الوقت- درحالی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در روزهای اخیر از طرح جنجالی خود برای کوچاندن اجباری مردم غزه به کشورهای اردن و مصر رونمایی کرد، اما فلسطینیان در اقدامی موازی و در چارچوب توافق آتش‌بس، به مناطق شمالی غزه بازگشتند تا نشان دهند که به هیچ وجه وطن خود را به دشمنان تقدیم نخواهند کرد.
در همین چارچوب پس از چند روز تعلل رژیم صهیونیسصتی برای بازگشت آوارگان به شمال غزه، سرانجام روز دوشنبه مسیرهای دوگانه در مرکز و خط ساحلی غزه باز شد و صدها هزار فلسطینی از منطقه اردوگاه‌های مرکزی در ساحل نزدیک نصیرات با تجمع در خیابان الرشید از این گذرگاه عبور کرده و به سمت شمال رفتند.
صحنه‌هایی که از حرکت فلسطینیان با پای پیاده یا وسایل نقلیه از جنوب به شمال غزه منتشر شد، نشان داد که چطور طرح‌های اسرائیل برای دونیم کردن غزه و ماندن در این باریکه، تنها ظرف چند روز درهم ریخت و منجر به تغییر در معادلات جنگی شد که برخی آن را ویرانگرترین جنگ دهه‌های اخیر نام گذاشته‌اند.
بازگشت فلسطینیان به شمال پس از اقدام حماس برای آزادی «اربیل یهود» اسیر زن اسرائیلی در غزه انجام شد. حماس با تحویل این اسیر اسرائیلی سعی کرد تا بهانه‌های بنیامین نتانیاهو برای جلوگیری از بازگشت آوارگان به شمال را از بین ببرد و متعاقب آن با عقب‌نشینی ارتش صهیونیستی از محور نتساریم، روند بازگشت آوارگان شروع شد.
طبق توافق بین حماس و ارتش صهیونیستی خودروها پس از بازرسی می‌توانند از طریق خیابان صلاح‌الدین به شمال غزه بازگردند.
در شبکه‌های اجتماعی تصاویری منتشر شده که نشان می‌داد هزاران فلسطینی در امتداد خیابان ساحلی الرشید در حال رفتن به شمال غزه هستند و دو فلسطینی بر بالای یک تیرک آهنی در حال برافراشتن پرچم فلسطین هستند. همچنین خیابان‌های مناطق شمالی با پلاکارد‌ها و دست‌نوشته‌های خوشامدگویی به شهروندان مقاوم فلسطینی تزئین شده است.
طبق داده‌های دفتر هماهنگی امور بشردوستانه سازمان ملل در دو روز گذشته بیش از 376 هزار فلسطینی آواره به شمال غزه بازگشته‌اند.
دفتر اطلاع رسانی دولتی در غزه هم اعلام کرد که تاکنون 80 درصد از آوارگان به مناطق شمالی بازگشته‌اند. با این حال، بخش عظیم مردم غزه که با وجود این تخریب به شمال باز می‌گردند به جای منازل خود با آوار مواجه می‌شوند که در مدت 15ماه گذشته زیر ضربات موشکی و توپخانه‌ای ارتش اشغالگر به ویرانه تبدیل شده است.
با این وجود، گروههای مقاومت بازگشت سیل مردم به نوار شمالی را پیروزی بزرگی برای ملت فلسطین عنوان کردند.
حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد که بازگشت آوارگان پیروزی برای ملت ما و اعلام شکست برای رژیم اشغالگر و طرح‌های آواره کردن ملت فلسطین است.
جهاد اسلامی نیز بازگشت آوارگان را به معنای نابودی رویای همه طرف‌هایی که روی آوارگی اجباری فلسطینی‌ها حساب کرده بودند دانسته و تاکید کرد استواری مردم ما هرگونه نقشه دشمن را ناکام می‌گذارد.
بازگشت فلسطینیان به شمال غزه امیدها را برای ادامه زندگی افزایش داده است و ساکنان آن تلاش می‌کنند به دور از همه مشکلات، غزه را از نو ساخته و تاریخ جدیدی را رقم بزنند.
شکست سیاست کوچ اجباری فلسطینیان
اگرچه فلسطینیان باید در شمال غزه برای مدتی روی تلی از آوارها زندگی کنند اما این بازگشت افسانه‌ای نشن داد اراده فلسطینیان برای ماندن در سرزمینشان قویتر از فشارهای نظامی و اقتصادی است.
دشمن اشغالگر با وجود اینکه تمام امکانات و ابزارهای خود را بکار بست تا ساکنان این باریکه را نابود کند ولی در عمل دستاوردی کسب نکرد. رژیم صهیونیستی با حملات گسترده به شمال غزه و ویران کردن این منطقه در چارچوب «طرح ژنرالها» قصد داشت فلسطینیان را مجبور به ترک همیشگی این بخش کند و زمینه را برای تغییرات جغرافیایی و سیاسی فراهم سازد اما بازگشت گسترده آوارگان نشان داد که این سیاست در عمل شکست خورده و مردم فلسطین علی‌رغم شرایط سخت، سرزمین خود را ترک نمی‌کنند.
در دوره جنگ حتی 200 هزار فلسطینی با وجود حملات گسترده و تهدیدات مکرر مقامات صهیونیستی، حاضر نشدند شمال غزه را ترک کنند و اکنون که صدها هزار نفر دیگر به خانه‌هایشان بازگشته‌اند کوچاندن اجباری فلسطینیان محکوم به شکست است،
شکست راهبرد امنیتی و سیاسی تل‌آویو
رژیم صهیونیستی با این ادعا که شمال غزه به پایگاه حماس تبدیل شده است، به این منطقه حمله کرد و با «طرح ژنرالها» مدعی بود که می‌خواهد حماس را از این منطقه بیرون کرده و مسیر قاچاق سلاح از مرزهای مصر را بگیرد اما بازگشت آوارگان، آن هم بدون تضمین امنیتی از سوی گروههای مقاومت نشان می‌دهد که عملیات نظامی دشمن نتوانسته معادله نظامی و امنیتی را تغییر دهد.
از سوی دیگر، بازگشت هزاران فلسطینی پس از ماه‌ها آوارگی به مناطق ویران‌شده خود، افکار عمومی جهانی را علیه اسرائیل تحریک می‌کند. انتشار صحنه‌هایی از حجم ویرانی‌ها از مناطق شمالی در روزهای اخیر، باعث افزایش فشارهای بین‌المللی بر تل‌آویو می‌شود و مشروعیت اقدامات این رژیم را زیر سؤال می‌برد. با افزایش آگاهی جهانی از وضعیت بحرانی در غزه، درخواست‌ها برای پایان دادن به محاصره و بازسازی مناطق آسیب‌دیده بیشتر خواهد شد.
حفظ انسجام و هویت فلسطینیان
درحالی که تحلیلگران و رسانه‌های عبری توافق آتش‌بس و بازگشت آوارگان به شمال غزه را شکست بزرگی برای خود می‌دانند و از این مسئله به شدت نارحت هستند اما برای فلسطینیان ماجرا به گونه دیگری است.
یکی از اهداف رژیم صهیونیستی در درگیری‌های غزه این بود که همبستگی ملی فلسطینیان را تضعیف کرده و آنها را از گروههای مقاومت جدا کند ولی بازگشت آوارگان، نشانه‌ای از مقاومت و انسجام ملی فلسطینیان است. بازگشت آوارگان، ولو به ویرانه‌ها نشان‌دهنده پایبندی مردم به سرزمینشان است و این می‌تواند تأثیر زیادی بر تقویت هویت ملی فلسطینیان داشته باشد.
این بازگشت حماسی نشان داد که سیاست‌های مقاومت فلسطین در برابر فشارهای اسرائیل مؤثر بوده و مردم همچنان حاضرند هزینه‌های سختی را برای باقی ماندن در سرزمین مادری بپردازند. با این حال، چالشهای بزرگی همچنان پیش روی آوارگان وجود دارد. تخریب گسترده خانه‌ها، فقدان امکانات بهداشتی و درمانی، و تهدیدهای امنیتی همچنان مشکلات جدی هستند.
اثرات بازگشت آوارگان در عرصه میدانی و سیاسی
بازگشت مردم غزه به شمال می‌تواند تأثیرات مهمی بر آینده توافق آتش‌بس هم از نظر میدانی و هم از نظر سیاسی داشته باشد. این بازگشت می‌تواند معادلات بین طرفین را تغییر دهد و بر روند مذاکرات آینده تأثیر بگذارد.
بازگشت هزاران آواره به مناطق ویران‌شده باعث می‌شود فشارهای بین‌المللی برای تمدید آتش‌بس افزایش یابد. کشورهایی مثل مصر، قطر و آمریکا که در مذاکرات نقش دارند احتمالاً به اسرائیل فشار خواهند آورد تا برای مدتی طولانی‌تر آتش‌بس را رعایت کند.
بازگشت مردم به ویرانه‌ها باعث می‌شود که مسئله بازسازی غزه به یک اولویت تبدیل شود و این امر می‌تواند کشورهای میانجی را به سمت مذاکرات جدید برای بازسازی تحت نظارت بین‌المللی سوق دهد. برای بازسازی مناطق شمالی، ورود مصالح ساختمانی و تجهیزات ضروری است و این موضوع ممکن است به افزایش فشار بر دولت بنیامین نتانیاهو برای کاهش محاصره اقتصادی و باز شدن مسیرهای کمک‌رسانی منجر شود.
به باور برخی ناظران، اسرائیل که این روزها با چالشهای جدی در داخل مواجه است، برای مدیریت شرایط امنیتی و جلوگیری از بحران انسانی در غزه ممکن است مجبور شود به توافقی پایدارتر تن دهد و از شدت حملات خود بکاهد.
علاوه‌براین، حضور گسترده غیرنظامیان در مناطق شمالی، باعث می‌شود که ارتش اشغالگر نتواند به‌راحتی حملات گسترده را پس از پایان آتش‌بس از سر بگیرد.
اگر دولت نتانیاهو بخواهد مجدداً به این مناطق حمله کند، با موج تازه‌ای از آوارگی و فشارهای سیاسی روبه‌رو خواهد شد و این مسئله می‌تواند هزینه‌های جنگی را برای این رژیم افزایش دهد و آن را در تصمیم‌گیری‌های آینده محتاط‌تر کند.
بازگشت آوارگان به شمال غزه نه تنها به معنی شکست سیاست‌های کوچ اجباری و مهندسی جمعیتی کابینه افراطی نتانیاهو است، بلکه نشان دهنده عزم و اراده فلسطینیان است که با هر جنگ ظالمانه آب دیده شده و برای مبارزه با دشمن اشغالگر مصمم‌تر می‌شوند.
