الوقت_ بیست و پنجمین دوره انتخابات مجلس ترکیه، 7 ژوئن 2015 برگزار خواهد شد و در آن، احزاب سیاسی و اشخاص حقیقی مستقل و منفرد نامزد نمایندگی مجلس هستند. اگر چه بیست حزب ترکیه برای شرکت در این رقابت بزرگ اعلام حضور کرده اند، اما شواهد نشان می دهد که رقابت اصلی ، همچنان بین چهار حزبی در جریان خواهد بود که هم اکنون در مجلس حضور دارند. احزاب ترکیه تلاش می کنند در این انتخابات مهم ، 550 کرسی مجلس را بین خود تقسیم کنند .
اين انتخابات در آينده سياسي ترکيه اهميت زيادي دارد؛ زيرا اولين انتخاب پارلماني است که پس از انتخاب مستقيم رئيس جمهور برگزار مي شود. همچنين مجلسي آينده تاثير زيادي بر آينده نظام سياسي اين کشور و تغيير الگو از نظام پارلماني به رياستي دارد. به خصوص که رجب طیب اردوغان معتقد است که نظام دولتی ترکیه باید تغییر یابد و از لباس پوسیده و تنگ قبلی خارج شود. از نظر اردوغان، ترکیه با برقراری نظام ریاست جمهوری دچار توسعه جهشی خواهد شد . اين در حاليست که برای استقرار نظام ریاست جمهوری، 335 رای نمایندگان مجلس کافی است .
به هر حال انتخابات پیش رو در ترکیه به چند دليل از نظر سیاسی- اجتماعی بسیار حائز اهمیت است :
1 . آراي پراکنده :
با توجه به نظر سنجی های انجام گرفته در ترکیه به نظر می رسد آرای مردم در انتخابات پیش رو به صورت غیر قابل انتظاری پراکنده و تقسیم خواهد شد. پیش بینی می شود حزب حاکم، یعنی عدالت و توسعه علیرغم کسب آرای بالای پنجاه درصد در انتخابات گذشته، این بار نزدیک به چهل و چهار درصد از آرا را بتواند کسب کند. سایر احزاب مخالف اعم از جمهوری خلق و حزب حرکت ملی نیز به ترتیب بیست و چهار و سیزده درصد آرا را نصیب خود خود خواهند کرد .
2 . چشم انداز مسئله کردي :
بر اساس قوانین انتخاباتی ترکیه، تنها احزابی می توانند با ارائه ی لیست حزبی در انتخابات شرکت کنند که دست کم 10 درصد از کل آرای ماخوذه را به دست بیاورند. حزب دموکراتیک خلق ها که به طور میانگین همواره 7 درصد از آرای مردم ترکیه را در اختیار داشته، امسال به امید گذر از حد نصاب 10 درصدی وارد رقابت شده است. گر این گروه وابسته به پ.ک.ک بتواند ده درصد از آرای مردم را به دست بیاورد، معادلات سیاسی در پارمان ترکیه به طرز جدی تغییر خواهد کرد و کردهای مخالف دولت، صاحب دست کم شصت کرسی خواهند شد. اما اگر این حزب حتی نه و نه دهم درصد از آرای انتخابات را به دست بیاورد، در آن صورت، در مجلس حتی یک کرسی نخواهد داشت و از این جهت، مشارکت حزبی برای سیاست مداران این حزب، یک اقدام مخاطره آمیز جدی به شمارمی آید. به هر حال آنچه معادلات انتخابات را بر هم خواهد زد، میزان آرای کسب شده توسط حزب آشتی و دموکراسی، بزرگترین تشکل سیاسی قانونی کردهای ترکیه است. اگر این میزان رای این حزب قابل توجه باشد ـ که قریب به یقین است ـ آنگاه روند رو به جلوی تغییر سیستم حکومتی ترکیه با مشکلات عدیده ای روبرو خواهد شد و اتفاقات سیاسی قابل توجهی در ترکیه رخ خواهد داد. در چنین حالتی یا ائتلاف با دولت مطرح خواهد شد که با توجه به کنشهای اردوغان نسبت به احزاب مخالف، بعید به نظر می رسد یا اینکه دولت اقلیت حاکم بر سیستم دولتی در ترکیه ریاست دولت را در دست خواهد گرفت. ضمن آنکه چنين امري به معناي يک پيروزي بزرگ براي کردها است و مي تواند سرنوشت مطالبات سياسي و اجتماعي آنها را در جامعه ترکيه دستخوش دگرگوني نمايد .
3 . تغييرات حزب عدالت و توسعه :
حزب عدالت و توسعه به مدت 13 سال به رهبری رجب طیب اردوغان، نخست وزیر پیشین ترکیه، پیروزی های بزرگی را رقم زد و تنها حزب تاریخ ترکیه بوده که در طی مدتی بیش از یک دهه، همواره با افزایش آرای طرفداران روبرو بوده است. با این حال، در یک سال اخیر، در این حزب تغییراتی روی داده که به اعتقاد بسیاری از تحلیل گران سیاسی ترکیه، احتمالا به تضعیف این حزب منجر می شود. همچنين قرار است در انتخابات آتي نيز در اين حزب تغيير و تحولات زيادي صورت گيرد. به نحوي که 127 نماینده مجلس عضو حزب عدالت و توسعه در ترکیه بار دیگر در فهرست انتخاباتی این حزب جای گرفته اند و 185 نماینده نیز از این فهرست خارج و بجای آنها افراد دیگر نامزد انتخابات مجلس از حزب عدالت و توسعه شدند. اين جابجايي يک تحول عظيم در حزب عدالت و توسعه محسوب مي شود. چرا که اکثر اعضاي قديمي اين حزب، جاي خود را به نفرات جديدتر داده اند .
4 . احزاب رقيب :
حزب جمهوری خلق که توسط آتاترک تاسیس شده و به مدت چندین دهه، قدرت بلامنازع سیاسی و حزبی ترکیه بوده، در دهه ی اخیر، با افول و کاهش محبوبیت روبرو بوده است. اگر چه این حزب هنوز هم مهم ترین حزب مخالف به شمار می آید اما در بسیاری از استان ها و به ویژه در استان های شرق و جنوب شرقی، از محبوبیت پایینی برخوردار است. کارشناسان بر این باورند که گفتمان و ایدئولوژی حزب جمهوری خلق، برای مشکلات و معضلات روز مردم ترکیه و نیازهای این کشور، پاسخ روشنی ندارد. در حال حاضر بین دو جناح ملی گرا و چپ گرای این حزب اختلاف نظر جدی وجود دارد و این مساله موجب آن شده که طی چند ماه اخیر، چند تن از چهره های مهم، از حزب استعفا دهند. واقعيت آن است که کمال کلچدار اوغلو رهبر فعلی حزب جمهوری خلق، از توان و کاریزمای چندانی برای مدیریت حزب برخوردار نیست. البته برخي نيز معتقدند که عمر طبیعی و حیات سیاسی حزب مزبور پایان بافته و با مشکلات فکری و سازمانی بینادینی که در راس هرم و در بدنه ی آن به وجود آمده، امید چندانی برای رسیدن به قدرت وجود ندارد .
از سوي ديگر حزب حرکت ملی، به عنوان مهم ترنی نهاد سیاسی ملی گرایان ترکیه، منادي دفاع از هویت ترکی و ملیت ترکی است. این حزب در حوزه ی فکری و عقیدتی، با حزب حاکم اختلاف نظراتی در حوزه ی قومیت ها دارد. حزب حرکت ملی معتقد است که مذاکرات صلح با پ.ک.ک، خیانت به ترکیه است. حزب مزبور بر این باور است که در ترکیه چیزی به نام معضل کردها وجود ندراد و نرمش و انغطاف یاران اردوغان در برابر کردهای مخالف، نهایتا به تجزیه ی کشور منجر خواهد شد. حزب حرکت ملی، در بیانات و شعارهای تند خود، دولت داوداوغلو را به خیانت و وطن فروشی و حزب دموکراتیک خلق ها را به تروریست بودن متهم می کند. این حزب همچنین معتقد است که حزب جمهوری خلق نمی تواند نقش بزرگ ترین حزب مخالف دولت را به درستی ایفا کند. پیش بینی های اولیه حاکی از آن است که این حزب در انتخابات پیش رو در برخی از استان ها با افزایش نسبی آراء روبرو خواهد شد .
5 . آينده نظام سياسي ترکيه :
اگر حزب حاکم عدالت و توسعه بتواند اکثريت صندلی های نمایندگان در مجلس را بدست آورد و تغییر قانون اساسی را به رای بگذارد، نیازی به همه پرسی برای تغییر قانون اساسی نخواهد داشت، اما در غیر این صورت مسیر پیچیده ای پیش روی سیاست ترکیه قرار خواهد گرفت. در همه پرسی نیز دو مشکل عمده وجود دارد. نخست اینکه برگزاری آن نیازمند مصوبه مجلس است که با توجه به قدرت احزاب مخالف، امکان تصویب این قانون مقدور نخواهد بود. از سوی ديگر ناهمگونی ساختار سیاسی اجتماعی ترکیه نیز برای چنین امری معضل بزرگی است .
در هر صورت اردوغان و حزب عدالت و توسعه اميدوارند با کسب پيروزي در انتخابات مجلس ترکيه بتوانند نظام سياسي اين کشور را از نظام پارلماني به نظام رياستي تغيير دهند و به اين ترتيب قدرت سياسي را قبضه نمايند. با اين حال به نظر مي رسد چنين امري با چالش هاي زيادي همراه باشد .
