الوقت- حضور ترکی الفیصل شاهزاده سرشناس سعودی و رئیس سابق استخبارات عربستان در نشست سالانه گروهک منافقین در پاریس را اگرچه نمی توان امر تازه ای در ارتباطات گسترده عربستان با گروهک های ضد ایرانی دانست، اما حضور این مقام بلندپایه در زمانی که آل سعود تمامی ابزارهای موجود برای ضربه زدن به ایران را به استخدام گرفته است، بخش دیگری از راهبرد عربستان در برخورد با ایران است.
یکی از عواملی که همواره در مسائل امنیتی و نظامی مابین ایران و عربستان نقش ایفا کرده، استفاده و به کارگیری از توان گروه ها و سازمان های نیابتی با مقیاس عملیاتی در سطوح داخلی و منطقه ای است که در چند دهه اخیر و بخصوص در مقطع کنونی در مرزهای شرقی و غربی ایران فعال تر شده و سعودی ها در تلاش بوده اند تا با استفاده از این ظرفیت، بر ایران فشار آورده و راهبرد خود را در نظام منطقه ای خاورمیانه برای مهار تهران به کار بگیرند.
حضور ترکی فیصل در نشست منافقین این سوال را مجددا مطرح کرده است که اهداف عربستان سعودی از آشکار کردن روابط با این گروهک تروریستی ضعیف شده در مقطع اخیر چیست؟ آیا سعودی ها به دنبال این هستند تا از این گروهک در جنگ های نیابتی علیه ایران استفاده کنند؟ آیا این اقدام را می توان فاز سوم راهبرد ضدایرانی عربستان دانست؟
برای پاسخ به این پرسش ها باید به یک چارچوب کلان تر اشاره کرد که حکایت از طراحی راهبرد سعودی ها در قبال ایران دارد که از زمان مذاکرات هسته ای تاکنون در موج ها و فازهای چندگانه طراحی و به کار بسته شده است. در واقع نشان می دهد که سعودی ها از زمان توافق هسته ای و پس از آنکه نتوانستند با کارشکنی‌های آشکار و پنهان، توافق میان ایران و گروه 1+5 را به شکست بکشانند، به سمت سیاست کاهش بهره‌وری ایران از مزایای این توافق حرکت کردند که در ماجرای تخفیف‌های نفتی به مشتریان آسیایی و اروپایی به اوج رسید.
در فاز دوم که حمله به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد، بهانه را به دست سعودی‌ها داد، این کشور با ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک و بهره‌گیری از سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی همچون شورای همکاری، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی و شورای امنیت، برخی از دولت‌های عربی، اسلامی و غیرعربی از جمله کشورهای آفریقایی را به قطع یا کاهش روابط با ایران ترغیب کرد. موضوعی که در بیانیه پایانی اجلاس همکاری اسلامی نیز در دستور کار قرار گرفت.
حال در فاز سوم که با تقویت بیشتر گروهها و گروهک‌های تروریستی در مرزهای غربی و شرقی ایران از جمله حمایت علنی از منافقین کلیدخورده است، شاهد اقدامات سعودی‌ها در این فاز خواهیم بود. اگرچه با کاهش ضریب نفوذ داعش در عراق و سوریه و همچنین فشارهای بین المللی و افکار عمومی بر عربستان، پتانسیل بهره گیری از این گروه ها تا حد زیادی فروکش خواهد کرد، اما استخدام و بکارگیری از آنها همواره بخش تفکیک ناپذیر از راهبرد عربستان در محیط پیرامونی ایران بوده است.
کامران کرمی (پژوهشگر خلیج فارس)
