الوقت- درحالی که آمریکا و اروپا برای زمینگیر کردن روسیه در اوکراین ظاهراً در یک جبهه حضور دارند تا در مقابل رقیب سنتی خود پیروز شوند، اما این روزها اخباری به گوش می‌رسد که از شکاف در اردوگاه غرب حکایت دارد. هر چند برخی بر این باور بودند که آمریکا با هدف تضعیف روسیه، اوکراین را طعمه کرد تا مسکو را به جنگی تمام عیار بکشاند، اما اکنون زوایای دیگری از این برنامه برملا شده است که نشان می‌دهد علاوه بر مسکو، گوشمالی دادن اروپا هم در دستورکار پروژه واشنگتن قرار داشته است.
برخی رسانه‌ها اعلام کردند که آمریکا اخیرا طرح‌های حمایتی برای شرکتهای اروپایی در نظر گرفته است تا به خاطر کمبود انرژی در اروپا و کاهش مشکلاتشان، تولیدات خود را به آمریکا انتقال دهند. فرانسه و آلمان که از این اقدامات بیشتر متضرر می‌شوند، توافق کردند که اگر واشنگتن قانون کاهش تورم را اعمال کند که موجب کاهش مالیات و وجود مزایای انرژی برای شرکت‌هایی می‌شود که در این کشورها سرمایه‌گذاری می‌کنند، اتحادیه دست به اقدام متقابل بزنند. امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه و اولاف شولتز، صدراعظم آلمان توافق کردند که اگر ایالات متحده از این طرح عقب‌نشینی نکند، اتحادیه اروپا باید پاسخ دهد و برای جلوگیری از رقابت ناعادلانه یا از دست دادن سرمایه گذاری، طرح‌های تشویقی مشابهی را برای شرکتها وضع کند. زیرا، چنین اقداماتی می‌تواند روابط در چارچوب ناتو را به یک جنگ تجاری جدید سوق دهد.
برنامه جدید آمریکا درحالی است که به خاطر قطع صادرات انرژی روسیه، منابع انرژی در اروپا به شدت کمیاب شده است و بسیاری از شرکتهای بزرگ از این مسئله زیان دیده‌اند. پیشتر کارشناسان اروپایی هشدار داده بودند اگر جنگ اوکراین متوقف نشود و بحران انرژی ادامه‌دار باشد، در زمستان بسیاری از شرکتها تعطیل خواهند شد و این مسئله برای اقتصاد کشورهای این قاره هشدار جدی به شمار می‌رود.
باتوجه به اینکه هنوز چشم انداز روشنی از زمان پایان جنگ اوکراین وجود ندارد و مسیرهای جایگزین تامین انرژی نیز در حال حاضر عملیاتی نشده اند به همین منظور برخی شرکتها از جذابیت‌هایی که در آمریکا به وجود آمده است، احتمال دارد تولیدات خود را به این کشور انتقال دهند.
در ماه‌های اخیر کشورهای اروپایی محدودیتهای زیادی را برای مصارف خانگی و شرکتها اعمال کرده‌اند، که صدای مردم را درآورده است. با این وجود، خانوارها شاید بتوانند برای مدتی با کمبود انرژی به زندگی ادامه دهند و حتی با جایگزین‌های دیگر غیر از گاز خانه‌ها را گرم نگه دارند تا این بحران را سپری کنند اما شرکت‌هایی که برای تولید خود به نفت و گاز نیاز مبرمی دارند نمی‌توانند با این بحران کنار بیایند و ناچارند تصمیمات دیگری را اتخاذ کنند، زیرا تعطیلی چند ماهه نیز نه تنها دردی از آنها دوا نخواهد کرد بلکه می‌تواند به ورشکستگی منجر شود.
به خاطر بحران انرژی، برخی از مشاغل در صنایع سنگین که برق زیادی مصرف می‌کنند، مانند کارخانه‌های آلومینیوم، فولاد یا مواد شیمیایی، اکنون با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و بر سر دوراهی ماندن در اروپا و یا اقامت در کشور دیگر قرار گرفته‌اند. از اینرو، این شرکتهای بزرگ اروپایی راحت‌ترین مسیر ممکن را انتخاب می‌کنند و سعی دارند به دیاری دیگر رهسپار شوند تا از این وضعیت رهایی یابند و با جذابیتها و مزایایی که آمریکا در نظر گرفته است آنها را وسوسه می‌کند، چرا که به خاطر پرداخت مالیات کمتر سودآوری‌شان بیشتر از خود اروپا باشد.
گوشمالی دادن فرانسه و آلمان
آمریکایی‌ها از تحرکات آلمان و فرانسه برای کاهش وابستگی خود به واشنگتن و تلاش برای ایجاد ناتوی عربی مستقل از ناتوی فعلی، در سالهای گذشته ناخرسند هستند و مترصد فرصتی بودند تا این کشورها را گوشمالی دهند و بحران اوکراین اکنون این فرصت را در اختیار کاخ سفید قرار داده است تا از متحدانش باج بگیرد. آمریکا از بعد جنگ جهانی دوم همیشه سعی کرده تا اروپا را زیر یوق خود نگه دارد و قدرت‌گیری آنها را برنمی‌تابد و اکنون سعی می‌کند با خارج کردن شرکتهای بزرگ از اروپا و انتقال آنها به خاک ایالات متحده، اروپاییها را تضعیف کرده و همچنان وابسته به خود نگه دارد. این مسئله به معنای خروج صدها میلیارد دلار سرمایه از قاره سبز و تزریق آن به اقتصاد آمریکا است که سبب رشد و شکوفایی صنعت این کشور خواهد شد. آمریکا پیشتر نیز با فروش گاز خود به اروپاییها با قیمت‌های چهار برابری نشان داده بود که در دل بحران اوکراین، دنبال منافع تجاری خود است و حمایت‌های ظاهری تنها پوششی برای حضور قدرتمند در اروپا است.
جلوگیری از گسیل اروپاییها به چین
آمریکا علاوه بر اینکه با طرح‌های جنجالی خود سعی دارد اروپاییها را همچنان در مدار خود نگه دارد، اما هدف دیگری را نیز دنبال می‌کند که به تقابل با چین برمی‌گردد. همزمان با آمادگی برخی شرکتهای اروپایی برای انتقال صنایع خود به آمریکا، برخی نیز مکان دیگری را برای خود برگزیده‌اند. بر این اساس، شرکت آلمانی «BASF» که جزء بزرگترین تولیدکننده‌های مواد شیمیایی در آلمان به شمار می‌رود، اعلام کرده که به خاطر هزینه‌های بالای انرژی و مقررات بیش از حد دولت آلمان، قصد دارد به چین نقل مکان کند. مدیرعامل سازنده مواد شیمیایی گفت:«این شرایط چالش‌برانگیز در اروپا رقابت بین‌المللی تولیدکنندگان اروپایی را به خطر می‌اندازد و ما را مجبور می‌کند تا ساختار هزینه‌های خود را در اسرع وقت و همچنین به طور دائمی تطبیق دهیم. ما یک تجارت بسیار سودآور در چین داریم و نیمی از بازار جهانی در آنجا است، اگر شرکتی نیمی از بازار را کنار بگذارد، با چه ریسکی مواجه می‌شود».
این شرکت اعلام کرده که از زمان شروع جنگ اوکراین، هزینه‌های مواد اولیه شیمیایی، پلاستیک و آفت‌کش‌ها، حدود 2.2 میلیارد یورو نسبت به سال 2021 افزایش یافته و مبالغ زیادی را روی دوش مدیران این شرکت گذاشته است. همچنین در سال جاری میلادی، درآمدهای این شرکت 7.8 میلیارد یورو نسبت به سال قبل کاهش داشته است.
این شرکت اعلام کرده که هزینه‌های سالانه خود را تا سال 2024 به میزان 500 میلیون یورو یا حدود 10 درصد در اروپا کاهش می‌دهد که شامل کاهش مشاغل می‌شود. این غول شیمیایی که 93 میلیارد دلار ارزش دارد به اندازه کل کشور سوئیس گاز مصرف می‌کند. با این وجود بحران انرژی می‌تواند در آینده هزینه‌های زیادی را به آن تحمیل کند. به همین خاطر است که مدیران این شرکت عطای ماندن در آلمان را به خاطر کاهش هزینه‌ها به لقایش بخشیده‌اند.
بر این اساس، هزینه‌های این شرکت با مجتمع شیمیایی 10 میلیارد یورویی که قصد دارد در ژان جیانگ، جنوب چین بسازد کاهش خواهد یافت، زیرا به طور کامل این شرکت با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر فعالیت خواهد کرد و این مسئله به بازارهای پررونق آسیا کمک می‌کند و وابستگی چین به اروپا را در تامین موارد شیمیایی کاهش خواهد داد و این اقدام نگرانی‌های دولت آلمان در مورد وابستگی اقتصادی به شریک تجاری چین را تشدید کرده است.
خروج شرکتها از اروپا به مقصد خارجی، درحالی است که افزایش شدید قیمت انرژی تاثیر عمیق‌تری بر بخشهای صنعتی دارد و صاحبان شرکتهای بزرگ در شرایط بحرانی هزینه و فایده را در نظر می‌گیرند تا تصمیم سرنوشت سازی را بگیرند. اکنون نیز برای شرکتهای بزرگ اروپا این وضعیت به وجود آمده است و سعی می‌کنند تا صنایع خود را در کشورهایی تولید کنند که هم سودآوری بیشتر و هم امنیت اقتصادی زیادی داشته باشد.
با استناد به اعلام آمادگی برخی شرکتهای اروپایی برای انتقال صنایع تولیدی خود به چین، آمریکا سعی دارد تا مزایای بیشتری را نسبت به رقیب چینی فراهم کند تا شرکتهای اروپایی به سمت چین متمایل نشوند. چین در حال حاضر نیز به دلیل قدرت روز افزون اقتصادی، تهدید بزرگی برای منافع آمریکا به شمار می‌رود و حضور غولهای اقتصادی اروپا در خاک چین، این کشور را در موقعیت برتری نسبت به واشنگتن قرار خواهد داد. لذا مقامات کاخ سفید سعی می‌کنند آمریکا به عنوان تنها مقصد شرکتهای اروپایی باشد و با انتقال این شرکتها به چین مقابله خواهند کرد و حتی ممکن است برای تنبیه این شرکتها به ابزار تحریم نیز متوسل شوند.
چنین تحرکاتی از سوی آمریکا بیانگر این واقعیت است که واشنگتن حتی به متحدانشان نیز رحم نمی‌کنند و این مسئله درس عبرتی برای کشورهایی است که اقتصاد و امنیت خود را به سیاستهای واشنگتن گره زده‌اند.
