الوقت- اگرچه در طی سال های اخیر ارتش های عراق و سوریه تحت پشتیبانی های حامیان منطقه ای خود از جمله ایران و روسیه توانسته اند بخش زیادی از سرزمین های خود را از تصرف داعش خارج سازند، اما با این حال به نظر نمی‌رسد که خطر حیات طولانی مدت داعش در میان جوامع مستعدی که آمادگی پذیرش رویکردهای ایدئولوژیکی و فکری داعش را دارند؛ پایان یافته باشد، چرا که مقابله با داعش و تلاش برای تضعیف آن علاوه بر مقابله همه جانبه نظامی مستلزم اتخاذ همزمان راهبردهایی در حوزه های مختلف سیاسی، فکری- مذهبی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادیو از همه مهمتر رسانه ای است. براین اساس، با توجه به نوع توانمندی ها و نقش داعش در عرصه رسانه، کشورهای درگیر بحران و همچنین سایر بازیگران بین المللی که دغدغه خطرات احتمالی داعش در جوامع خود و حوزه های پیرامونی شان را دارند باید راهبردها و راهکارهای مناسبی را بویژه در عرصه رسانه دنبال کنند تا به مرور زمان ریشه های بازیگری و اثرگذاری این گروه از بین برود. در این چهارچوب می بایست ملاحظات و راهبردهای زیر مورد توجه قرار گیرند:
1. مقابله با سیاست رعب داعش
بخش مهمی از سیاست ها و اقدامات تبلیغی داعش، ایجاد رعب و وحشت در جوامع و نشان دادن خود به عنوان گروهی قدرتمند است. بر این اساس بخش مهمی از سیاستهای رسانه ای برای مقابله با داعش باید به ممانعت از تحقق این هدف داعش یا خنثی سازی آن اختصاص یابد. چرا که داعش در بحث رسانه موفقیت های زیادی داشته و توانسته است با سیاست پیروزی به وسیله ایجاد رعب، عملیات روانی خود را پیش ببرد. و این در حالی است که برخی از رسانه های مخالف داعش به اشتباه این تصور را داشته اند که با انتشار عکس و تصاویر جنایات آنها نفرت عمومی نسبت به آنها را افزایش خواهند داد، در صورتی که در فضای روانی جوامع، ترس بیش از نفرت اثرگذاری دارد. بر این اساس، هرچند که رسانه ها برای نشان دادن ماهیت واقعی داعش باید بخشی از رویکرد خشونت بار آنها را به تصویر بکشند، اما نه تا جایی که مردم را دچار ترسو ناامیدی کرده و به تبع آن امید داعش برای تسلط بر آنها را افزایش دهند.
2. تبیین منشا فکری داعش و ترویج رویه های فکری مخالف آن
در حالی که بخش عمده فعالیت های رسانه ای بر تشریح اقدامات روزمره و نظامی در خصوص داعش متمرکز است، توجه به ابعاد و ریشه های فکری داعش در عرصه رسانه بسیار اهمیت دارد. ضمن اینکه باید برنامه های خاصی برای ترویج و تبیین رویه های فکری ضد داعش به خصوص در جهان اهل سنت و با تاکید بر رویکردهای معتدل و متساهل تولید شود.
3. توجه به بسترهای فنی و سیاسی رسانه داعش
قدرت رسانه ای داعش بر اساس بسترهای سیاسی و رسانه ای است که در سایر کشورها قرار دارد، لذا فهم و درك این بسترها و تلاشهای حقوقی و سیاسی برای هدف قرار دادن این بسترها اهمیت بالایی دارد.
4. مقابله با اسلام هراسی و اسلام زدایی از داعش
یکی از پیامدهای مهم اقدامات داعش و فعالیت های رسانه ای آن به خصوص در غرب، اسلام هراسی است که از سیاست های برخی بازیگران غربی و رژیم صهیونیستی نیز محسوب می شود. بر این اساس تولید برنامه های رسانه ای جدی برای مقابله با اسلام هراسی ناشی از فعالیت های داعش و همچنین مقابله با طرح داعش به عنوان گروهی اسلامی و یا به عبارت دیگر اسلام زدایی از داعش از مهمترین فعالیت های رسانه ای برای مقابله با داعش محسوب می شود.
5.عدم بازنشر تولیدات رسانه ای داعش و انتشار تحلیل های مخالف
یکی از اشتباهات یا در برخی مواقع اقدامات عامدانه، انتشار تولیدات رسانه ای داعش است که به اهداف این جریان تروریستی کمک می کند. لذا عدم بازنشر تولیدات داعش در عرصه رسانه ای و در مقابل تهیه برنامه ها و تحلیل های مخالف باید از جمله راهبردهای مهم در سیاست های رسانه ای باشد.
6. تبیین منازعات و ناامنی های ناشی از داعش و گروه های افراط گرا
همزمان با ظهور و قدرت گرفتن گروههای افراط گرا و تروریستی مانند داعش در منطقه، شرایط منطقه ای به سمت ناامنی و منازعه بیشتر پیش رفته است. لذا تولید برنامه هایی که بتواند ارتباط مستقیم بین تروریسم و افراط گرایی و ناامنی منطقه ای را عیان کند و به خصوص شرایط عمومی زندگی مردمی که از تروریسم متاثر است را نشان دهد ضرورتی مهم در عرصه رسانه است.
7. تبیین تبعات فرهنگی و اجتماعی افراط گرایی
به رغم توجه به ابعاد سیاسی و نظامی- امنیتی تروریسم و افراط گرایی در عرصه رسانه، به ابعاد و تبعات فرهنگی و اجتماعی رشد افراط گرایی و تروریسم در منطقه مانند رشد تمایلات و فرهنگ افراط گرایانه و فروپاشی خانوارها و جوامع توجه چندانی نشده است. این در حالی است که پیامدهای منفی و اجتماعی فعالیتهای تروریستی و افراط گرایانه برای سالها دامن منطقه را خواهد گرفت.
8. تولید برنامه های ایجابی معطوف به گسترش فرهنگ تساهل و مدارا
در حالی که عمده برنامه های معطوف به داعش به تشریح ابعاد منفی و خشونتهای این گروه معطوف است، در مقابل، تولید برنامه های ایجابی برای گسترش فرهنگ تساهل و مدارا از سوی رسانه های مخالف داعش کمتر مورد توجه قرار گرفته است، لذا تقویت این رویکرد رسانه ای ضروری و مهم محسوب می شود.
9. تبیین مصائب داعش برای تمامی اقشار و به خصوص اهل سنت
یکی از اهداف داعش مطرح کردن خود به عنوان قهرمان اهل سنت برای دفاع از آن ها مقابل شیعه است، این در حالی است که فجایع این گروه همه گروهها و اقشار و به خصوص اهل سنت به عنوان اصلی ترین قربانیان جنگ داعش را دربر گرفته است. اما این موضوع در رسانه ها به خوبی تشریح نشده و تولید برنامه هایی در این راستا اهمیت بالایی برای مقابله با این جریان دارد.
10. تشکیل جبهه رسانه ای مشترك و تمرکز امکانات
به رغم اقدامات رسانه ای مهم در مقابل داعش، تشکیل جبهه رسانه ای و تمرکز امکانات و تبادل اطلاعات و تحلیل ها باید مورد توجه بیشتری قرار بگیرد.
11. تبلیغات رسانه ای برای تقویت روحیه جنگجویان ضد داعش
بخش مهمی از فعالیت های رسانه ای باید بر تقویت روحیه جنگجویان مختلف ضد داعش از جمله نیروهای عراقی، سوری و رزمندگان مقاومت اختصاص یابد که باید به صورت خاص برنامه هایی در این خصوص تهیه شود.
12. مبارزه با تنش مذهبی و رسانه های فرقه گرا
از آنجایی که گروه های افراط گرایی مانند داعش بر بستر تنش های مذهبی و فرقه گرایی رشد می کنند، مقابله با تنش های مذهبی و رسانه های فرقه گرا و تقویت روحیه وحدت و برادری ضرورت رسانه ای مهم دیگری است که در تولید برنامه ها می بایست به آن توجه شود.
علاوه بر موارد فوق برجسته سازی و انتشار گسترده اخبار تلفات، فرار، عقب نشینی و نابودی گروه های تروریستی از نقاط مختلف شهری و روستایی، استفاده از ابزار عملیات روانی خبری و تبلیغی برای ایجاد فشار و از هم گسیختگی میان جنگجویان سلفی و ایجاد تفرقه میان تروریست ها می تواند نقش بسزایی در مقابله با نفوذ داعش داشته باشد.
