الوقت- اختلافات بین گروه شبه نظامی واگنر و دولت روسیه در ماههای اخیر، سرانجام به مرحله خطرناکی رسید و این گروه مزدور جمعه شب در اقدامی ناگهانی از روسها روی گردانده و مسیر تقابل با مسکو را برگزید.
یوگنی پریگوژین، رئیس گروه واگنر در سخنانی با متهم کردن وزارت دفاع روسیه به حملات هوایی به شبه‌نظامیان این گروه مدعی شد که نیروهایش از مرزهای روسیه عبور کرده و شهر روستوف در غرب این کشور را به تصرف خود درآورده اند و افرادش به سمت یگان‌های ویژه روس که برای مسدود کردن مسیر این گروه اعزام شده بودند، آتش گشوده‌اند. پریگوژین گفت:«ما به مسیر خود ادامه خواهیم داد و تا آخر خواهیم رفت. ما فقط با حرفه‌ای‌ها می‌جنگیم و نمی‌خواهیم بچه‌ها را بکشیم اما هر چیزی که سر راه ما باشد را نابود خواهیم کرد».
پریگوژین مدعی شد که اماکن نظامی روستوف از جمله فرودگاه تحت کنترل آنها است. به رغم این ادعا اما اخباری که نشان دهد این گروه روستوف را به طور کامل تحت اشفغال خود درآورده است در رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی منتشر نشده است. ویدئوها نشان می‌دهد که کامیون‌های سنگین ارتش روسیه بزرگراه‌های منتهی به شهر را مسدود کرده‌اند، کاروان‌های طولانی کامیون‌های گارد ملی در جاده‌ای خارج از روستوف دیده می‌شوند و خودروهای زرهی در خیابان‌ها پرسه می‌زنند. رئیس واگنر اظهارات مقامات مسکو مبنی بر اجرای «کودتای نظامی» را رد کرد و تاکید کرد که این یک «راهپیمایی برای عدالت» است و از نیروهای ارتش خواست تا مقاومت نکنند و علیه رهبران خود قیام کنند.
واکنش روسها در برابر شورش واگنر
در پی شورش واگنر، نیروهای امنیتی روسیه هم بلافاصله دست بکار شدند تا جلوی این اقدام ضد امنیتی را بگیرند. نیروهای امنیتی روسیه روز شنبه وارد مقر شبه‌نظامیان واگنر در «سنت‌پترزبورگ» شدند که نشان می‌دهد عملیات جستجو برای عوامل کودتا در روسیه آغاز شده است. همچنین نیروهای گارد ملی در اطراف مراکز حساس و کلیدی مسکو مستقر شده‌اند تا از اقدامات خرابکارنه جلوگیری کنند.
ادعای رئیس واگنر به حملات روسها علیه مواضع نیروهایش درحالی است که وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای با در این ادعا اعلام کرد:«پیام‌ها و کلیپ‌های منتشر شده توسط پریگوژین در شبکه‌های اجتماعی در خصوص حملات وزارت دفاع روسیه به پایگاه‌های واگنر با واقعیت مطابقت ندارد و یک تحریک است».
کمیته ملی ضد تروریسم روسیه هم در بیانیه‌ای اعلام کرد اظهاراتی که به نام پریگوژین پخش می‌شود بی‌اساس است. واسیلی گولوبف، استاندار استان روستوف در کانال تلگرامی خود اعلام کرد سازمانهای مجری قانون هر کاری را که لازم است برای تامین امنیت ساکنان استان روستوف انجام می‌دهند.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هم در پیامی خطاب به مردم این کشور گفت:«هرکس آگاهانه راه خیانت، سیاه نمایی و شورش مسلحانه را آماده کرده باشد، به زودی مجازات خواهد شد. اقداماتی که وحدت ما را دچار شکاف کند، در واقع ارتداد از مردم و همرزمان ما است که اکنون در جبهه می‌جنگند و این خنجر زدن به کشور و مردم ما از پشت است و اقدامات ما برای محافظت از میهن در برابر چنین تهدیدی شدید و سخت خواهد بود».
سرویس امنیت فدرال روسیه هم از تشکیل پرونده جنایی علیه یوگنی پریگوژین خبر داد و کمیته ملی مبارزه با تروریسم روسیه هم از نیروهای واگنر خواست تا پریگوژین را دستگیر کرده و به ارتش تحویل دهند.
ماه‌ها بود که پریگوژین، فرماندهی عالی روسیه را به سوءاستفاده از جنگ اوکراین و ناکامی در آن متهم می‌کرد و بارها وزیر دفاع و فرماندهی نظامی این کشور از سوی او به سهل انگاری متهم شده بودند.
پریگوژین که زمانی یکی از چهره‌های تجاری پنهان و جزء حلقه‌های نزدیک به پوتین بود، با درگیر شدن در جنگ اوکراین و سایر مناطق نفوذ روسیه همانند لیبی و سوریه به طور فزاینده‌ای شهرت عمومی خود را افزایش داد.
اوج شهرت واگنر را باید در طول جنگ اوکراین دانست جایی که پریگوژین به طور مداوم پیشروی‌های ارتش روسیه را مدیون خدمات خود خطاب می‌کرد. پریگوژین با این دیدگاه مسیر جدایی از حامی قدرتمند خود را در پیش گرفت.
تقابل این گروه شبه نظامی با روسیه مسبوق به سابقه است و پیش از این در بحران سوریه هم که در جبهه روسیه با تروریستها می‌جنگید در برهه‌هایی با مسکو دچار اختلاف شده بود.
گروه واگنر یک شرکت نظامی خصوصی است که بیشتر نیروهای آن از اتباع روس هستند و از سوی دولت روسیه هم حمایت می‌شود اما کشورهای غربی، آنرا یک یک گروه مزدور می‌نامند و حتی آمریکا اخیرا به دلیل کمک واگنر به مسکو در خاک اوکراین، پریگوژین را تحریم کرده بود. این شرکت در سال 2014 تأسیس شد و پریگوژین به دلیل برگزاری مراسم‌های دولتی با کسب و کار پذیرایی خود به عنوان "آشپز پوتین" شناخته می‌شد. این گروه در کشورهایی که درگیر جنگ داخلی باشند وارد شده و در ازای دریافت پول به دولتهای محلی کمک می‌کند.
با شروع درگیری بین دولت روسیه و واگنر، سوالات زیادی پیرامون این مسئله به وجود آمده که این اقدام چه تاثیری در عرصه جنگی اوکراین خواهد داشت و آیا واگنر می‌تواند امنیت داخلی روسیه را به چالش بکشد.
ماشین جنگی روسیه در نبود واگنر
هر چند نیروی واگنر در شانزده ماه گذشته در کنار نیروهای روسی به پیشروی در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین کمک کردند و در شهر باخموت هم پیروزی‌هایی را به دست آوردند اما بخش اعظم دستاوردهای این گروه به خاطر کمک‌های تسلیحاتی و حمایت‌های نظامی ارتش روسیه بود و حتی خود پریگوژین بارها به مسکو اعلام کرده بود که نیروهایش با کمبود امکانات مواجه هستند و باید از آنها حمایت لازم را بکند و در باخموت هم این که مزدوران واگنر گیر افتاده‌اند، نیروی هوایی روسیه وارد شد و با انجام عملیات گسترده، این شهر را از کنترل اوکراینی‌ها خارج کردند.
به همین خاطر، خروج این گروه مزدور از میدان‌های نبرد اوکراین، به نظر نمی‌رسد قدرت نظامی روسیه چندان تضعیف شود و فقط چندهزار نیروی انسانی از جبهه روسیه کم خواهد شد که این مسئله هم با تمهیداتی که پوتین اندیشیده است در این عرصه هم مشکلی پیش نخواهد آمد. چرا که رمضان قدیروف، رهبر جمهوری چچن هفته گذشته اعلام کرد که صدها نفر از نیروهای چچنی در منطقه بلگورود روسیه که هم مرز با اوکراین است مستقر شده اند تا از اقدامات خرابکارانه علیه روسیه جلوگیری کنند. حتی با وجود شروع ضد حملات اوکراین هم روسها نیازی به نیروهای جدید ندارند و به گفته مقامات کرملین این عملیات با شکست مواجه شده و نیازی برای بسیج عمومی مجدد وجود ندارد.
آیا واگنر چالش امنیتی درست خواهد کرد؟
به رغم ادعای پریگوژین برای تصرف مسکو و برکناری رهبران نظامی، اما این گروه از توان لازم برخوردار نیست که بتواند به این هدف خود دست پیدا کند. گرچه آمریکا و متحدانش سعی خواهند کرد به این تنش داخلی دامن بزنند اما روسیه اجازه جولان را به این گروه مزدور نخواهد داد. زیرا این گروه نه تجهیزات آن چنانی دارد که بتواند در مقابل ارتش قدرتمند روسیه صف‌آرایی کند و نه از پشتوانه مردمی برخوردار است که با کمک آنها دولتمردان را از سر راه خود بردارد.
تمام تجهیزاتی که واگنر در اوکراین در اختیار داشت از طرف مسکو تامین می‌شد و در صورت توقف این کمک‌ها، برای مدت طولانی نمی‌تواند مقاومت کند.
شاید نیروهای واگنر با استفاده از فرصت درگیری روسیه در جنگ اوکراین بتوانند برای مدت کوتاهی بخش‌هایی از روسیه را ناامن کرده و چالش امنیتی برای دولت ایجاد کنند، اما در نهایت مسکو با این گروه شورشی مقابله خواهد کرد. روسیه جنگ اوکراین هم برای دفاع از روس‌تبارهای خارج نشین شروع کرد و در دفاع از جان و مال شهروندان داخلی هم ذره‌ای تردید به خود راه نخواهد داد.
روسیه دومین ارتش قدرتمند دنیا را در اختیار دارد و پیروزی‌هایی که در اوکراین به دست آورد به پشتوانه همین توان نظامی بود و تارومار کردن واگنر تنها به با یک عملیات برق آسا ممکن به نظر می‌رسد.
از طرفی، دولت روسیه از حمایت مردمی هم برخودار است و پس از جنگ اوکراین محبوبیت پوتین به بالاترین میزان خود رسیده است و برخلاف ادعای غربیها، اکثریت شهروندان روس از این جنگ حمایت می‌کنند و نوعی اتحاد و انسجام ملی بین مردم و دولت به وجود آمده است. لذا پوتین می‌تواند با استفاده از ظرفیت «بسیج ملی» واگنر را متلاشی کند، زیرا پریگوژین امنیت ملی روسیه را نشانه گرفته که با خواست عمومی در تضاد است.
نکته دیگر این است که چون واگنر ترکیبی از مزدوران از کشورهای مختلف است و در ازای پول مبارزه می‌کنند، از اینرو برای دولت روسیه هم چندان دشوار نیست که این گروه را از درون دچار سایش کند.
ارتش می‌تواند در ازای دادن وعده‌ها به شبه نظامیان، فرماندهان ارشد این گروه را تسویه کرده و با کمترین هزینه شورشیان علیه امنیت ملی را از سر راه بردارد. لذا، پریگوژین برای رسیدن به خواسته‌های جاه‌طلبانه خود کاری از پیش نخواهد برد و شاید در نهایت برای ضربه زدن به روسیه، این بار برای غربیها مزدوری کند.
