الوقت- توافق ایران و عربستان سعودی، علاوه بر اینکه به تنشهای هفت ساله دو کشور پایان داد، در عرصه منطقه‌ای هم تاثیر مثبتی بر جای گذاشته است و نشانه‌های عینی آنرا در میدان سوریه به خوبی می‌توان دید. پس از تمایل کشورهای عربی و ترکیه برای عادی سازی روابط با دولت سوریه پس از 12 سال تنش، این روزها در درون مرزهای سوریه هم تحولاتی در شرف انجام است که می‌تواند در پایان دادن به بحران این کشور تاثیرگذار باشد. گروههای کرد سوریه که در سالهای اخیر به ریسمان پوسیده آمریکا چنگ زده و از دولت مرکزی فاصله گرفته بودند، اکنون به سمت دمشق متمایل شده‌اند تا به اختلافات خود پایان دهند.
بر اساس گزارشها اداره خودمختار نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) در روزهای اخیر ابتکار عملی را برای دستیابی به راه حل در سوریه مطرح کرده است. روزنامه العربی الجدید روز یکشنبه درباره جزئیات این ابتکار عمل نوشت:«این ابتکار که توسط اداره خودمختار در ۱۸ آوریل طی یک کنفرانس مطبوعاتی در شهر رقه اعلام شد، شامل ۹ نکته از جمله به رسمیت شناختن تمامیت ارضی سوریه، ضرورت به رسمیت شناختن حقوق مشروع اجزای جامعه آن، اتخاذ الگوی خودمختاری در سراسر کشور و توزیع عادلانه منابع در میان تمام مناطق سوریه است».
طبق این گزارش، از جمله نکات تاکید شده دیگر در این ابتکارعمل، آمادگی دولت برای پذیرش آوارگان و پناهندگان در مناطق تحت کنترل خود و مبارزه با تروریسم و همچنین خروج نیروهای ترکیه از خاک سوریه است. کردهای سوریه همچنین از کشورهای عربی، سازمان ملل و تمامی نیروهای فعال در سوریه خواسته‌اند نقش مثبت و موثر در این کشور ایفا کنند که راه حل مشترک میان آنها و دولت سوریه و همچنین مخالفان را تضمین کند. یکی از مقامات آمریکا گفته که واشنگتن مخالفتی با اعلام آمادگی کردهای سوریه برای مذاکره با دمشق ندارد.
در ماههای گذشته گروههای کرد دیدارهایی را با مقامات دمشق برگزار کرده بودند و نتایج آن مثبت ارزیابی شده است. هر چند کردها پیش از این با پیشنهادات روسیه برای همگرایی با دولت مرکزی مخالفت کرده بودند، اما اکنون در سیاستهای خود بازنگری کرده‌اند.
اهداف کردها از بازگشت به دامان دمشق
چرخش کردها به سمت دولت مرکزی در ماههای اخیر ناشی از تغییر رویکرد کشورهای عربی و ترکیه در قبال بحران سوریه است که سعی دارند روابط خود را با آن عادی سازی کنند. کردها نگران هستند که با گشوده شدن دروازه‌های دمشق به روی اعراب و آنکارا، این گروهها به حاشیه رانده شوند و دستشان از تاثیرگذاری در تحولات سیاسی سوریه کوتاه شود. به همین دلیل سعی دارند خود را به دولت مرکزی نزدیک کرده و نشان دهند که برای حل بحران می‌توان روی آنها حساب باز کرد.
باتوجه به اینکه ترکیه دشمن درجه یک گروههای کرد سوری است، با ازسرگیری روابط انکارا- دمشق کار برای کردها سخت خواهد شد و لذا سعی دارند تا رضایت مقامات دمشق را جلب کرده و از وجه‌المصالحه شدن خود در این همگرایی ممانعت کنند. زیرا مقامات ترکیه در میز مذاکرات از دمشق خواسته‌اند تا نگرانی‌های امنیتی این کشور از جانب کردها را از بین ببرد.
کردها که در یک دهه گذشته به دلیل مخالفت‌های ترکیه از حضور در نشست‌های منطقه‌ای مربوط به بحران سوریه در آستانه حذف شده بودند و تنها به حمایتهای آمریکا دلبسته بودند، اکنون که گشایش‌های سیاسی به وجود آمده، سعی دارند از قطار حل و فصل بحران این کشور عقب نمانند و یک کرسی در میز مذاکرات آتی برای خود دست و پا کنند. رهبران کرد می‌خواهند اینگونه القا کنند که برخلاف گروههای تروریستی، عملگرا بوده و در مسیر ثبات سازی حرکت می‌کنند.
کردها خواستار حفظ برخی ساختارهای نظامی، اجتماعی و اداری خود در صورت توافق با دمشق هستند اما دولت سوریه تاکنون امتیازی به کردها نداده است. کردها با دست فرمان آمریکا در سالهای گذشته دنبال خودمختاری در مناطق کردنشین بودند و بر اساس ابتکار خود فرمول جدید فدرالیزه کردن را برای ساختار سیاسی سوریه ارئه داده‌اند و می‌خواهند با نزدیک شدن به دمشق دوباره شانس خود را برای گرفتن این امتیاز سیاسی امتحان کنند.
کردها در رویای ایجاد منطقه خودمختار همانند اقلیم کردستان عراق هستند که دولت مدنظر خود را داشته باشند، برنامه‌ای که در تضاد با حفظ تمامیت ارضی و یکپارچگی سوریه است و بعید است که مقامات دمشق با این درخواستها موافقت کنند. هر چند رهبران سیاسی کرد اکنون در شرایطی نیستند که بخواهند برای دولت سوریه شروط تعیین کنند که منافعشان به طور کامل تامین شود. از طرفی، تغییر ساختار حکومتی و سرزمینی زمانبر است و باید زیرساختهای آن نیز فراهم باشد. به باور کارشناسان، نیروهای دموکراتیک سوریه نگران این مسئله هستند که مواضع روسیه، ایران و سوریه علیه آن متحد شود و معتقدند که چشم‌پوشی‌ها و امتیاز دهی‌های ترکیه در این باره با هدف دستیابی به یک هدف و آن ناکام گذاشتن طرح کردها برای خودمختاری است. علاوه بر این، اصرار کردها بر طرح خودمختاری از دولت مرکزی نسخه‌ای است که آمریکا برای سوریه پیچیده، و موافقت دمشق با این طرح، یعنی پذیرفتن تداوم حضور آمریکاییها و سرقت منابع نفتی این کشور است که در تضاد با سیاستهای دمشق قرار دارد.
از سوی دیگر، مناطق کردنشین در حال حاضر به لحاظ امنیتی، اقتصادی و خدماتی شرایط نامساعدی دارند و این موضوع موجب بحران مشروعیت برای اداره خودمختار به رهبری حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شاخه نظامی آن یعنی نیروهای سوریه دموکراتیک (SDF) شده است. بنابراین، کردها می‌خواهند با کمک دولت مرکزی بر این مشکلات فائق آیند و باتوجه به بازگشت کشورهای عربی به سوریه، گشایش‌های اقتصادی زیادی در آینده به وجود خواهد آمد و کردها هم می‌خواهند از این موهبتهای مالی برخوردار شوند تا وضعیت خود را سر و سامان دهند.
نکته مهمی که در چرخش رهبران کرد به سمت دمشق تاثیرگذار بوده،، ضعف و جایگاه آمریکا در منطقه است. آمریکا در چند سال گذشته بزرگترین حامی کردها بود و با کمکهای تسلیحاتی سعی داشت آنها را در برابر دولت مرکزی تقویت کند، اما پس از گشایش سیاسی در روابط کشورهای منطقه با سوریه، آمریکا خود را بازنده میدان سیاسی می‌داند و کردها هم به این باور رسیده‌اند که دیگر نمی‌توانند روی حمایتهای واشنگتن حساب باز کنند.
به نظر می‌رسد که همراستا با دیگر متحدان منطقه ای آمریکا، این مسئله برای رهبران کرد نیز مسجل شده که آمریکا متحد قابل اعتمادی نیست و در بزنگاه‌های تاریخی پشت متحدانش را خالی می‌کند و باتوجه به روند تحولات منطقه این احتمال وجود دارد که نیروهای آمریکایی همانگونه که با افتضاح از افغانستان فرار کردند، خاک سوریه را هم ترک کنند. لذا، کردها سعی دارند تا دیر نشده مسیر درست را انتخاب کنند و به سمت طرف پیروز بروند.
اینکه ابتکارعمل کردها برای حل اختلافات با دولت مرکزی با چراغ سبز آمریکا انجام شده، خود گواه این واقعیت است که خود مقامات واشنگتن هم به واقعیتهای سیاسی موجود در میدان سوریه پی برده‌اند و می‌دانند که مثل گذشته نمی‌توانند با وعده‌های توخالی کردها را به ادامه حمایتهایشان امیدوار کنند.
در شرایط کنونی، همه چیز به نفع دولت سوریه پیش می‌رود و با ازسرگیری روابط اعراب و ترکیه با این کشور و بازگشت کردها به سمت دولت مرکزی، پروژه تجزیه طلبی و اشغالگری آمریکا برای تضعیف جبهه مقاومت شکست خواهد خورد و نیروهای مقاومت با اعتماد به نفس نبرد علیه تروریستها و اخراج نیروهای متجاوز آمریکایی را به پیش خواهند برد.
