الوقت- روسيه و يونان از روابطي نزديك و تاريخي، به ويژه در زمينه مذهبي برخوردارند. روابط دو كشور از ديرباز با توجه به اشتراكات ديني و فرهنگي بسيار نزديك بوده و هر دو كشور در جريان جنگ جهاني دوم، در نبردهاي متعددي همراه يكديگر عليه آلمان نازي جنگيده اند. اين روابط نزديك ميان دو كشور، پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي نيز ادامه يافت. به نحوي كه يونان به عنوان يكي از اعضاي ناتو و روسيه به عنوان مهمترين وارث اتحاديه كمونيستي، فارغ از برداشت هاي سنتي دوران جنگ سرد به توسعه روابط خود پرداختند. دو طرف پس از مدتي ، روابط اقتصادي گسترده اي برقرار كردند و معاهدات متعددي نيز در زمينه‌ي همكاري‌هاي تسليحاتي منعقد نمودند. اين روابط به حدي گرم بوده كه همواره از يونان به عنوان اسب ترواي روسيه در اتحاديه اروپا ياد شده است. اگر چه اين رويكرد در برخي مقاطع با چالش هايي مواجه شده، اما به نظر مي رسد يكبار ديگر دولت چپ گراي يونان كه به تازگي بر سر كار آمده، تمايل دارد روابط گرم خود را با روسيه احيا نمايد .
بر اين اساس سفر آلكسيس سيپراس نخست وزير يونان به مسكو و ديدار وي با ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه، در حالي انجام شد كه آتن به دليل بحران مالي و باز پرداخت بدهي‌ها دچار مشكلات اساسي با بروكسل شده است. به همين دليل نيز اكثر مقامات اروپايي اعتقاد داشتند هدف مسكو و آتن از اين ديدار، تقويت سياسي يكديگر در برابر اتحاديه اروپا است. اگر چه بر خلاف پيش بيني هاي بسياري از سران كشورهاي اتحاديه اروپا، سيپراس در سفر خود به مسكو، حرفي از كمك مالي و بحث بدهي ها پيش نكشيد، اما واقعيت آن است كه در حال حاضر نخست وزير يونان رويه اي متفاوت از ساير كشورهاي اروپايي در پيش گرفته و تمايل دارد به روسيه بيش از پيش نزديك شود .
دولت يونان اعتقاد دارد كه تحريم‌هاي غرب عليه روسيه به ضرر توليدكنندگان يوناني است و در شرايطي كه آتن هيچ مشكل سياسي در روابط دوجانبه خود با مسكو ندارد، لذا نبايد از اين تحريم ها پيروي كند. بر اين اساس در حالي كه روابط تجاري ميان دو كشور در سال 2014 حدود ۴۰ درصد افت كرده بود، احتمالا در آينده، اين روابط از سر گرفته خواهند شد. اين در حاليست كه روسيه نيز به سرمايه‌گذاري در يونان و ترميم مناسبات خدشه‌دار شده اقتصادي با يونان علاقمند است. روسيه تمايل دارد در صنايع يونان سهم بيشتري داشته باشد و با حق مساوي در مناقصه‌ها شركت كند. همچنين روسيه مي تواند مجدا واردات كشاورزي از يونان را كه به دليل تحريم‌ها متوقف كرده بود، از سر گيرد. باز كردن راه ورود محصولات كشاورزي يونان براي اين كشور كه عمده توليداتش در همين زمينه است، نقش مهمي در اقتصاد آن دارد. علاوه بر اين، يونان كه حدود 65 درصد از گاز طبيعي خود را از روسيه وارد مي‌كند، به گاز ارزان قيمت روسيه نيز چشم دوخته و اميدوار است مسكو نرخ گاز خود را كاهش دهد .
يونان؛ اسب ترواي روسيه در اروپا
از سوي ديگر روسيه قصد دارد يونان را در خط لوله گاز تركيه سهيم كند. در صورتي كه يونان به خط گاز تركيه متصل شود، اين ظرفيت را دارد كه به بزرگترين شاهراه گاز اروپا تبديل شود و نقش مهمي در جغرافياي سياسي آن بر عهده گيرد. همچنين مسكو اميدوار است با حمايت از يونان از اعمال تحريم‌هاي بيشتر از سوي اتحاديه‌ي اروپا در تابستان سال جاري جلوگيري كند. ضمن آنكه خروج احتمالي يونان از كشورهاي حوزه‌ي يورو كه با بروز هرج و مرج اقتصادي در اتحاديه اروپا همراه مي‌شود، به سود روسيه نيز خواهد بود؛ زيرا هر چه اروپا بيشتر درگير مسائل خود باشد، كمتر از دولت پترو پروشنكو در اوكراين حمايت خواهد كرد. علاوه بر اين خروج احتمالي يونان از اتحاديه اروپا مي تواند بر نقش اين كشور در ناتو نيز تاثيرگذار باشد .
در حال حاضر اگر چه يونان تصميم ندارد اتحاديه اروپا را ترك كند، اما تلاش مي كند نشان دهد كه متحداني در خارج از اتحاديه اروپا نيز دارد تا از اين طريق بتواند بروكسل را در خصوص مسئله بازپرداخت بدهي ها تحت فشار قرار دهد. در واقع دولت يونان سعي مي كند اين پيام را غيرمستقيم به اروپا بدهد كه آتن قصد دارد به عنوان يك كشور مستقل با كشورهاي خارج از اتحاديه اروپا نيز همكاري نمايد. بر اين اساس دولت يونان با اشراف به پيامدهاي خروج خود از اتحاديه اروپا سعي مي‌كند تا حد ممكن اين اتحاديه را تحت فشار قرار دهد. به نحوي كه از يك سو بحث لغو بازپرداخت بدهي ها و دريافت كمك از اتحاديه اروپا را مطرح كرده و از سوي ديگر به عنوان اهرم فشاري عليه آلمان، خواستار پرداخت غرامت بابت ضرر و زيان‌هاي مالي و اقتصادي ناشي از اشغال يونان توسط رژيم هيتلر شده است .
به هر روي با توجه به آنكه يونان با خط مشي عمومي اتحاديه اروپا موافق نيست، مي‌تواند باعث ايجاد شكاف در وحدت اروپا شود. به خصوص كه طي ماه هاي اخير، روند نارضايتي برخي از كشورها نظير انگليس از عضويت در اتحاديه اروپا افزايش يافته و برخي ديگر از كشورها نظير اسپانيا، پرتغال و فرانسه نيز در آستانه تغيير و تحول سياسي بزرگي قرار دارند كه احتمالا در آنها جريان هاي چپ و راست افراطي بر سر كار مي آيند كه با موجوديت اتحاديه اروپا مخالفت مي ورزند و خواهان نزديكي بيشتر به مسكو هستند. اين مسئله براي روسيه كه به سبب بحران اوكراين و انضمام شبه جزيره كريمه به خاك خود تا حد زيادي در اروپا منزوي شده، فرصت مناسبي براي مسكو محسوب شود تا به افكار عمومي خود و همچنين كشورهاي اروپايي و امريكا نشان دهد كه همچنان متحداني در قلب اروپا دارد. بر اين اساس روسيه تمايل دارد در قلب اروپا علاوه بر صربستان، مجارستان و قبرس، يونان را نيز همچون دوست يا متحدي در كنار خود داشته باشد و به يك امتياز تازه ژئوپلتيك دست يابد. در اين بين يونان مي تواند يكبار ديگر نقش اسب تروا را براي روسيه ايفا نمايد.
شعيب بهمن
