الوقت_ داعش، سازمان تروريستي است كه با هدف تاسيس امارت اسلامي در سرزمين لبنان، سوريه و عراق شكل گرفته است. در حال حاضر، تلاش داعش براي گسترش، تقويت مواضع و نفوذ در مجامع جهان اسلام ادامه دارد. با اين اهداف، اعضاي جريان تروريستي داعش شيوه هاي مختلفي را براي جذب نيرو استفاده مي كنند. از جمله در خاك سوريه، قفقاز و آسياي مركزي كه ساكنان آن به طور سنتي از اسلام پيروي مي كنند، فعاليت هاي تبليغاتي و جذب نيرو جريان دارد. بر اساس اطلاعات منابع مختلف و اظهارات كارشناسان و مقامات دولتي كشورهاي مذكور، مي توان گفت كه داعش با كمك اتباع و ساكنان همين مناطق در حال جذب اعضاي جديد است .
در اين ميان، اوضاع افغانستان به طور ويژه اي نگران كننده است. اولين گروه داعش به سركردگي يكي از فرماندهان سابق «طالبان» وارد اين كشور شده و در استان جنوبي هلمند مستقر گرديد. علاوه بر اين، در استان بلخ، منطقه مرزي اين كشور با تركمنستان، داعش در حال تمركز نيروهايش است. پرچم هايي كه بر روي ارگان هاي محلي اين استان نصب شده، بيانگر همين موضوع است. مقبوليت ايدئولوژي افراطي داعش باعث ايجاد تفرقه در ميان اعضاي طالبان شده و در تلاش هاي آنها براي مذاكره و سازش با آمريكا خلل ايجاد مي كند. همچنين، اطلاع نيروهاي طالبان از عدم موفقيت عمليات هايي كه اين گروه در كل دوره نبردهايش با نيروهاي دولت براي كسب قلمرو انجام داده نيز مزيد بر علت شده است. اما داعش، برعكس طالبان توانست در مدت زمان كوتاه مناطق وسيعي از خاك عراق و سوريه را تصرف كند و قوانين شريعت را در آنجا حاكم نمايد. اين مسائل موجب شد تا نيروهاي سابق طالبان به داعش بپيوندند .
داعش توانست با استفاده از شعارهاي پوپوليستي، فقر جوانان منطقه و با تاكيد بر موفقيت هاي خود در عراق، ستمديدگان انقلاب هاي مختلف و افراد كم سواد منطقه را به سمت خود جذب نمايد. تا اين اواخر، بدنه گردان هاي داعش را اتباع عراق و يمن تشكيل مي داد. اما اكنون اتباع كشورهاي نسبتا پيشرفته تر نظير آذربايجان و قزاقستان نيز هر چه بيشتر زير پرچم داعش مي روند. در حقيقت داعش كه تجربه انجام عمليات نظامي دارد، براي جوانان خاور ميانه و آسياي مركزي به مراتب جذاب تر از «القاعده» اي است كه اين اواخر در حال از دست دادن نفوذ و اعتبارش است .
در رابطه با اساس جذب نيروها توسط داعش، بايد خاطر نشان ساخت كه شيوه هاي مختلف و نيز تركيب آنها مورد استفاده قرار مي گيرد. وجه مشترك آنها اين است كه به افرادي كه دانش ديني چنداني ندارند، مطالبي گلچين شده از كشتار زنان و كودكان توسط نيروهاي اسد و ائتلاف آمريكا در سوريه و عراق نشان مي دهند. از جمله در قره چاي- چركسيا ويدئويي منتشر شده كه نشان مي دهد چركسي هاي مقيم سوريه مورد ظلم واقع شده اند. همچنين عوامل داعش سراغ افراد آسيب پذير مي روند. مثلا، خانواده هايي را انتخاب مي كنند كه بدهي مالي دارند. سپس، سراغ اعضاي جوان اين خانواده ها رفته و عنوان مي كنند كه حاضرند «مشكل مالي آنها را حل كنند». پس از رسيدن فرد اجير شده به اردوگاه براي آموزش نظامي، براي اينكه وابستگي اش را بيشتر كنند، او را تحت فشار قرار مي دهند تا ازدواج كند. افرادي هم كه پشيمان شده و تصميم به بازگشت داشته باشند را مورد ارعاب قرار مي دهند كه اگر برگرديد، دادگاهي شدنتان توسط حكومت حتمي خواهد بود. جوانان بنا به دلايل مختلف، از انتقام خون بستگان گرفته تا انگيزه هاي سياسي و گرايشات افراط گرايانه ديني به داعش مي پيوندند. عوامل انگيزشي داعش نيز با توجه به اهداف، محل استقرار و قشر اجتماعي كه نيروها به آن تعلق دارند، متفاوت است .
داعش از شبكه هاي اجتماعي نيز براي جذب نيز استفاده مي كند. عوامل داعش با طرح موضوعات سوال برانگيز توجه مخاطبان را جلب مي كنند. سپس با مخاطباني كه در بحث شركت كردند، ارتباط برقرار كرده و از آنها مي خواهند تا به داعش بپيوند. همچنين، از ميان كساني كه براي مناسك حج به عربستان سعودي، يا به سفرهاي توريستي مي روند يا براي آموزش به تركيه و امارات سفر مي كنند نيز افرادي در تشكيل گروه هاي تروريستي جديد نقش دارند .
داعش به صورت كاملا حساب شده اي از اعضاي جديد استفاده كرده و آنها را بر اساس اينكه مي توانند بجنگند يا در پشت جبهه مورد استفاده قرار گيرند، گروه بندي مي كند. از جمله، داعش اكنون به دنبال كارشناساني براي اداره مناطق اشغالي خود است. در حقيقت آنها در حال تاسيس چيزي شبيه به حكومت هستند كه قوانينش تصورات فردي خودشان از حقوق است. گروه تروريستي داعش براي جذب پزشكان، حسابداران و مهندسان براي مناطق عراق و سوريه نيز تبليغ مي كند. علاوه بر اين، داعش براي گسترش اقدامات تروريستي خود كودكان را نيز با وعده ماجراهاي فراموش ناشدني و تمرينات نظامي در شرايط واقعي فريفته و جذب مي كند .
بر اساس آمارهاي اوليه، رهبري داعش براي بي ثبات كردن آسياي مركزي 70 ميليون دلار بودجه در نظر گرفته است. گروه نظامي «ماوراالنهر» از زيرمجموعه هاي داعش بوده كه از اتباع قزاقستان، ازبكستان، قرقيزستان و تاجيكستان تشكيل شده است. طبق برخي اطلاعات، مبلغ مذكور براي همين گروه جهت بر هم زدن ثبات آسياي مركزي ارسال خواهد شد. با توجه به اينكه 26 سپتامبر 2014 غازي محمد، سركرده گروه افراطي «جنبش اسلامي ازبكستان» از پيوستن اين گروه به داعش خبر داد، لذا قصد داعش براي «متلاشي كردن» ازبكستان دور از واقعيت نبوده و اين تهديدي است براي منطقه آسياي مركزي. ويدئويي كه در سايت يوتويوب منتشر شد و در ماه ژانويه با واكنش گسترده اي در تاجيكستان مواجه شد را نيز مي توان تاييدي بر اين مدعا دانست. در آن ويدئو، نصرت نظروف، رهبر جنگجويان تاجيك كه به داعش پيوسته اند، اظهار داشت كه بيش از 2هزار نفر از اتباع تاجيكستان در سوريه مي جنگند و اين عده در حال افزايش است .
شدت گرفتن تحركات داعش در مرزهاي آسياي مركزي و در خود اين منطقه همه رهبران جمهوري هاي آسياي مركزي را نگران ساخته است. نورسلطان نظربايف رئيس جمهوري قزاقستان اخيرا در جلسه اي با نورتاي آبيكايف، رئيس شوراي امنيت ملي اين كشور، مسائل تروريسم و جدايي طلبي را مورد بحث قرار داد و دستور داد تا اقدامات لازم براي تقويت مرزها انجام شود. دليل آن هم تحركات داعش در آسياي مركزي است. گفتني است در جريان سفر آناتولي آنتونوف، معاون وزير دفاع روسيه به تاجيكستان، در ديدار وي با شيرعلي ميرزا، وزير امور خارجه تاجيكستان نيز اين موضوع مورد بحث و بررسي قرار گرفت .
الكساندر كريكونوف
