طولانی شدن جنگ و از یکسو غافلگیر شدن سعودی‌ها از مقاومت مردم یمن با توجه به افزایش توان موشکی انصارالله که با هدف قرار دادن عمق خاک عربستان موجب هراس مقامات سعودی از ادامه جنگ شده است و از سوی دیگر افزایش فشارهای بین المللی بر سعودی ها برای پایان دادن به تجاوزات علیه یمن، ریاض را مجبور کرده است تا به مانوری تلیغاتی متوسل شود تا با نشان دادن صف همپمانان و حامیان اولاً از فشارهای بین المللی بکاهد و ثانیاً نیروهای یمنی را تحت تاثیر قرار داده و مدعی هماهنگی و نبود اختلاف میان کشورهای عضو ائتلاف برای ادامه جنگ علیه یمن شود.
الوقت- از سال 2015 تا کنون نزدیک به سه سال از شروع جنگ عربستان علیه یمن می گذرد. طی این مدت علیرغم امیدهای بسیار ال سعود به شکست سریع نیروهای یمنی و پیروزی در مرحله نظامی اما شرایط به دلخواه عربستان پیش نرفت و جنگ حالتی فرسایشی به خود گرفته است. در این میان چالش های عدیده ای نیز برای سعودی‌ها به وجود آمده است که در نتیجه محاسبات اشتباه در پیش بینی پیروزی زودهنگام در نبرد با نیروهای یمنی بود. تحت چنین شرایطی روز گذشته 7 آبان، نشستی با حضور وزرای خارجه و رؤسای ستاد مشترک ارتش کشورهای هم پیمان عربستان در تجاوز نظامی علیه یمن و ائتلاف موسوم به "حمایت از دولت قانونی یمن" در ریاض برگزار گردید. سعودی ها دستور کار اعلامی این نشست را ایجاد هماهنگی و گسترش همکاری در زمینه ادامه تجاوز علیه یمن، تضمین تحقق اهداف این ائتلاف و بررسی نیازهای مراحل آتی جنگ یمن و تلاش‌های کشورهای هم پیمان عربستان در جنگ برای رفع این نیازها بیان کرده اند. اما فارغ از این دستورالعمل های اعلامی، سعودی ها از نشست ریاض اهداف دیگری را پیگیری می کنند که می توان آنها را در موارد ذیل خلاصه کرد:
- فشارهای بین المللی و فرار روبه جلو عربستان: روند طولانی بمباران‌های سعودی که منجر به کشتار غیرنظامیان و نابودی زیرساخت های اقتصادی و بهداشتی و رفاهی کشور فقیر و توسعه نیافته یمن شده است، با وجود سکوت رسانه های غربی و عربی در نهایت صدای اعتراض نهادهای حقوق بشری و افکار عمومی جهان را درآورد. کشته شدن غیر نظامیان که اکثر آنان زن و کودک هستند، کمبود غذایی و آب آشامیدنی مناسب، شیوع وبا و کمبود امکانات اولیه اساسی در کنار آواره شده بسیاری از مردم موجب شده است که نهادهای حقوق بشری وضعیت یمن را فاجعه انسانی قلمداد کرده و در شرایط کنونی فشار بر مسبب اصلی این فاجعه یعنی عربستان افزایش یابد. اخیرا پس از مدت ها نام عربستان از سوی سازمان ملل در لیست کشورهای ناقض حقوق کودکان نیز قرار گرفت که دلیل آن حمله های نظامی به مراکز آموزشی و محل های غیر نظامی در تجاوز به یمن بوده است. به همین دلیل عادل الجبیر وزیر امور خارجه سعودی طی سخنانی در نشست ریاض، اعتراف کرد که جنگ یمن باعث شده تا بیش از چهار میلیون یمنی از آموزش و تحصیلات محروم شوند اما مسئولیت آن را متوجه نیروهای وابسته به ارتش علی عبدالله صالح و انصارالله کرد و بدون اشاره به بمباران بیمارستان‌ها و زیرساخت‌های یمن توسط ائتلاف سعودی مدعی شد که این نیروها مانع از استفاده مردم و مجروحان از امکانات بیمارستانی و آموزشی می شوند. از این رو یکی از اهداف سعودی‌ها از تشکیل این اجلاس را می‌توان فرار به جلو برای کاستن از فشارهای بین المللی بر خود دانست.
- مانور تبلیغاتی برای نمایش وجود اتحاد: اینکه عربستان جمعی از کشورهای ائتلاف خود را در ریاض دور هم جمع نماید در حالی که میزان سهم و تاثیرگذاری این کشورها در جنگ علیه یمن بسیار ناچیز بوده و صرفا به دلیل باج و رشوه سعودی حاضر به مشارکت در آن شده اند را نمی‌توان از حد یک مانور تبلیغاتی فراتر دانست. در واقع طولانی شدن جنگ و از یکسو غافلگیر شدن سعودی‌ها از مقاومت مردم یمن با توجه به افزایش توان موشکی انصارالله که با هدف قرار دادن عمق خاک عربستان موجب هراس مقامات سعودی از ادامه جنگ شده است و از سوی دیگر افزایش فشارهای بین المللی بر سعودی ها برای پایان دادن به تجاوزات علیه یمن، ریاض را مجبور کرده است تا به مانوری تلیغاتی متوسل شود تا با نشان دادن صف همپمانان و حامیان اولاً از فشارهای بین المللی بکاهد و ثانیاً نیروهای یمنی را تحت تاثیر قرار داده و مدعی هماهنگی و نبود اختلاف میان کشورهای عضو ائتلاف برای ادامه جنگ علیه یمن شود.
در این زمینه می توان به اختلافات پیش آمده میان عربستان سعودی و امارات از یکسو و عربستان و مصر از سوی دیگر اشاره کرد. در زمینه اختلاف با امارات، در اواخر آوریل 2017 مقامات امارات در واکنش به عزل «عیدروس الزبیدی»، استاندار عدن منصور هادی که به شدت از سوی سعودی ها حمایت می شود را به باد انتقاد گرفتند. انورقرقاش، وزیر خارجه امارات و علی النعیمی، مدیر کل شورای آموزش ابوظبی به رئیس جمهوری فراری یمن حمله کردند. با این حال شدیدترین حملات به منصور هادی از سوی ضاحی خلفان، معاون رئیس پلیس دبی که به ولی عهد ابوظبی بسیار نزدیک است، انجام شد. حملات مقامات اماراتی بعد از آن آغاز شد که منصور هادی دست به تغییراتی در کابینه‌ای احمد بن دغر، نخست وزیر یمن زد و طی آن، هانی بن بریک، وزیر کشور دولت موازی و غیرقانونی یمن را که هم‌اکنون در ابوظبی به سر می‌برد و مورد حمایت امارات است، از سمت خود برکنار کرد. منصور هادی پنجشنبه نیز عیدروس الزبیدی، استاندار عدن را که از شخصیت‌های مود حمایت امارات بود برکنار کرد و به جای آن پستی در وزارت خارجه برای او تعیین کرد.
ریشه های اصلی اختلاف های مصر و عربستان در پرونده یمن نیز به تصمیم دولت مصر به رد درخواست های عربستان سعودی برای اعزام نیروهای زمینی مصر برای جنگ در یمن در چارچوب ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی بازمی گردد. رهبران عربستان سعودی بیش از سی میلیارد دلار به عنوان کمک های مالی به مصر دادند و به همین خاطر متوقع بودند که رهبران مصر به شکل گسترده ای در جنگ علیه یمن به ویژه با اعزام نیروهای زمینی مشارکت کنند.
این امر درباره روابط عربستان و اردن نیز انطباق دارد. پادشاه اردن نیز با اعزام نیروهای ویژه اردنی به یمن بنابر درخواست عربستان سعودی مخالفت کرد زیرا وی به عنوان یک نظامی به خوبی درک می‌کند که پیروزی در این جنگ بسیار دشوار است.
- ترغیب هم پیمانان غربی به حمایت: در جریان حمله به یمن سکوت غرب به معنی مجوز این اقدام برآورد شد. اما از دیدگاه رهبران سعودی برای پیروزی بر مقاومت نیروهای یمنی موافقت ضمنی و مداخله کوتاه مدت کافی نبوده و حمایت بیشتری را از سوی غرب به رهبری امریکا و رژیم صهیونیستی لازم است. برای این منظور سخنان بن سلمان در مورد ایجاد حزب اللهی دیگر در نزدیکی مرزهای عربستان در حاشیه این نشست، بیشتر شبیه یک عامل تحریک کننده برای آمریکا و اسراییل است که انگیزه لازم را برای مداخله و حمایت بیشتر از ریاض به دست آورند.
- مشکلات مالی عربستان و تلاش برای سهیم کردن شرکا در هزینه های جنگ: برآورد نیازهای مراحل آتی جنگ علیه یمن و درخواست کمک برای رفع این نیازها که از دستورالعمل های عمده این نشست بوده است نشانذدهنده ناتوانی عربستان در تأمین هزینه های ادامه جنگ می باشد. کاهش قیمت نفت که عمده ترین محل درآمد سعودی ها است، در کنار دیگر هزینه های منطقه ای این کشور به خصوص در سوریه منجر شده تا عربستان کشورهای همپیمان را متوجه مسئولیت جمعی از حضور در ائتلاف کرده و به دنبال متقاعد کردن آنان برای پذیرش سهمی از هزینه های این جنگ باشد. بنابراین هدف دیگر از این نشست درخواست عربستان از هم پیمانان خود برای تقبل بخشی از هزینه های سنگین جنگ یمن کند.
با این وصف، به طور کلی برگزاری نشست وزرای خارجه و رؤسای ستاد مشترک ارتش کشورهای همپیمان عربستان در جنگ علیه یمن را نمی‌توان تحرکی قابل اعتنا و تحول آفرین در مناسبات میدانی جنگ و یا موقعیت متزلزل و تحت فشار سعودی ها محسوب کرد بلکه صرفا می توان آن را مانوری تبلیغاتی به حساب آورد.
