پایگاه تحلیلی الوقت - یک هفته پس از سقوط دولت بشار اسد در دمشق، کشورهای منطقه هرکدام موضع‌گیری‌های خاصی را از خود نشان می‌دهند. دولت اردوغانی ترکیه خود را فاتح تحولات سوریه می داند و برخی کشورهای دیگر از جمله برخی کشورهای غربی و آمریکا نیز با واسطه ترکیه اقدام به انتقال پیام به شورشیان مسلح کرده‌اند. در میان کشورهای منطقه اما نگاه‌ها به نوع عملکرد ترکیه متفاوت است. برخلاف نگاه فاتحانه‌ای که ترکیه به تحولات سوریه دارد، سایر کشورهای عربی و غیرعربی در منطقه با نگرانی به نقش ترکیه در تحولات پسااسد نگاه می کنند. در نگاه برخی کشورهای منطقه، ترکیه در حال پیگیری برخی سیاست‌‍های مداخله جویانه است که ممکن است دیر یا زود هزینه آن بر دیگر کشورهای منطقه نیز تحمیل شود.
نقش ترکیه در تحولات سوریه
ترکیه مهمترین قدرت خارجی است که از شورشیان سوری حمایت می کند. این کشور از نظر جغرافیایی در مجاورت قلمرو شورشیان مسلح در شمال غربی سوریه قرار دارد و دولت رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از سال 2011 علیه دولت بشار اسد، رئیس جمهور پیشین سوریه فعالیت کرده است. ترکیه همچنین در طول جنگ داخلی سوریه از گروه‌های اسلام‌گرای مختلفی حمایت کرده است.
پیشروترین و مهم ترین گروه شورشی مسلح سوریه یعنی هیات تحریر الشام (HTS) یا همان جبهه النصره سابق، یک سازمان مسلح بنیادگراست که با داعش اشتراکات فکری زیادی دارد. نشانه هایی وجود دارد مبنی بر اینکه تحریرالشام قبل از حمله به سوریه، کمکهای قابل توجهی از ترکیه را در قالب تسلیحات و هواپیماهای بدون سرنشین، دریافت کرده است.
در عین حال متحد اصلی ترکیه در میان شورشیان مسلح، گروهی به نام ارتش ملی سوریه (SNA) است که علیرغم نامش، یک نهاد کاملاً متعلق به ترکیه است. از زمان آغاز جنگ در داخل سوریه، ترک ها بیشتر نگران ظهور یک دولت خودمختار کرد سوری در شمال سوریه به رهبری نیروهای دموکراتیک سوریه، SDF بوده‌اند. نیروهای دموکراتیک سوریه، اگرچه یک سازمان سوری است، اما ریشه در شورش کردها دارد. این نیروها اکنون با حدود 900 نظامی آمریکایی در شمال شرق سوریه مستقر هستند و ترکیه در مواقعی آنان را بمباران می کند. برای ترک‌ها، یکی از مهمترین اهداف، ریشه‌کن کردن نیروهای کردی دموکراتیک سوریه در شمال شرق سوریه است و به نظر میرسد ترکیه این هدف را از طریق نیروهای ارتش آزاد سوریه دنبال می کند.
نئو عثمانی گری اردوغان
بسیاری معتقدند که ترکیه باحمایت مستقیم از گروه‌های شورشی مسلح در شمال سوریه و پیشروی این گروهها به سمت دمشق و سقوط دولت بشاراسد، اهداف بلند پروازانه‌ای را در سر دارد. «الکساندر سوارانتس»، استاد علوم سیاسی در روسیه درباره اهداف ترکیه از مداخله در سوریه این اهداف را برای ترک‌ها بر شمرده است:
1)- جلوگیری از تشکیل منطقه خودمختار کردها و حذف تهدید جدایی طلبی کردها در شمال سوریه و هم مرز با مناطق کردی ترکیه 2) ایجاد منطقه امنیتی 30 کیلومتری در امتداد مرز در مناطق شمال غربی سوریه با تغییر ترکیب قومیتی جمعیت به نفع ترکمن‌ها و سنی‌ها. 3) کنترل ارتباطات ترانزیتی تجارت نفت در شمال غرب سوریه. 4) پیگیری دکترین نئو عثمانی و نئوپان تورانیسم در غرب خاورمیانه 5) احداث خط لوله گاز از قطر از طریق سوریه و ترکیه به اروپا.
چشم نگران اعراب به ترکیه
در سوریه پسا اسد، نگرانی کشورهای منطقه به مداخلات ترکیه در سوریه بسیار زیاد است. در واقع بسیاری در منطقه در این فکر هستند که آیا نئو عثمانی‌گرایی در حال بازگشت است یا خیر؟ سقوط دولت اسد در سوریه و نفوذ فزاینده ترکیه در میان شورشیان مسلح در سوریه هم بحث های زیادی را در مورد تجدید حیات ایدئولوژی سیاسی نئوعثمانی و پیامدهای آن بر پویایی قدرت منطقه‌ای برانگیخته است.
نفوذ فزاینده ترکیه، به ویژه از طریق حمایت از اسلام گرایان و جناح های وابسته به اخوان المسلمین، نگرانی کشورهای عربی مانند عربستان سعودی، امارات، مصر و اردن را برانگیخته است. این کشورها که از لحاظ تاریخی با جنبش های اسلام گرا در داخل مرزهای خود مخالف بوده اند و تا کنون اقدامات زیادی با هدف سرکوب گروه‌های اخوانی و اسلام گرا انجام داده‌اند. پراکندگی گروه‌های شورشی از نظر عقیدتی می‌تواند تهدیدی برای کشورهای عربی باشد.
از سوی دیگر فروپاشی دولت اسد می تواند آنکارا را قادر سازد تا یک دولت همسو با منافع خود را در سوریه روی کار بیاورد. با این حال، درگیری بین نیروهای مختلف شورشی که مشترکات کمی به جز دشمنی با دولت گذشته دارند، ممکن است به درگیری طولانی مدت در سوریه منجر شود و خطر تشدید تجزیه سوریه را به همراه داشته باشد. این وضعیت پیامدهای گسترده ای برای ثبات منطقه و امنیت داخلی ترکیه خواهد داشت و حتی برای ترکیه یک وضعیت تهدید کننده به شمار می‌رود.
