الوقت- کسب ١٣.١٢ درصد آراء توسط حزب دمکراتیک خلق ها داراي پيامدهاي مهمي در فضاي سياسي و اجتماعي ترکيه است که از آن جمله مي توان به موارد زير اشاره نمود:
١. حزب دمکراتیک خلق ها به نمايندگي از جامعه کردهاي ترکيه دست به ريسکي بزرگ زد و اگر نمي توانست به حداقل ١٠ درصدي آراء دست پيدا کنند، عملا هيچ جايگاهي در مجلس آينده نداشتند. زيرا اگر این حزب حتی ٩/٩ درصد از آرای انتخابات را به دست می‌آورد، در آن صورت، در مجلس ترکيه حتی صاحب یک کرسی نيز نمي شد. در واقع مشارکت حزبی برای سیاست مداران این حزب، یک اقدام مخاطره آمیز جدی به شمار می آمد که موفق شدند آن را با پيروزي پشت سر بگذارند.
٢. عبور آراي حزب دمکراتیک خلق ها از ١٠ درصد، به معناي کاستن از آراي حزب عدالت و توسعه بود. در واقع با توجه به اينکه آراي حزب جمهوري خواه خلق وحزب حرکت ملي تقريبا مشابه انتخابات قبلي در سال ٢٠١١ است، بنابراين آراي کسب شده توسط حزب دمکراتیک خلق ها از سبد راي حزب عدالت و توسعه گرفته شده است. بسیاری از کردهایی که سابقا به حزب عدالت و توسعه رای دادند، پس از وقایعی چون کشتار جوانان کرد در روبوسکی، موضع‌گیری این حزب در قبال مساله کوبانی و همچنین مساله قرآن کردی که اردوغان آن را در میتینگ‌هایش به رخ کردها می‌کشد و دقیقا برعکس جواب داده است، از او و حزبش روگردان شده‌اند. آن دسته از کردهای غیرمذهبی هم که به امید پیشرفت مذاکرات صلح میان دولت و عبدالله اوجالان به حزب عدالت و توسعه رای داده بودند، آرای خود را از این حزب به سمت حزب دموکراتیک خلق‌ها تغییر دادند. تمامی این آرا نه از سبد احزابی چون جمهوری خلق (CHP) و حرکت ملی (MHP) ، بلکه عمدتاً از سبد حزب عدالت و توسعه کسر شد.
٣. انتخابات پارلماني ترکيه نشان داد که محبوبيت حزب عدالت و توسعه بين کردها به شدت کاهش پيدا کرده است. به نحوي که پيشتر اکثر کردهاي استانبول و درصد زيادي از کردهاي مناطق کردنشين به نمايندگان اين حزب راي مي دادند، اما در اين انتخابات آنها ترجيح دادند به حزب دموکراتيک خلق ها راي دهند. به عنوان مثال حزب عدالت و توسعه دراستان های جنوب شرقی ترکیه که کردنشين هستند، آراء زیادی را از دست داده است. چنانکه در استان دیاربکر حزب عدالت و توسعه در سال ٢٠١١ یازده نماینده داشت و درانتخاب اخیر یک نماینده از دیاربکر وارد مجلس کرد.
٤. عبور حزب دموکراتيک خلق ها از حداقل آراي ١٠ درصد به اين معناست که در ترکيه هيچ حزبي قادر به تشکيل دولت به تنهايي نيست و دولت آينده اين کشور ائتلافي خواهد بود. اين مسئله سبب شده که حزب دموکراتيک خلق ها به يکي از احزاب داراي بخت براي حضور در دولت اوتلافي تبديل شود. اين مسئله تاثير عمده اي بر فضاي سياسي ترکيه خواهد داشت .
٥. حزب دموکراتيک خلق ها با کسب بيش از ١٠ درصد آراء به آرزوي رجب طیب اردوغان به منظور تغيير نظام سياسي ترکيه پايان داد. اردوغان معتقد است که نظام دولتی ترکیه باید تغییر یابد و از لباس پوسیده و تنگ قبلی خارج شود. از نظر اردوغان، ترکیه با برقراری نظام ریاست جمهوری دچار توسعه جهشی خواهد شد . اردوغان و حزب عدالت و توسعه اميدوار بودند با کسب پيروزي در انتخابات مجلس ترکيه بتوانند نظام سياسي اين کشور را از نظام پارلماني به نظام رياستي تغيير دهند و به اين ترتيب قدرت سياسي را قبضه نمايند. با اين حال افزايش راي حزب دموکراتيک خلق ها و کاهش آراي حزب عدالت و توسعه مانع از چنين امري شد.
٦. نتیجه انتخابات ترکیه از غلبه گفتمان قومی - ملی و قطبی تر شدن جامعه این کشور حکایت می کند. دو حزبی که آرایشان نسبت به گذشته افزایش چشمگیر نشان داده، دو قطب ملی گرا - قومی گرای ترک و کرد و دو سوی چپ و راست طیف سیاسی را در مجلس قانونگذاری آینده نمایندگی می کنند. زيرا علاوه بر حزب دموکراتيک خلق ها، حزب حرکت ملی هم موفقیت چشمگیری کسب کرده و شمار کرسی هایش در مجلس از ٥٢ به ٨٥ افزایش یافته است. این حزب، جریان راستگرا و محافظه کار ملی گرای ترک را نمایندگی می کند. بخش هایی از محافظه کاران و مذهبی های ترکیه که پیشتر به حزب عدالت و توسعه رای می دادند، به دلیل عدم رضایت از سیاست های این حزب، رای خود را به نفع حزب حرکت ملی به صندوق ریختند. اما شماری دیگر از آرای تازه ای که نصیب حزب حرکت ملی شد، از آن بخشی از جامعه ترکیه بود که از قدرت گرفتن کردها در ترکیه احساس خطر می کردند. نتیجه اين انتخابات نشان می دهد که رای حزب حرکت ملی در مناطق کردنشین افزایش یافته است. دلیل این افزایش، سرازیر شدن رای ترک های ساکن این مناطق به نفع حزب حرکت ملی بسوی صندوقهای رای است، یعنی آن بخش از ترک هایی که بیش از بقیه، قدرت گرفتن جریان های کرد را لمس کرده و نسبت به آن احساس خطر کرده اند.
٧. اگر چه پس از اعلام موفقیت حزب دموکراتیک خلق ها در انتخابات، بسیاری از هواداران این حزب با پرچم پ ک ک به خیابان ها ریختند و شادی و پایکوبی کردند، اما انتظاری که دیگر رهبران سیاسی کشور دارند این است که حزب دموکراتیک خلق ها، از امرالی (زندان عبدالله اوج آلان) و قندیل (کوهستان پایگاه پ ک ک در عراق) دوری بگزیند و روند حل «مسئله کرد» در ترکیه را مستقل از پ ک ک پی بگیرد. برآورده نشدن این انتظار می تواند جامعه ترکيه را درگير يک بحران طولاني مدت نمايد .
٨. موفقیت حزب دموکراتيک خلق ها در این انتخابات، قدمی تاریخی است و بر مساله کرد در سایر بخش‌های کردستان و خود ترکیه تاثیر خواهد داشت. بنابراين الگوي بکار گرفته شده توسط اين حزب مي تواند در آينده به الگويي براي ساير احزاب کردي در منطقه تبديل شود. اين مسئله براي امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران داراي پيامدهاي مهمي است و بايد به آن توجه صورت گيرد.
در مجموع با توجه به مسائل فوق، به نظر مي رسد میزان آرای کسب شده توسط حزب دموکراتيک خلق ها به عنوان بزرگترین تشکل سیاسی قانونی کردهای ترکیه، معادلات انتخابات پارلماني اين کشور را بر هم زد. اين در حاليست که حضور حزب دموکراتيک خلق ها در پارلمان ترکيه مي تواند سرآغاز روند جديدي براي حل و فصل مسئله کردي در ترکيه باشد و دوراني نوين را در گذار کردها از مبارزه مسلحانه به رقابت هاي سياسي آغاز نمايد. اين امر مي تواند فضاي سياسي و اجتماعي ترکيه در خصوص مسئله کردي را به شدت دگرگون نمايد. در عين حال بايد توجه داشت که همچنان اختلافات تاريخي ميان کردها و ترک ها، چند دستگي ميان رهبري پ.ک.ک و ابعاد منطقه اي مسئله کردها، چشم انداز خل و فصل مسئله کردي را در ترکيه با چالش هاي عديده اي مواجه مي کند. به خصوص که همچنان در مورد شيوه هاي حقوقي حل و فصل منازعه ترکيه با اکراد نيز ابهامات بسيار زيادي وجود دارد. با اين حال حضور حزب دموکراتيک خلق ها در پارلمان ترکيه به معناي يک پيروزي بزرگ براي کردها است و مي تواند سرنوشت مطالبات سياسي و اجتماعي آنها را در جامعه ترکيه دستخوش دگرگوني نمايد.
شعیب بهمن
