الوقت_ در ماه‌هاي اخير دامنه حضور و نفوذ گروه تروريستي داعش به ليبي هم كشيده شد. همچنانكه فعل و انفعالات سياسي و نظامي داخلي و خارجي اين كشور زمينه مناسبي را براي رشد اين گروه ايجاد كرده است .
در فيلمي هم كه اخيرا اين گروه منتشر كرد سر ۲۱ كارگر قبطي مشغول به كار در ليبي كه قبلا ربوده شده بودند بريده مي‌شود. اين فيلم كه داعش آن را "خبري خونين براي ملت صليبي" توصيف كرد، عملا اولين نشانه جدي حضور اين گروه در ليبي تلقي شده است .
لازم به ذكر است اواخر اكتبر سال گذشته خبرهايي از تشكيل اولين هسته داعش در شهر درنه ليبي منتشر شد. درنه در ۲۵۰ كيلومتري شهر شرقي بنغازي قرار دارد و حتي پيش از سرنگوني قذافي در سال ۲۰۱۱ نيز يكي از مكان‌هاي اصلي نيروهاي شبه‌نظامي و اسلام‌گرايان افراطي ليبي بوده است .
مشهورترين تشكل اين نيروها "گروه مبارزان اسلامي ليبي" نام داشته كه درواقع شاخه ليبيايي مجاهدان در افغانستان بود كه عليه شوروي مي‌جنگيد. اين گروه بعدها به شاخه‌اي از القاعده تبديل شد و تعداد زيادي از اعضايش پس از اشغال عراق توسط آمريكا در سال ۲۰۰۳ به اين كشور رفتند .
اما در دوره جديد و با آغاز درگيريهاي سوريه، صدها نفر از شبه‌نظاميان اين شهر عازم سوريه شدند؛ برخي از آنها در صفوف گروه داعش به سطوح بالا راه يافتند و برخي نيز به ليبي بازگشتند. به‌اين‌ترتيب، افراطي‌گري مسلحانه در بخش‌هايي از ليبي شدت بيشتري به خود گرفت. به نحوي كه در سال ۲۰۱۳ درنه عملاً از كنترل دولت طرابلس خارج شده بود و در اختيار تعدادي از اين گروه هاي مسلح قرار گرفت كه هركدام زيرشاخه‌ها و دستورالعمل‌هاي جداگانه‌اي داشتند .
در ماه اوت سال گذشته نيز يكي از گروههاي قدرتمند در اين شهر با نام "شوراي جوانان اسلامي"، اعدام‌هاي وحشيانه‌اي را در يك استاديوم فوتبال انجام داد كه خشم و انزجار بين‌المللي متفاوتي را برانگيخت. در ماه اكتبر تعدادي از اعضاي اين شورا با داعش و ابوبكر البغدادي، اعلام بيعت كردند .
زمينه‌هاي مساعد براي قدرت‌گيري داعش
از آن زمان تا كنون آنها شهر بندري سيرت را به تصرف خود درآورده‌اند و در طرابلس، بنغازي و برخي شهرهاي كوچك ديگر هم جا پاي خود را محكم كرده‌اند . البته نفوذ و سلطه گروه داعش در ليبي همچنان محدود است، اما نوع اقدامات و كنش‌هاي اوليه آن بي‌شباهت با برآمد اين گروه و قدرت‌گيري‌اش در عراق و سوريه نيست .
به عقيده ناظران، وضعيت بي‌ثبات ليبي، جنگ داخلي و عدم وجود يك دولت مركزي قوي بهترين شرايط را براي حضور و رشد گرو‌هاي بيعت‌كرده با داعش در اين كشور ايجاد كرده است .
در حال حاضر شبه‌نظاميان دو دولت رقيب، كه هر كدام بر بخشي از ليبي مسلط است، با هم در حال جنگ‌اند. يك دولت كه مقر آن در طبروق، در شرق ليبي، قرار دارد از سوي جامعه بين‌المللي به رسميت شناخته مي‌شود. دولت ديگر كه اين گروه هاي افراطي آن را تشكيل داده‌اند مقرش در طرابلس است .
مناقشه و جنگ اين دو دولت همه ساختارهاي اداري و سياسي ليبي را فلج كرده است، به گونه‌اي كه پاسخگويي به مشكلات اوليه و روزمره مردم ناممكن شده و مرزهاي كشور نيز به حال خود رها شده‌اند و همين وابستگان داخلي و از خارج آمده داعش را به راحتي قادر مي‌سازد كه در ليبي قدرت و حوزه نفوذ خود را افزايش دهند .
در مناقشه و درگيري در ليبي هم، داعش قادر است با شيوه‌هاي خشن و بي‌رحمانه خود ساير گروهها را از ميدان به در كند و يا آنها را به اتحاد با خود مجبور سازد .
تفاوت ليبي با عراق و سوريه
ليبي يك تفاوت اساسي با عراق و سوريه دارد. در حاليكه در اين دو كشور شكاف ميان شيعيان و سني‌ها عامل مهمي براي رشد نفوذ و سلطه داعش بوده است. در ليبي اقدام نظامي مصر و متحدان آن مي تواند به عاملي مشابه براي تشديد گسست و شكاف در اين كشور و تبعا برآمد و قدرت‌گيري هر چه بيشتر داعش بدل شود .
عبدالفتاح السيسي، ژنرال پيشين و رئيس جمهور كنوني مصر در تلاش براي انحراف عمومي از مشكلات داخلي و تحكيم مواضع خود دائما نسبت به خطر داعش هشدار مي‌دهد و خود را پيشگام نبرد با اين گروه‌معرفي مي‌كند. او كه سال ۲۰۱۳ رئيس جمهور وابسته به اخوان المسلمين را سرنگون كرد و خود زمامدار امور مصر شد، حالا به هر گروه مخالفي انگ "تروريست" مي‌زند .
از سوي ديگرسرهنگ خليفه حفتر، نظامي بازنشسته دوران قذافي نيزكه اينك حمايت نظامي از دولت طبروق را به عهده گرفته، رفتار و رويكردي مشابه السيسي در مصر دارد. به عقيده برخي از ناظران سياسي حملات هوايي نيروهاي وابسته به حفتر بود كه بيش از همه فضاي سياسي ليبي را دوقطبي كرد .
اين نگراني وجود دارد كه هم اقدامات حفتر و هم تحركات نظامي مصر جبهه جديد تازه‌اي را در ليبي ايجاد كند، بر ابعاد بي‌ثباتي اين كشور بيافزايد و نيروهاي غيرافراطي مخالف حفتر را نيز در نهايت به سوي گروه داعش سوق دهد .
ا همه اين احوال بايد گفت كه همچنان آمار دقيقي از تعداد اين پايگاه‌هاي آموزشي و اعضاي داعش در ليبي در دست نيست وجزئيات ادعاي حضور داعش در كشور به اندازه‌اي نامعلوم است كه حتي خيلي از ليبيايي‌ها در شبكه‌هاي اجتماعي نسبت به نقش اين گروه در حمله‌هاي اخير ابراز شك و ترديد مي‌كنند . اما به گفته كارشناسان تروريسم، داعش عادت ندارد مسئوليت حمله‌ها و جنايت‌هايي را كه مستقيما در آنها نقش نداشته است را بر عهده بگيرد .
