الوقت- بررسی و تحلیل تحولات اخیر در قامشلی سوریه و انفجارهای رخ داده، نیازمند مرور تحولات چندماه گذشته در سوریه و در کل خاورمیانه می باشد. از همان ابتدای تلاش برای شکل گیری منطقه خودمختار کردستان سوریه و فعالیت حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) ، شاهد واکنش‌های مختلفی از سوی دول خاورمیانه و نیز قدرت‌های فرامنطقه‌ای بودیم. کردهای سوریه طی چند سال گذشته موفق شدند در ابتدا نظام خودمختاری دموکراتیک را بر مبنای نظام کانتونی (عفرین، کوبانی و جزیره) در سال 2014 ایجاد نمایند. سپس، در مارس 2016 فدراسیون روژاوا در شمال را تشکیل دادند. یعنی گذار خودمختاری دموکراتیک به سمت ایجاد نظام فدرال.  این اقلیم فدرال شامل بخش کردنشین در شمال خاوری، شمال و شمال باختری سوریه می شود که بخشی از استان های حسکه، رقه و حلب را در بر می گیرد وهم اکنون مدل ریاست نظام فدرالیسم شمال سوریه بر اساس سیستم ریاست مشترک اداره می‌شود. منصور سلومی به عنوان نماینده اعراب و هدیه یوسف به عنوان نماینده کردها ریاست مشترک نظام فدرالیسم اعلامی را عهده دار  هستند.

هر چند کردهای سوریه طی چند سال اخیر در ایجاد سطحی از امنیت در مناطق تحت کنترل خود موفق بوده‌اند؛ اما در 27 جولای 2016 (6 مرداد 1395) شاهد بمب‌گذاری و اقدام تروریستی داعش در شهر قامیشلی در استان حسکه بودیم که منجر به کشته شدن 50 نفر و زخمی شدن بیش از 100 نفر شد. حال در نوشتار حاضر در پی بررسی این مساله هستیم که انفجارهای قامیشلی چه تاثیری  بر  مناسبات آتی کردها در سوریه با بازیگران بین‌المللی و منطقه‌‌ای خواهد داشت. این مساله را در قالب سه مبحث بررسی خواهیم نمود:

1- هم‌گرایی هر چه بیشتر کردها با آمریکا در نتیجه عمیق‌تر شدن شکاف‌های واشنگتن – آنکارا

نوع روابط ایالات متحده آمریکا با کردها می تواند هدایت‌گر روابط ایالات متحده با سایر دول منطقه و به‌خصوص ترکیه باشد. چرا که تحرکات کردها و اقدامات‌شان برای ترکیه حساسیت برانگیز بوده است. این حساسیت زمانی بیشتر می شود که ترکیه به عنوان عضوی از ناتو و متحد آمریکا در منطقه قلمداد می‌شود. بر این اساس کمک‌های آمریکا به کردها از منظر ترکیه به منزله ی دوگانگی در رفتار آمریکا است. در هر صورت هم‌گرایی و نزدیکی بین کردها با آمریکا در حال افزایش است. مصداق بارز آن کمک های آمریکا به نیروهای کرد برای مقابله با داعش به‌خصوص در مسئله ی کوبانی و در قالب همراهی با نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) می باشد. مورد بعد تصمیم نظام فدرالیسم شمال سوریه برای تاسیس ذفتر نمایندگی در ایلات متحده ی آمریکاست که این امر با استقبال مواجه گردیده است. تحقق این امر بدون شک به افزایش مشروعیت بین‌المللی کردها کمک خواهد نمود. بر این اساس حملات تروریستس اخیر در قامشلی می تواند به تحکیم بیشتر این روابط کمک کند. این کمک‌ها می‌تواند شامل تجهیز نظامی بیشتر به حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) باشد که نتیجه‌ی چنین کمکی افزایش قدرت کردهای سوریه برای کنترل مناطق تحت تصرف خواهد بود. در نهایت چنین معادله‌ای به نفع ترکیه نخواهد بود و می‌تواند زمینه‌ساز تیرگی روابط واشنگتن-آنکارا گردد. به‌خصوص اینکه تحولات پس از کودتا بدبینی ترکیه نسبت به ایالات متحده و بالعکس را افزایش داده است. مصداق بارزش هشدار آمریکا به ترکیه در خصوص پالایش ارتش و سایر نهادهایی است که این کشور دست به تصفیه‌ی آن زده است.

2- افزایش حمایت‌های بین‌المللی از کردهای سوریه

انفجارهای رخ داده می‌تواند توجهات جهانی و به‌طورخاص اروپا را نیز به سمت روژآوا جلب کند. واقعیت این است كه متعاقب مبارزات کردها در چند سال اخیر، جامعه ی اروپا نگاه مثبتی به تحولات کردستان سوریه دارد. بعد از درگیری‌های کردها با داعش و موفقیت‌هایی که در این زمینه کسب نمود، کردها موفق به ایجاد دفتر سیاسی در کشورهایی هم‌چون سوئد، چک، روسیه، فرانسه و آلمان شدند. به‌علاوه مسئله‌ی حقوق قومیت‌ها برای اروپا مسئله‌ای محوری است و این بیشتر توجهات آن‌ها را به کردها معطوف می‌کند. بدون شک انفجارهای اخیر در قامشلی نیز در این راستا قابل تحلیل است و به عبارت روشن‌تر به تولید مشروعیت سیاسی کردها کمک خواهد کرد. سخنان زوهات کوبانی نماینده ی PYD  در اروپا نیز تایید کننده ی این مطلب است که اذعان داشت هدف ما از ایجاد ارتباط با اروپا دریافت کمک نیست، بلکه بیشتر کسب مشروعیت سیاسی است.

3- تشدید اختلافات میان کردهای سوریه و ترکیه

به لحاظ منطقه ای، کشوری که از همان ابتدا نیز از قدرت گیری‌کردها در سوریه هراس داشت، ترکیه بود و در راستای مقابله با این قدرت گیری، بی حرکت ننشست. چرا که افزایش قدرت کردها در سوریه برای ترکیه  تهدیدی حیاتی محسوب می شود. حمایت دول اروپایی و نیز ایالات متحده آمریکا از کردهای روژاوا در ارتباط با انفجار اخیر بیشتر می‌تواند به تحریک حزب عدالت و توسعه و در راس آن رجب طیب اردوغان برای مقابله با قدرت‌گیری کردها کمک کند. چرا که به نظر می‌رسد کردها به لحاظ نظامی بیشتر تجهیز شوند و این زنگ خطری خواهد بود برای تركيه اي كه سطح تنش آن با پ ک ک فزونی یافته است.

راحله چترسفید