این استان جمعیتی بالغ بر یک میلیون و دویست و سی و نه هزار نفر را در خود جای داده که بیشتر این جمعیت از اهل سنت تشکیل شده است. البته در میان اکثریت سنی مذهب، در نقاطی مانند «حطله» حضور شیعیان اثنی عشری به چشم می خورد. همچنین در این استان در منطقه دورا ابوس در حاشیه فرات آثاری دیده می‌شود که گفته شده قدیمی‌ترین کنیسه در جهان بوده است. براساس برخی اسناد تاریخی نیز در این منطقه جمعیتی از ارامنه زندگی می کرده اند، اما با همه این اوصاف اکثریت ساختار جمعیتی این استان از اهل سنت تشکیل شده است. استان دیرالزور شامل سه شهر دیرالزور، البوکمال و المیادین و 11 دهستان و 128 روستا می‌باشد.
شهر دیرالزور مرکز استان دیرالزور در شرق سوریه و نزدیکی مرزهای عراق واقع شده و توسط رود فرات به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. این استان به دلایلی چون نزدیکی به پایگاه بزرگ القاعده در مرز عراق، ساختار جمعیتی عشیره ای و قبیله ای، دوری از مرکز و محرومیت موجب و مراوده زیاد جوانان این کشور با کشورهای حاشیه خلیج فارس، همواره گرایش بالایی به افراطی گری مذهبی داشته و به مرکزی برای پرورش گروه‌های تروریستی تبدیل شده است.
ترویج و رشد افکار وهابیت در این منطقه باعث شد در ابتدای درگیری‌های داخلی سوریه، بخش های بزرگی از این استان به داعش گرایش پیدا کنند و در نتیجه از کنترل ارتش سوریه خارج شود. در حال حاضر در مرکز این استان (شهر دیرالزور) تنها بخش هایی از شهر به همراه فرودگاه در کنترل ارتش سوریه قرار دارد که این مراکز نیز در محاصره قرار دارند و دولت سوریه از طریق چترهای هوایی به شهروندان و نیروهای ارتش امدادرسانی می‌کند. سایر مناطق استان نیز به جز راس شمالی و نیمه شمالی مرز استان دیرالزور و استان حسکه و منطقه ابوخشاب؛ تحت تسلط داعش قرار گرفته است.
فرودگاه راهبردی دیرالزور، پایگاه‌های نظامی و انبارهای اسلحه در شهر دیرالزور سبب شد تا دولت سوریه در ابتدای درگیری‌ها، تعدادی افسران ویژه خود را به این شهر منتقل کند تا به هر قیمتی این مراکز مهم نظامی حفظ شود.
انتقال داعش به دیرالزور
طبق برخی گزارش ها پس از شکست سنگین تروریست‌ها در حلب نیز داعشی ها پایگاه مهم شان را در شمال غرب سوریه از دست داده و اکثر فرماندهان ارشد خود را از الرقه و موصل به دیرالزور بردند. این اتفاق پس از آن افتاد که داعش مراکز حیاتی خود در شهر الباب و بخش گسترده ای از حومه شمالی الرقه و شرق این شهر را از دست داد و بخش عمده موصل نیز از دست آن خارج شد. به این ترتیب این دو شهر به عنوان مراکز حیاتی داعش امن نبود و داعش باید به دنبال جایگزینی برای انتقال کانون قدرت خود به آنجا بود.
در همین رابطه داعش علاوه بر انتقال سرکردگان خود، صدها کامیون حامل مهمات و تجهیزات جنگی را نیز منتقل کرده است. خودروهای کوچک، سلاح، مهمات و گلوله های توپ خانه از جمله محموله های این کامیون ها بوده اند. خانواده‌های صدها نفر از مبارزان خارجی داعش نیز از مناطق درگیری‌ها در موصل و الرقه خارج شده و به المیادین و البوکمال و اطراف نهر فرات در شهر دیرالزور رفتند.
آنچه ماجرای دیرالزور را پیچیده تر کرده، منابع نفت و گاز و موقعیت استراتژیک این منطقه است که موجب شده برای چندین گروه قابل توجه باشد. علاوه بر نیروهای داعش و ارتش سوریه، جبهه النصره نیز به دنبال تسلط بر میادین نفتی و گذرگاه بووکمنال در مرز با عراق است که البته هدف این جبهه علاوه بر نفت ممانعت از سیطره داعش بر مقرهای خود در این منطقه است.
بعد از اختلاف عقیده میان داعش با سرکردگی ابوبکر بغدادی و جبهه النصره با سرکردگی الجولانی که ایمن الظواهری او را به البغدادی ترجیح داد، نگاه ها به سمت جنگ قدرت میان دو طرف برای برتری جستن بر دیگری در شرق سوریه و به خصوص دیرالزور معطوف شد.
اما طرف های درگیر در این منطقه محدود به داعش، النصره و سوریه نیست. محور ائتلاف ایران و ائتلاف آمریکا نیز هرکدام به دنبال انجام عملیاتی در این منطقه هستند. دولت واشنگتن، روسیه را شریک تلاش‌های سوریه و ایران در منطقه شرق این کشور برای از بین بردن توطئه‌های آمریکا می‌داند. در همین رابطه روزنامه الوطن سوریه چندی پیش از تقویت نیروهای سوری و روسی در مناطق صحرایی سوریه برای بازپس گیری دیرالزور خبر داده بود.
همچنین خبرهایی از تلاش اردن برای ایجاد هماهنگی بین نمایندگان روسیه و آمریکا به گوش می رسد. با این حال آمریکایی ها همچنان به دنبال ایجاد منطقه ای امن در شمال مرزهای سوریه و اردن جهت انجام حملات بیشتر بر ضدنیروهای مورد حمایت بشار اسد است.
حمله موشکی به دیر الزور
دیرالزور اهمیت راهبردی برای داعش دارد و این اهمیت بر کسی پوشیده نیست. پس از آن که در خرداد ماه سال جاری، داعش دست به انجام عمیات تروریستی در تهران زد، نیروی هوافضای سپاه پاسداران در آخرین دقایق روز یکشنبه ۲۸ خرداد ۹۶ و همزمان با آخرین شب قدر ماه رمضان در عملیاتی با نام "لیله القدر" به وسیله ۶ فروند موشک بالستیک میان‌برد از پایگاه‌های موشکی نیروی هوافضای سپاه در استان‌های کرمانشاه و کردستان، مواضع داعش (مقرّ فرماندهی و مراکز تجمع و پشتیبانی) در منطقه دیرالزور سوریه (فاصله حدود ۶۵۰ کیلومتر) را مورد اصابت قرار داد.
باتوجه به توضیحات ذکر شده، این منطقه در حال حاضر مقر فرماندهی داعش به حساب می آید و مردم این منطقه در محاصره قرار دارند. به همین سبب عملیات آزادسازی این منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است. در حال حاضر نیز تمام تمرکز نیروهای جبهه مقاومت و ارتش سوریه رسیدن به مرزهای اداری استان دیرالزور و شکست حصر شهروندان و نیروهای محاصره شده است. عملیات برای ورود به این استان از شرق و جنوب استان حمص، جنوب غرب استان رقه در جریان است.
