الوقت- در تاریخ 31 می 2010 و در جریان حمله نیروهای اسرائیلی به کشتی حامل کمک های انسانی به نوار غزه (کشتی مرمره) ده نفر از سرنشینان کشتی که جزو شهرواندان ترکیه ای بودند کشته و حدود 20 نفر دیگر هم زخمی شدند. در ادامه این برخورد که باعث ایجاد تنش هایی بین کشور ترکیه و رژیم صهیونیستی شده بود، آنکارا سفیر خود را از تل آویو فراخواند و سه مانور نظامی مشترکی که هم قرار بود بین دو طرف برگزار شود لغو شد. همچنانکه برگزاری مسابقه فوتبال بین تیم های ملی دو طرف نیز لغو شد. همچین پارلمان ترکیه طرحی را به تصویب رساند که براساس آن باید در روابط این کشور با اسرائیل تجدید نظر می شد. اما به تدریج و پس از گذشت مدت کوتاهی دیگر از آن واکنش های تند مقامات ترک خبری نبود و مسئولان عالی رتبه ترکیه نسبت به پیامدهای منفی کاهش سطح روابط خود با اسرائیل هشدار می دادند. وزیر دفاع ترکیه نیز تاکید کرد که بحران مربوط به کشتی مرمره باعث نخواهد شد که کشورش همکاری های نظامی خود با اسرائیل را متوفقف کند.
اما اکنون و پس از گذشت پنج سال شرایط منطقه ای به گونه ای است که ترکیه در سیاست های خارجی خود در منطقه و به طور خاص نسبت به بحران سوریه با سختی ها و مشکلاتی روبرو شده است. از همین رو این کشور در تلاش است تا با پایان دادن به تنش های پنج ساله، روابط خود را با تل آویو عادی کرده و در زمینه اقتصادی نیز روابط خود را گسترش داده و به صورت ویژه در زمینه صادرات گاز اسرائیل گاز این کشور انتظار دارد که در سال 30 میلیارد متر مکعب گاز را وارد کرده و بخشی از آن را به کشورهای اروپایی منتقل کند.
اما در این میان، عادی شدن روابط بین آنکارا و تل آویو تاثیر مستقیمی بر روابط بین جنبش حماس و ترکیه و جایگاهی که این جنبش در ترکیه دارد خواهد گذاشت و انتظار می رود محدودیت هایی علیه آن اعمال شود. درهمین خصوص روزنامه اسرائیلی «هآرتس» اعلام کرده است براساس تفاهم های اولیه ای که بین ترکیه و اسرائیل حاصل شده است، آنکارا ملزم می شود که از انجام اقدامات به اصطلاح تروریستی از خاک خود و علیه اسرائیل جلوگیری کند. این امر بدان معناست که ترکیه شروط اسرائیل برای منع حضور حماس در ترکیه و به طور کلی منع فعالیت آن در این کشور را پذیرفته است.
در راستای اعمال محدودیت برای جنبش حماس، ترکیه همچنین پذیرفته است که «صالح العاروری»، از فعالان جنبش حماس، را از خاک خود اخراج کند؛ کسی که از سوی رژیم صهیونیستی به کمک و حمایت مالی از گروه های مقاومت در کرانه باختری متهم شده است. عاروری همچنین متهم شده است که برای ربوده شدن و قتل سه صهیونیست ساکن شهرک «غوش عتصیون» برنامه ریزی کرده است.
هرچند که «احمد یوسف» یکی از رهبران حماس، رابطه این جنبش با آنکارا را راهبردی توصیف و تاکید می کند ترکیه هرگز تسلیم درخواست نخست وزیر رژیم صهیونیستی برای بیرون کردن رهبران حماس از خاک خود نمی‌شود، اما واقعیت این است که شرایط به گونه ای است که ترکیه به منظور جبران هزینه هایی که اوضاع منطقه برای این کشور درپی داشته به دنبال بازگردان روابط خود با اسرائیل به دوره قبل از سال 2010 و حتی گسترده تر کردن آن می باشد.
با توجه به آنچه گفته شد و با توجه به سیاست علنی و آشکار جدیدی که آنکارا در قبال رژیم صهیونیستی در پیش گرفته است، می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که با این سیاست، رجب طیب اردوغان دیگر نمی تواند با بهره برداری از موضع گیری های ضد اسرائیلی خود و سوء استفاه از قضیه فلسطین نظر موافق افکار عمومی و بخش مذهبی جامعه ترکیه و جهان اسلام را به خود جلب کند. بالطبع چنین رویکردی بر مقبولیت مردمی اردوغان و نگاهی که به او درداخل و خارج وجود دارد تاثیر مستقیمی می گذارد.
محمدرضا بلوردی
