الوقت- تركیه تلاش می کند تا نشان دهد گسیل صدها نفر از نظامیان خود با تحهیزات سنگین به نقطه ای در شمال عراق مسئله عادی و کم اهمیت است اما نگاهی به شطرنج غرب آسیا این فرضیه را به ذهن خطور می کند که آنکارا تحت پوشش ناتو بازی خطرناکی برای مقابله با ایران و روسیه شروع کرده است.
اواخر هفته گذشته منابع خبری از اعزام گروهی از نظامیان ترکیه به منطقه شیخان واقع در شمال موصل خبر دادند که بنابر گفته بعضی از آنها با هدف « آموزش ارتش اکراد عراق» برای بازپس گیری مرکز استان نینوا صورت گرفته است. وب سایت استراتفورد به نقل از بعضی سایت های محلی گزارش داد که بنابر گفته منابع مطلع، نظامیان ترکیه سوم دسامبر (پنج شنبه 12 اسفند) به پایگاه شبه نظامی در الشیخان رسیده اند تا به نیروها در بازپس گیری موصل از «دولت اسلامی» (داعش) کمک کنند».
مقامات عراقی روز شنبه ضمن محکوم کردن حضور نظامیان ترکیه در شمال موصل خواستار «بیرون کشیدن فوری» این نظامیان شدند. آنکارا در واکنش به خشم گسترده مقامات عراقی تلاش کرد حضور نظامیان خود را کم اهمیت نشان دهد. احمد داوداغلو نخست وزیر ترکیه ، این اقدام را «جابجایی عادی» نیروهای ترکیه در اردوگاهی توصیف کرد که حدود یک سال پیش «بنابر درخواست استانداری نینوا و با هماهنگی بغداد» ایجاد شده است.
اما خالد العبیدی وزیر دفاع عراق به رویترز گفت که به همتای خود تاکید کرده تحولات اخیر بدون اجازه و هماهنگی بغداد بوده و باید فورا این نیروها عقب کشیده شوند. در همین حال دولت عراق عصر روز یکشنبه به ترکیه 48 ساعت مهلت داد تا نیروهای خود را از شمال موصل بیرون بکشد و در غیر این صورت « حق استفاده از تمامی گزینه های پیش رو از جمله ارجاع به شورای امنیت سازمان ملل را دارد.» لحظاتی پس از هشدار دولت بغداد، آنکارا بدون پذیرش رسمی خروج نیروهای خود از شمال موصل، اعلام کرد که از اعزام نیروی بیشتر به اردوگاه شیخان خودداری خواهد کرد.
درباره انگیزه های ترکیه فرضیه های مختلفی مطرح شده از جمله جبران ناکامی های خود در سوریه. اما به نظر می رسد این اقدام آنکارا را باید در بستر شکل گیری قطب بندی های جدیدی دانست که در منطقه در حال ظهور است که در یک طرف آن ایران و روسیه و در طرف دیگر ناتو و متحدان آن در منطقه قرار دارند.
اقدام ترکیه در اعزام نیروهای خود به شمال عراق، یک روز پس از آن صورت گرفت که اعضای ناتو در نشست روز چهارشنبه خود از یک «استراتژی جدید جنوبی» در واکنش به افزایش حضور نظامی روسیه در جنوب تنگنه بسفر خبر دادند که بنابر گفته دبیرکل ناتو این استراتژی طیفی از اقدامات از جمله فعالیت های شناسایی و نظارتی توسط نیروهای ناتو در سراسر مدیترانه، استقرار نظامیان ناتو در نقش مستشاران نظامی در مناطقی از خاورمیانه و تقویت مراکز نظامی ناتو در منطقه را شامل می شود.
مواضع و تصمیمات ناتو در روز چهارشنبه حکایت از آن دارد که این سازمان نظامی، ترکیه را خط مقدم ثبات منطقه ای برای خود در جنوب می داند و همچنین در ارسال این پیام به روسیه است که سوریه و یا عراق هدف راحتی برای مسکو نخواهد بود و اگر مسکو به همراه تهران به اقدامات خود اصرار کنند ترکیه در مقابل ایران و روسیه تحت پوشش ناتو مقاومت خواهد کرد.
هر چند ناتو و در راس آن آمریکا گفته اند که از این اقدام ترکیه آگاه بوده اند اما خاطر نشان کرده اند که این اقدام در راستای ائتلاف مبارزه با داعش صورت نمی گیرد تا در ظاهر فاصله خود را با اقدام ترکیه حفظ کنند اما نفوذ و حضور خزنده ناتو در مناطق درگیری برای کسی پوشیده نیست.
همانطور که آلستر کورک افسر سابق سازمان جاسوسی برون مرزی انگلیس در هافینگتون پست می نویسد ورود نظامی روسیه به شمال سوریه قواعد بازی را برای غرب به هم ریخته است و اگر ائتلاف ایران، روسیه، عراق، سوریه و حزب الله بتواند کارآرایی خود را به اثبات برساند برای اولین بار پس از جنگ سرد انحصار تصمیم گیری در حوزه جنگ و صلح از دست ناتو خارج می شود مسئله ای که بنابر گفته کورک، سازمان نظامی پیمان آتلانتیک شمالی به راحتی با آن کنار نخواهد آمد.
محمد بابایی
