الوقت- مذاكرات چهارجانبه صلح با حضور نمایندگان امریكا، چین، پاكستان و افغانستان در حالی برگزار می‌شود كه هنوز طالبان حاضر به شركت در این مذاكرات نشده و اساساً نگاه بدبینانه‌ای به این نشست‌ها دارد چراكه طالبان معتقد است اساس مشكلات سیاسی، امنیتی، نظامی و مجموعه خشونت‌ها و ناامنی‌ها از سوی امریكا و متحدان آن بوده و واشنگتن خواهان برقراری صلح واقعی در افغانستان نیست. به همین جهت در بیانیه جدیدش به صراحت می‌گوید: «امریكا به طور غیرقانونی افغانستان را اشغال كرده است، صدها هزار تن از هموطنان‌مان را شهید و بیش از میلیون‌ها جرائم دیگر مرتكب شده است و این پروسه همچنان با خشونت بیشتری ادامه دارد».
طالبان افغانستان بر این باورند كه امریكا و دولت افغانستان خواهان برقراری صلح در این كشور نبوده و تلاش دارند تا آنها را پس از ضعیف كردن در میدان جنگ، وادار به صلح كنند. همچنین طالبان بر این باور است كه پاكستان رویكرد صادقانه‌ای در مذاكرات نداشته و به همین خاطر، حاضر نیستند به سرپرستی پاكستان در گفت‌وگوهای صلح حضور پیدا كنند. به هر حال چهار دور از نشست‌های چهارجانبه، با هدف یافتن «نقشه راه صلح» و بررسی موانع صلح میان دولت افغانستان و طالبان برگزار شده است كه در دور چهارم نشست چهارجانبه مذاكرات صلح، روی مكان و تاریخ مذاكره مستقیم دولت افغانستان با نمایندگان طالبان توافقاتی صورت پذیرفت. در این نشست مقرر شد تا در اواخر اسفند 94، نمایندگان كابل با نمایندگان اصلی طالبان در اسلام‌آباد، رو‌در‌رو به گفت‌وگو و مذاكره بپردازند. در همین راستا، دولت افغانستان لیست 10 نفره‌ای را به مقامات پاكستان ارائه داد تا این افراد در مذاكره صلح مستقیم با یكدیگر حضور داشته باشند. فهرست 10 نفره طالبان برای مذاكرات صلح عبارتند از: شیر محمد عباس استانكزی رئیس دفتر سیاسی طالبان در قطر، سید طیب آغا مسئول سابق دفتر سیاسی طالبان، نیك محمد و عبدالسلام حنفی از دفتر سیاسی طالبان در قطر، ملا اختر منصور رهبر طالبان به همراه دو تن از فرماندهانش، سراج الدین حقانی، معاون ملا اختر منصور، حاجی محمد ابراهیم از شبكه حقانی، ملا محمد رسول و معاون وی عبدالمنان نیازی.
اما همزمان با اعلام این فهرست، دفتر سیاسی طالبان طی بیانیه‌ای، شركت در مذاكرات صلح را تكذیب و اعلام كرد كه نه تنها «ملا اختر منصور» به هیچ‌كس اختیار شركت در این مذاكرات را نداده است، بلكه دفتر سیاسی طالبان در قطر نیز از آن هیچ اطلاعی ندارد. هر چند گفته می‌شود تلاش‌هایی نیز از سوی شورای عالی صلح و دولت كابل برای آغاز مذاكرات در جریان است و مذاكرات پنهانی نمایندگان كابل با طالبان در قطر صورت پذیرفته است. اما واقعیت این است كه طالبان افغانستان، همچنان بر پیش‌شرط خروج از افغانستان تأكید می‌كند و می‌گوید در صورتی حاضر به شركت در مذاكرات صلح است كه زمان خروج نیروهای امریكایی مشخص شود، البته برخی از تحلیلگران نظیر وحید مژده نیز بر این باورند كه طالبان نگران تضمین تصمیمات اتخاذ شده در مذاكرات آتی صلح با طالبان است و به همین جهت وی همانند حامد كرزای رئیس جمهور پیشین افغانستان می‌گوید برای دادن چنین تضمینی، باید نشست موسوم به 6+1 برگزار و نمایندگان روسیه، هند و ایران نیز در مذاكرات حضور داشته باشند چراكه سه كشور مذكور قادر به اخذ تضمین از امریكا برای خروج از افغانستان هستند والا مذاكرات چهارجانبه صلح، به دلیل وجود اختلافات شدید بین كشورهای آن، به نوعی شكست خورده و در آینده نیز نتایج و دستاورد خاصی نخواهد داشت.
آنچه در انتهای این تحلیل كوتاه می‌توان بدان تأكید كرد اینكه صلح در افغانستان زمانی برقرار خواهد شد كه مداخلات خارجی به‌ویژه امریكا به صفر رسیده و تمام طرف‌های درگیر (چه بازیگران داخلی و چه بازیگران مؤثر خارجی)، صادقانه و با رویكرد ایجاد صلح، در مذاكرات حاضر شوند اما قرائن و شواهد حاكی از تداوم بحران در افغانستان است. به دلایل مختلف، امریكا خواهان برقراری صلح و امنیت در این كشور نبوده و هنوز نیز اراده‌ای به این كار ندارد، حتی بعید است، صلحی هم با طالبان برقرار شود، امریكایی‌ها گزینه‌های دیگری را برای استمرار ناامنی در افغانستان و جایگزینی طالبان دارند و به این دلیل اخیراً مقامات امریكایی از فعال شدن مجدد القاعده و برجسته كردن داعش سخن گفته‌اند. متأسفانه دولت اشرف‌غنی نیز در برخی موارد با مواضع امریكا هم‌صدایی می‌كند و از بازگشت القاعده دم می‌زند كه قابل تأمل است.
اسماعیل باقری
