت محکوم کرد و نسبت به آثار و پیامدهای منطقه ای و فرامنطقه ای آن هشدار داد. به گزارش روز شنبه ایرنا، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدوربیانیه ای، این تجاوز را نقض آشکار قوانین و موازین بین المللی و نادیده گرفتن حق حاکمیت ملی و تمامیت ارضی سوریه دانست و تاکید کرد: ایران بر اساس موازین شرعی، قانونی و اخلاقی مخالف کاربرد سلاح های شیمیایی است و در عین حال بهانه تراشی برای تجاوز به کشوری مستقل را به شدت غیرقابل قبول و محکوم می داند. وزارت خارجه در این بیانیه تصریح کرده، بی شک آمریکا و متحدانش که بدون وجود هیچگونه سند و مدرک اثبات شده ای و پیش از اعلام نظر نهایی سازمان منع و گسترش سلاح های شیمیایی علیه سوریه اقدام نظامی کرده و خود را در جایگاه قاضی و پلیس جهانی فرض کرده اند، مسئول تبعات و عواقب منطقه ای و فرامنطقه ای این ماجراجویی هستند و باید پاسخگوی پیامدهای آن باشند.
واکنش روسیه به حمله نظامی ائتلاف سه‌گانه به سوریه
در دیگر واکنش مهم، شخصیت‌ها و نهادهای سیاسی روس واکنشهای انتقادی نسبت به حمله ائتلاف سه‌گانه به سوریه داشتند. در مهم‌ترین واکنش، به گزارش خبرگزاری اسپوتنیک، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه به شدت حمله صبح امروز آمریکا و همپیمانانش به سوریه را محکوم کرد. پوتین تاکید کرد: حملات غرب علیه سوریه جنگ علیه کشوری مستقل است که در صف مقدم مبارزه با تروریسم ایستاده است. وی همچنین خواستار تشکیل جلسه فوری شورای امنیت درباره حمله آمریکا به سوریه شد. در واکنشی دیگر، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در تمسخر رهبران آمریکا که خود را افرادی استثنایی می‌دانند، نوشت: «باید واقعا استثنایی بود چراکه این حملات در لحظه‌ای دمشق را هدف گرفت که سوریه به سمت آینده‌ای مسالمت‌آمیز حرکت می‌کرد.» وی افزود: «بهار عربی در ابتدا ملت سوریه را آزمایش کرد، بعد از آن داعش و الان موشک‌های هوشمند آمریکا. این حمله در این لحظه که سوریه مقابل آن قرار داشت غیرمنصفانه بود.» علاوه براین، وزارت دفاع روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «هیچ یک از موشک‌های هدایت‌شونده‌ای که آمریکا و همپیمانانش به سوی اراضی سوریه شلیک کردند، وارد محدوده فعالیت سامانه‌های دفاع هوایی روسیه که از دو پایگاه حمیمیم و طرطوس حمایت می‌کنند، نشدند. بیش از ۱۰۰ موشک زمین به هوا از سوی آمریکا، انگلیس و فرانسه از دریا و هوا شلیک شد.» در سطحی دیگر، به گزارش خبرگزاری رویترز، آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در آمریکا در توئیتر خود نوشت: «یک سناریوی از پیش طراحی شده اجرایی شده است. یک بار دیگر ما تهدید شده‌ایم. ما هشدار دادیم که چنین اقدامانی بدون پیامد نخواهد بود. وی ادامه داد: توهین به رئیس جمهوری روسیه غیرقابل قبول است. آمریکا، بزرگترین مالک زرادخانه تسلیحات شیمیایی است و حق این را ندارد که دیگر کشورها را مقصر بداند.»
واکنش دولت سوریه به حمله متجاوزانه کشورهای غربی
علاوه بر این و روسیه، دولت سوریه نیز واکنشی شدید اللحن را نسبت به این تجاوز نظامی داشت. به گزارش خبرگزاری سانا، بنا بر اعلام دولت سوریه حمله موشکی و هوایی بامداد امروز (شنبه) آمریکا، انگلیس و فرانسه به اهداف خود نرسیده و نباید در مورد آن بزرگنمایی کرد. همچنین، به گزارش ایسنا، به نقل از سایت شبکه خبری المیادین، یک منبع در وزارت خارجه سوریه درباره حملات امروز صبح آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه اظهار داشت: «این حملات در نتیجه احساس ناکامی به دلیل شکست طرح توطئه علیه سوریه و در واکنش به شکست راهکارهای آنها انجام شد.» علاوه بر این، فرمانده کل ارتش سوریه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «آمریکا، انگلیس و فرانسه حدود ۱۱۰ موشک به سمت اهداف سوریه شلیک کردند. سامانه‌های دفاع هوایی سوریه موشک‌های دشمن متجاوز را رهگیری و اکثر آنها را سرنگون کردند.»
محکومیت حمله به سوریه از حزب الله لبنان و انصارالله یمن
در سطحی دیگر نیروهای حاضر در محور مقاومت شامل حزب الله لبنان و انصارلله یمن، حمله متجاوزانه به سوریه را محکوم کردند. به گزارش سایت العهد، حزب‌الله لبنان با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد: «به شدت حمله خائنانه آمریکا، انگلیس و فرانسه به کشور دوست سوریه را محکوم می‌کنیم و این حمله را نقض آشکار حاکمیت ملی سوریه و حرمت مردم این کشور و سایر ملتهای منطقه می‌دانیم و تاکید می‌کنیم که این حمله استمرار آشکار حمله اخیر اسرائیل به سوریه بوده و به منزله حمایتی علنی و مستقیم از گروه‌های مجرم و جانی و نیز کشتارها و تروریسم در سوریه است که همواره از آنها حمایت مالی، سیاسی و رسانه‌ای کرده و هر بار که این گروهها در برابر نیروهای دلاور ارتش سوریه در میادین نبرد شکست می‌خوردند، آنها برای یاری و کمک به آنها وارد می‌شوند.» همچنین، حسین العزی، معاون وزارت خارجه وابسته به انصارالله یمن در اظهاراتی تصریح کرد: «تجاوز سه‌گانه غیر‌قانونی بوده و نقض آشکار قوانین و ضوابط بین‌المللی محسوب می‌شود.» همزمان، محمد علی الحوثی، رئیس کمیته عالی انقلابی یمن با بیان اینکه تجاوز به سوریه نقض آشکار قوانین بین المللی است گفت: «عدم تعهد به قوانین بین المللی و احترام به حاکمیت، مشخصه آمریکا شده و این امری است که مردم یمن از آن رنج می‌برند.»
اظهارات و واکنش‌ها در آمریکا و اروپا: نگرانی از ناکارآمدی و نمایش بودن حمله
در طرف مقابل کشورهای مخالف تجاوز نظامی آمریکا و متحدان‌اش به سوریه، شاهد واکنشهای مختلف از سوری شخصیت‌ها و رسانه‌های اروپایی و آمریکایی بودیم. در مهم‌ترین اظهارات، دقایقی قبل از آغاز حمله به سوریه، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا با منطق کاسب‌کارانه خود، در اظهاراتی گفت: «آمریکا دوستی‌های خودش را در سراسر خاورمیانه مجددا ایجاد کرده است. ما از شرکای خود می‌خواهیم که مسئولیت بیشتری را برای حفاظت از کشورهایشان بپذیرند که شامل تامین منابع مالی بیشتر برای منابع، تجهیزات و تمامی اقدامات برای مقابله با داعش می‌شود. شراکت بیشتر از جانب دوستانمان شامل عربستان، امارات، قطر، مصر و سایر کشورها می‌تواند ضامن این مساله باشد که ایران از جانب حذف داعش دیگر منتفع نمی‌شود.» این اظهارات به وضوح نشان می‌دهد که ترامپ از حمله نمایشی به سوریه منطق کسب سود اقتصادی از کشورهی عربی منطقه را در سر داشته است.
علاوه بر ترامپ، متعاقب انجام حمله نظامی، ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس گفت که به نیروهای مسلح این کشور اجازه داده حملاتی را علیه ارتش و دولت سوریه «برای کاهش توان نظام سوریه در استفاده از سلاح شیمیایی» انجام دهند. او گفت: هیچ جایگزینی برای حملات نظامی نیافتیم. حملات محدود و علیه اهداف معین خواهد بود. همچنین، امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه نیز گفت که به نیروهای کشورش دستور داده تا با مشارکت آمریکا و انگلیس حملاتی را علیه سوریه ترتیب دهند. در اظهاراتی دیگر، خبرگزاری رویترز، جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا و جوزف دانفورد، فرمانده تفنگداران ویژه آمریکا گفتند که «سه تاسیسات مهم شمیایی» در چند حمله موشکی از دریا و با استفاده از جنگنده‌ها مورد هدف قرار گرفت. ماتیس و دانفورد اظهار کردند که این حملات برای «هدف قرار دادن ظرفیت‌های تسلیحات شیمیایی سوریه بدون کشته شدن غیرنظامیان یا نیروهای خارجی درگیر جنگ داخلی سوریه به ویژه از روسیه» صورت گرفته است.» همچنین، دانفورد به خبرنگاران گفت: «ما این اهداف را برای کم کردن خطر درگیر شدن نیروهای روسی شناسایی کردیم.»
علاوه براین، ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه در کنفرانس خبری مشترک با وزیر دفاع این کشور در پاریس اظهار کرد: «این تحرک فرانسه به همراه آمریکا وانگلیس اقدامی مناسب، مشخص، دقیق و پیامی به نظام اسد و همپیمانانش در این باره بود مبنی بر اینکه در صورت تداوم حملات شیمیایی در سوریه این کشورها سکوت نخواهند کرد.» فلورنس پارلی، وزیر دفاع فرانسه نیز اعلام کرد: ما به دنبال جنگ، افزایش تنش نظامی نیستیم. ما روسیه را در جریان جزئیات عملیات قرار دادیم.» علاوه بر تمامی کشورهای درگیر در واقعه حمله اخیر، در بیانیه‌ای که نشان از دورویی دولت ترکیه داشت، وزارت خارجه این کشور، حملات هوایی آمریکا با کمک نیروهای هوایی فرانسه و انگلیس علیه تاسیساتی در سوریه را ستود و آن را «عملی مناسب» دانست.
در میانه این اظهارات، آنچه بیش از همه نمایان بوده این است که در جوامع اروپایی و آمریکا بر سر اینکه این حمله با موفقیت همراه بوده یاخیر، بحث‌های زیادی آغاز شده است. در این میان، از نظر تحلیلگر شبکه سی‌ان‌ان حملات آمریکا، فرانسه و انگلیس به برخی مواضع در سوریه، از نظر دمشق، یک پیروزی و برد برای دولت سوریه است. در این تحلیل که توسط خبرنگار این شبکه آمریکایی در بیروت منتشر شده، به توانمندی‌های ارتش سوریه اذعان شده و آمده است: «اصلا اینطور نیست که توانمندی‌های ارتش سوریه نابود شده و از بین رفته باشد». «فردریک پلیتگن» در این تحلیل کوتاه نوشت: «من ۲۰ بار در سوریه بوده‌ام. دولت سوریه این حمله را یک پیروزی بزرگ برای خودش خواهد دید. سه تاسیسات هدف قرار گرفته شد، اما به نظر می‌رسد که تاسیسات پدافندی آنها توانسته حداقل برخی از موشک‌های شلیک شده را هدف قرار دهد و اصلا اینطور نیست که توانمندی‌های ارتش سوریه نابود شده و از بین رفته باشد. قبل از این حملات، نگرانی شدیدی درباره اثرگذاری کارزار هوایی گسترده آمریکا بر مخاطره افتادن ارتش سوریه و شاید تاثیرگذاری آن بر جنگ داخلی این کشور وجود داشت؛ جنگی که نیروهای دولتی سوریه در حال پیروزی در آن بوده است و روس‌ها وارد صحنه آن شدند. اینطور به نظر می‌رسد که این حملات نمادین و سمبلیک بوده است و نه چیز دیگر».
حمایت ناتو از حمله نظامی به سوریه
علاوه بر واکنش‌ها مذکور، در واکنشی دیگر سازمان ناتو از حمله هوایی و موشکی کشورهای عضور این نهاد به سوریه حمایت کرد.در همین زمینه، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو در پیامی گفت: «این اقدامات در انجام حملات هوایی علیه مواضع و تاسیسات تسلیحات شیمیایی سوریه باعث می‌شود تا این کشور توانایی خود را در حملات بیشتر علیه مردمش با سلاح شیمیایی از دست بدهد.» دبیرکل ناتو همچنین ادامه داد: «ائتلاف ناتو مکررا استفاده مکرر دولت سوریه از تسلیحات شیمیایی را محکوم و آن را نقض کننده آشکار هنجارها و توافقات بین‌الملل می‌داند. استفاده از سلاح شیمیایی غیرقابل قبول است و آنهایی که مسئول چنین اقداماتی هستند، باید مجازات شوند.»
واکنش‌ها در تل‌آویو؛ از خشنودی تا مایوس شدن از تاثیرات حمله
در یکی دیگر از مهم‌ترین ابعاد واکنش در حمله غرب به سوریه می‌توان به واکنش رژیم صهیونیستی اشاره کرد. متهاقب انجام این حمله، رسانه‌های رژیم صهیونیستی اعلام کردند: «آمریکا اسرائیل را قبل از حمله در جریان حملات قرار داده بود، این در حالی است که ارتش اسرائیل در پی این حملات در مرزهای سوریه و لبنان در حالت آماده باش قرار دارد.» همچنین، به نقل از سایت شبکه العهد، سایت «دفار ریشون» آوریل لیفی اعلام کرد: «اسرائیل به عنوان کسی که اطلاعات را در اختیار این سه کشور برای بمباران مناطق مختلف قرار داده در این حمله سه گانه مشارکت کرده است.» علی رغم این موج از خوش‌بینی و حمایت‌ها، روزنامه عبری زبان یدیعوت آحارونوت در پی تجاوزات امروز آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه نوشت: «موشک‌هایی که به سوریه شلیک شدند، همانطور که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا گفته بود، هوشمند و جدید بودند اما تاثیر آنها صفر بود و این خبر خوبی برای اسرائیل نیست.» این روزنامه عبری زبان حمله اخیر این سه کشور به سوریه را کمتر از آنچه اسرائیل انتظار آن را داشت، عنوان کرد و نوشت، این حمله هرگز تاثیری بر استقامت بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه و قدرت او در استمرار پیروزی‌هایش در نبرد با گروه‌های مسلح در این کشور نخواهد داشت.
مجموع این واکنش‌ها نشان می‌دهد که حمله ماجراجویانه و متجاوزانه آمریکا، فرانسه و انگلستان به سوریه، می‌تواند زمینه‌ساز جنگی بزرگ در عرصه بین‌المللی شود و در صورت تداوم کنش‌های نامعقول آمریکا و متحدان‌اش، امکان درگیری میان روسیه و آمریکا وجود دارد. این موضوع، می‌تواند زمینه‌ساز بحرانی بزرگ در عرصه بین‌المللی باشد و جهان را در ورطه نابودی قرار دهد.
