الوقت- هفتاد و هفت سال پیش که سازمان ملل تاسیس شد بر اساس منشور آن قرار بود همه کشورها از ضعیف تا قدرتمند باهم برابر باشند و این نهاد خانه امنی برای همگان باشد، اما هر چه زمان گذشت، نشان داد که این سازمان تنها نام جهانی بودن را با خود به یدک می‌کشد و آلت دست بانیان آن است. لذا به مرور کشورهای درحال توسعه که از این وضعیت بیشتر متضرر شده‌اند همگرایی در خارج از این سازمان را در پیش گرفته‌اند. در همین راستا، نخستین نشست گروه دوستان دفاع از منشور ملل روز شنبه (14 آبان) با حضور معاونان وزیر، نمایندگان و فرستادگان کشورهای عضو در تهران برگزار شد.
این نشست با هدف مقابله با یکجانبه‌گرایی و تقویت همکاری میان اعضای دوستان منشور برگزار شد و نمایندگان کشورهای الجزایر، آنگولا، بلاروس، بولیوی، کامبوج، چین، کوبا، کره شمالی، گینه استوایی، اریتره، ایران، جمهوری دموکراتیک خلق لائو، نیکاراگوئه، فلسطین، روسیه، سنت وینسنت و گرنادینز، سوریه، ونزوئلا و زیمبابوه حضور داشتند. پس از چند ساعت گفتگو بین نمایندگان کشورهای عضو، یک بیانیه 24 بندی صادر شد که طرف حساب آن سازمان ملل بود تا آنرا با وظایف اصلی آشنا کنند.
در این بیانیه، به بحث و تبادل نظر در خصوص روش‌های افزایش تلاش‌های مشترک اعضا با هدف صیانت، تقویت و دفاع از عمومیت و اعتبار منشور سازمان ملل در جهت بهبود هر چه بیشتر هماهنگی در مورد مسائل مورد نگرانی و علاقه مشترک و روش‌های بالقوه در جهت حرکت به سمت جلو تاکید شد.
همچنین شرکت کنندگان بر رکن اساسی صیانت و تقویت صلح و امنیت بین‌المللی، حاکمیت قانون، توسعه اقتصادی و پیشرفت اجتماعی و همچنین حقوق بشر برای همه، تلاش‌های مستمر جهت جایگزینی اصول مورد تاکید در منشور سازمان ملل بر اساس نظم مبتنی بر قانون تاکید کردند. در ادامه این بیانیه همه اعضا مخلفت خود را با استانداردهای دوگانه‌ای که برخی کشورها همراه با رویکردهای گزینشی یا تفسیرهای منعطف و خود سازگار از مفاد منشور سازمان ملل با هدف پیشبرد اهداف سیاسی با ماهیت مشکوک در پیش گرفته‌اند اعلام داشتند.
درخواست افزایش اقدامات در جهت دموکراتیک شدن روابط بین‌الملل و تقویت چندجانبه‌گرایی و نظام چندقطبی بر اساس احترام متقابل به حق حاکمیت و تمامیت ارضی تمام کشورها، توجه به مسائل زیست محیطی، غذا، انرژی، ابعاد اقتصادی و مالی، احترام به حق حاکمیت و استقلال کشورها در عین عدم پذیرش هر گونه اقدام در استقرار نگرش دوره جنگ سرد که مبتنی بر تقابل بود، درخواست از سازمان ملل برای انجام وظایف اصلی خود طبق ماموریتی که تعریف کرده است از جمله هنگام اجرای قطعنامه‌های مجمع عمومی و شورای امنیت، اقداماتی جهت گسترش تلاش‌های دیپلماتیک با هدف استقرار یک ساختار امنیتی جهانی منصفانه، مقابله با تحریمهای یکجانبه غرب عیله ایران، مخالفت با سوء استفاده غربیها از پلتفرم‌ها و رسانه‌های اجتماعی که آنرا به ابزار جنگی تبدیل کرده‌اند که حاکمیت ملی سایر کشورها را نقض می‌کند، تعهد قاطع به آرمان قدس و همبستگی با ملت مظلوم فلسطین، مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا و تلاش برای ایجاد نظم چندجانبه گرایی که به نفع همه ملتها، مخالفت با استفاده ابزاری برخی کشورها از سازمان ملل برای پیشبرد برنامه‌های خود، از جمله مهمترین بندهای بیانیه پایانی دوستان منشور ملل متحد بود.
نشست وزرای خارجه گروه دوستان دفاع از منشور ملل متحد در حاشیه هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار شد و مقدمه‌ای برای برگزاری نشست تهران بود و با توجه به آمادگی این کشورها برای تقویت روابط خود، برگزاری این نشست‌ها در آینده نیز ادامه خواهد داشت که می‌تواند به بهود روابط دوجانبه و چندجانبه منجر شود.
استقبال جهان غیرغربی از تعامل با ایران
نشست دوستان منشور ملل متحد درحالی در تهران برگزار شد که کشورهای غربی در سالهای اخیر سعی کرده‌اند تا به انحای مختلف ایران را در جهان منزوی کنند. هر چند آمریکا و اروپا اخیرا دامنه تحریم‌ها علیه ایران گسترش داده‌اند تا جامعه جهانی را نیز با خود همراه کنند اما برخلاف خواست غربیها، جهان غیرغرب حاضر نیستند از سیاستهای واشنگتن تبعیت کنند.
ایران در یک سال و اندی که از عمر دولت سیزدهم می‌گذرد یک کانون سفر هیئت‌های دیپلماتیک در عرصه منطقه ای و بین المللی بوده است و مقامات ارشد چندین کشور به تهران سفر کرده‌اند تا روابط خود با ایران را در همه سطوح گسترش دهند. پذیرش ایران در سازمان شانگهای، حضور در گروه بریکس، امضای توافقات تجاری و اقتصادی بین ایران با روسیه و جمهوری‌های آسیای مرکزی در ماه‌های اخیر همگی گواه بر این است که ایران نه تنها منزوی نشده بلکه نشان دهد یک بازیگر فعال در نظام در حال گذار بین المللی است.
ایران به دلیل جایگاه و موقعیت ژئوپلتیکی، حکم پل ارتباطی بین آسیا و اروپا را دارد و این موقعیت منحصر به فرد سبب شده تا رقابتی میان قدرتهای آسیایی برای سهیم کردن تهران در طرح‌های کلان تجارت خارجی خود بوجود آید. بدون تردید اقتصاد یکی از مولفه‌های اصلی تغییر به سوی نظام چندقطبی آینده خواهد بود که آسیایی‌ها جایگاه ویژه ای در آن ایفا خواهند کرد. با راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب، ایران به عنوان شاهراه ترانزیتی از اروپا تا اقیانوس هند لقب گرفته و جایگاه خود را تجارت بین المللی ارتقا داده است و در آینده نیز کشورهای زیادی از قابلیت‌های و مزیت‌های این کریدور و کریدورهای دیگری که از ایران می‌گذرد بهره‌مند خواهند شد. توسعه مناسبات کشورهای آسیایی، آفریقایی و تا آمریکای لاتین با تهران به موازات افول هژمونی آمریکا در جهان به ویژه پس از شروع جنگ اوکراین سرعت بیشتری گرفته است و شکست سیاست انزوای ایران را به اثبات رسانده است. کشورهای دیگر هم به این باور رسیده‌اند که آمریکای کنونی با آن کشور چند دهه پیش که با ایجاد نظم نوین جهانی، خود را یکه‌تاز جهان می‌دانست تفاوت دارد..
کشورهای در حال توسعه که در تهران دورهم جمع شده‌اند نگرانی‌های مشابهی همانند ایران در عرصه بین‌المللی دارند و آنها نیز از سیاستهای قلدرمآبانه آمریکا به ستوه آمده‌اند و سعی دارند تا راهکاری برای برون رفت از این وضعیت پیدا کنند. اختلاف نظر و عدم همکاری بین کشورهای درحال توسعه در دهه‌های گذشته مسیر سوء استفاده را برای آمریکا باز گذاشته بود تا از این اختلافات به نفع خود استفاده کند اما اگر روابط بین این کشورها تقویت و اتحاد بین آنها مستحکم شود، راه نفوذ واشنگتن به آن نیز سخت‌تر خواهد شد و به راحتی نمی‌تواند برنامه‌های خود را علیه این دولت‌ها بکار بگیرد.
ایران که تجربه 4 دهه تقابل با آمریکا را دارد و در این مدت نیز در مقابل تحریمهای گسترده اقتصادی به خوبی مقاومت کرده و توانسته طرح‌های کاخ سفید برای ایجاد نظم مورد نظر خود در منطقه را نیز ناکام بگذارد، می‌تواند در دنیای جدید که جهان کشورهای در حال توسعه است اقدامات موثری انجام داده و به دوستان خود کمک‌های شایانی بکند.
با وجود تلاش آمریکایی‌ها برای دور کردن ایران از قدرتهای بزرگی مانند روسیه و چین، اما تهران اینک به متحد استراتژیک این قدرتها است و روز به روز روابط این مثلث تقویت می‌شود که نگرانی مقامات کاخ سفید را به همراه داشته است. این سه کشور که در تقابل جدی با آمریکا هستند، سعی دارند با توسعه همکاری‌ها در همه سطوح هژمونی واشنگتن را به چالش بکشند.
مقابله با یکجانبه‌گرایی و مداخلات غرب در دیگر کشورها
جهان اکنون در حال تغییر است و تاریخ انقضای یکجانبه‌گرایی واشنگتن در حال به سر آمدن است. گردهم آمدن کشورهای دوستان منشور ملل متحد در تهران که بیشتر آنها جزء کشورهای درحال توسعه هستند نشان می‌دهد که جهان فقط آمریکا و «باغ سبز اروپایی» نیست و در این قلمرو، کشورهای دیگری هم حضور دارند که از قضا همان اهدافی را خوستار هستند که برای پیشبرد منافع کل بشری در تأسیس نهاد سازمان ملل مد نظر بوده است.
اگر سازمان ملل متحد و دیگر سازمان‌های وابسته با آن همانند شورای امنیت و سازمان انرژی هسته‌ای و شورای حقوق بشر و ... مسیر استقلال عمل و حمایت از مصالح جمعی جهانیان و منافع تمامی اعضا را دنبال می‌کرد و به ابزاری برای فشارآفرینی چند کشور غربی با آن سابقه سیاه استعمارگری نمی‌شد نشستهای دوستان منشور ملل متحد به جای تهران باید در نیویورک برگزار می‌شد. برگزاری نشست‌هایی همانند نشست تهران نشانگر آن است که کشورهای درحال توسعه نمی‌توانند از مسیر سازمان ملل مقتضیات نظم جدید بین المللی را دنبال کنند.
سازمان ملل که به خاطر قرار گرفتن در خاک آمریکا و تامین 25 درصد بودجه خود، به این کشور وابسته است به همین منظور همواره تریبونی برای ترویج سیاست‌ها و پیگیری اهداف و منافع خارجی دولت ایالات متحده در وقایع و روند تحولات جهانی بوده است و همین مسئله سبب شده تا دیگر کشورها از این مسئله سرخورده شوند.
درخواست رهبران بسیاری از کشورها برای ایجاد تغییرات اساسی در ساختار سازمان ملل که آنرا یکطرفه و به نفع قدرتهای بزرگ می‌دانند، بیانگر این است که این سازمان نتوانسته به وظایف خود به خوبی عمل کند. تداوم این رویه سبب شده تا کشورهای در حال توسعه، به اتحاد و همگرایی با یکدیگر خارج از چارچوب سازمان ملل متمایل شوند. نشست دوستان منشور ملل متحد در تهران می‌تواند چراغ راهی برای دیگر کشورها باشد که آنها نیز این مسیر را در پیش بگیرند.
