در حالی که اتحادیه اروپا هنوز در شوک انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا به سر می‌برد و همزمان مباحث پیرامون خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا جریان دارد، احتمال به قدرت رسیدن جریان‌های راستگرا و پوپولیست در ایتالیا و اتریش بار دیگر رهبران اروپایی را نگران ساخته است.
چه در رفراندوم برای اصلاح قانون اساسی در ایتالیا و چه در انتخابات ریاست جمهوری در اتریش، احتمال به قدرت رسیدن نیروهای دست راستی بسیار بالا است. و از همین رو مدافعان "اتحادیه اروپا" با نگرانی اوضاع را در دو کشور عضو دنبال می‌کنند، اگرچه کار زیادی از دست شان ساخته نیست.
وقتی در سال ۲۰۱۴ ماتئو رنتسی، نخست وزیر ایتالیا پیشنهاد برگزاری رفراندوم تغییر قانون اساسی را مطرح کرد، کمتر کسی به این مسئله فکر می کرد که این همه پرسی در سالی خواهد بود که رشد پوپولیسم و راست افراطی در غرب روبه افزایش است. شاید اگر در آن زمان نخست وزیر ایتالیا می‌توانست پیش بینی کند که برگزاری همه پرسی در این کشور همزمان با ظهور جریانات راست افراطی و ضد اتحادیه اروپا خواهد بود، هیچ گاه این پیشنهاد را مطرح نمی‌ساخت. حال اما براساس وعده پیشین و علی رغم میل باطنی، رنتسی، نخست وزیر چپ گرای ایتالیا مجبور به برگزاری همه پرسی خواهد بود که نتیجه آن ممکن است سرنوشت ایتالیا را در اتحادیه اروپا تغییر دهد.
این رای گیری که اصلاح قانون اساسی را در دستور کار دارد، تا حد زیادی به عنوان رای به عملکرد دولت ایتالیا قلمداد می شود. در عین حال، خیزش نیروهای مخالف سیاستمداران جریان اصلی که به خاطر بحران اقتصادی و بحران مهاجران در سراسر اروپا رخ داده است، اهمیت این رفراندوم را دو چندان می کند.
پائولو جنتیلونی، وزیر خارجه ایتالیا می‌گوید: "این که گفته شود نه، من نگران نیستم، آسان است ولی در واقع من فکر می‌کنم که هر کشور غربی باید درباره این خطر که مردمی که از روند جهانی‌سازی رنج می‌برند ممکن است علیه احزاب سنتی واکنش نشان دهند، بسیار جدی فکر کند."
در ایتالیا جنبش پنج ستاره، که مخالف دولت است، برای شفافیت و عدم پنهان‌کاری و نیز مخالفت با یورو مبارزه می‌کند. این جنبش با تمام قوا ایتالیایی ها را به دادن رای منفی به تغییر قانون اساسی ترغیب می‌کند. اگر موافقان ترمیم قانون اساسی پیروز شوند، ماتئو رنتسی، نخست وزیر فعلی با اختیاراتی بیشتر از گذشته حکومت خواهد کرد. ولی اگر مخالفان برنده شوند، و آقای رنتسی تهدید به استعفا را عملی کند، یک دوره بحران سیاسی شروع خواهد شد.
نخست وزیر ایتالیا به دنبال برنامه ای برای آسان کردن مقررات، از جمله قانون کار و ساده کردن شرایط کسب و کار شرکت ها است تا به این ترتیب نیروی تازه ای به سومین اقتصاد منطقه یورو داده شود. با این وجود، نرخ بیکاری همچنان بالا است و بازیابی اقتصادی که تازه آغاز شده بود، در حال از دست رفتن است.
استعفای او به معنای بن‌بستی سیاسی است که لاجرم موجب تقویت راست‌گرایانی خواهد شد که با "اتحادیه اروپا" دشمنی می‌ورزند. در این صورت رئیس جمهوری ایتالیا نقش اصلی را بازی خواهد کرد، که او نیز با توجه به آن که صلاحیتش بیشتر تشریفاتی است، بعید به نظر می‌رسد بخواهد در عمل کاری انجام دهد. در آن صورت وضعیت نخست وزیری ایتالیا عملا با ابهام مواجه خواهد شد.
همین نگرانی از آینده ایتالیا در ماه‌های آینده، بازارهای اقتصادی این کشور را نیز متاثر ساخته است. به گزارش گاردین ، کارگزاران بورس ارز و دیگر بازارهای بورس نگران نتیجه رفراندوم ایتالیا هستند. با احتمال شکست ماتئو رنتسی نخست وزیر سومین اقتصاد بزرگ منطقه یورو، نگرانی از بحرانهای تازه سیاسی و اقتصادی قوت گرفته که باعث رشد ارزش پوند شد. پوند همچنین درمقابل دلار نیز افزایش داشت. در روزهای اخیر تمایل سرمایه گذاران به خرید پوند بیشتر شده است اما به طور کلی سرمایه گذاران در بازارهای سهام ترجیح می دهند تا پس از نتیجه همه پرسی درباره قانون اساسی ایتالیا اقدام به خرید و فروش سهام کنند. باتوجه به افت پیشین پوند پس از همه پرسی برگزیت، رشد قابل توجه واحد پولی انگلستان می تواند پیش بینی رکود اقتصادی برای این کشور را رد نموده و انگلستان می تواند آینده خوبی در بازار یکپارچه اروپایی داشته باشد.
دولت ایتالیا به شدت مقروض است و بانک‌هایش بحران‌زده هستند. اعتباراتی به ارزش ۳۶۰ میلیارد یورو روی دست بانک‌ها مانده است. به همین علت بازارهای مالی اروپا روز جمعه شاهد نوساناتی شدید بودند. در همین حالا در میان کارشناسان و برخی از رسانه‌ها گمانه‌زنی درباره خروج ایتالیا از حوزه ارزی یورو گسترش یافته است. حتی برخی از ایتالکسیت (خروج ایتالیا از اتحادیه اروپا) سخن می‌گویند. در واقع بحران سیاسی ایتالیا تنها تاثیرات اقتصادی ندارد.
با کناره‌گیری رنتسی جنبش اعتراضی "۵ ستاره" به رهبری بپه گریلو، کمدین محبوب پیشین، می‌تواند به قوی‌ترین نیروی سیاسی تبدیل شود. بپه گریلو نسبت به "اتحادیه اروپا" نظر مثبتی ندارد و جنبش تحت رهبری‌اش در شعارهای خود خواستار لغو سخت گیری های بودجه که از سوی اتحادیه اروپا اعمال می شود، و نیز بدنبال تعیین یک درآمد تضمینی برای شهروندان ایتالیایی می‌باشد. همچنین جنبش 5 ستاره از امکان انتشار واحد پولی جداگانه و در کنار یورو صحبت می کند.
پیش تر اتحادیه اروپا موفق شد با کمک های مالی و برنامه‌های اصلاحی گسترده، از خروج یونان از منطقه یورو جلوگیری کند، اما در برابر رأی‌دهندگان ایتالیایی این حربه‌ها کارآمد نیستند. در اروپا از سیاست رنتسی انتقاد می‌شود. او از سویی همه‌پرسی را به پاسخ ساده "آری" یا "نه" خلاصه کرد و از سوی دیگر به آن جنبه شخصی داد. به این ترتیب او در عمل راه را به روی پوپولیست‌های راستگرا باز کرد.
همزمان با انتخابات ایتالیا، اتریش نیز درگیر انتخابات ریاست جمهوری است و در این کشور این خطر هست که به جای الکساندر فان در بلن، از حزب سبزها، نوربرت هوفر، نامزد حزب فدرال با گرایش دست‌راستی، در مقام ریاست جمهوری قرار گیرد. این مقام بیشتر حالت تشریفاتی دارد و پیامدهای زیادی نمی‌تواند داشته باشد، هرچند بدون پیامد نیز نخواهد بود.
انتخاب احتمالی هوفر در اتریش و شکست رفراندوم اصلاحات در ایتالیا می‌تواند ضربه بزرگی به اتحادیه اروپا باشد، به ویژه از این نظر که می‌تواند مایه تشویق و تقویت پوپولیست‌ها در کشورهایی مانند هلند و فرانسه شود. در این دو کشور دولتمردان عوام‌گرا آشکارا خروج از اتحادیه اروپا را تبلیغ می‌کنند. اگر به آن مرحله برسیم، بی‌گمان اثرات چنین تندبادی دیر یا زود به آلمان نیز خواهد رسید.
