پایگاه تحلیلی الوقت- اوضاع سیاسی در پاکستان تا حدودی ناآرام است و خبرهای ضد و نقیضی از آینده «عمران خان»، نخست وزیر این کشور به گوش می رسد.
«عمران احمد خان نیازی»، از آگوست 2018 پس از آن که حزبش توانست اکثریت کرسی های پارلمانی پاکستان را بدست آورد، سکان نخست وزیری کشورش را برعهده داشت، اما اکنون «خان» در وضعیت سیاسی نامشخصی به سر می برد. نقل قول مشهوری در پاکستان وجود دارد که گفته می شود تا کنون هیچکدام از نخست وزیران این کشور نتوانسته اند دوره خود را به طور کل به پایان برسانند. هر کدام از نخست وزیران پاکستان به دلایل مختلف از جمله ترور، کودتای نظامی، پرونده‌های فسادمالی، عدم توانایی اداره کشور ویا عدم ایجاد امنیت در کشور زودتر از موعد پنج ساله صندلی نخست وزیری را ترک کرده‌اند و اکنون به نظر می رسد عمران خان هم ممکن است شامل این قاعده باشد.
از دو هفته گذشته موضوع رای عدم اعتماد به عمران خان مطرح شده بود و در نهایت رئیس جمهور پاکستان با انحلال پارلمان این کشور فرمان برگزار انتخابات زودهنگام را صادر کرد.
با این حال «عارف علوی»، رئیس جمهور پاکستان پس از انحلال پارلمان این کشور و استعفای دسته‌جمعی وزرای کابینه در توئیتی اعلام کرد که «عمران‌خان» تا تعیین نخست وزیر جدید پاکستان، به عنوان سرپرست به کارش ادامه خواهد داد. دفتر ریاست‌جمهوری پاکستان در این بیانیه نوشت: «عمران احمد خان نیازی براساس ماده 224 الف (4) قانون اساسی جمهوری اسلامی پاکستان تا تعیین نخست وزیر سرپرست به سمت نخست‌وزیری ادامه خواهد داد.» این در حالی است که در خواست انحلال پارلمان پاکستان، از سوی نخست وزیر به رئیس جمهور داده شده و نخست وزیر پاکستان، پس از تلاش مخالفان برای برکناری وی از قدرت که با مخالفت پارلمان این کشور روبه‌رو شد، از رئیس جمهور پاکستان خواست ضمن منحل کردن پارلمان انتخابات جدیدی را برگزار کند. بر اساس ماده ۲۲۴ قانون اساسی پاکستان، پس از صدور اطلاعیه برکناری عمران خان، او می‌تواند به مدت ۱۵ روز تا زمان انتصاب نخست‌وزیر موقت در سمت نخست‌وزیر به کارش ادامه دهد.
در حال حاضر ناظران مسائل پاکستان، وضعیت عمران خان را با توجه به فعالیت رقبای داخلی همچون خانواده نوازشریف تا حدودی با چالش ارزیابی می کنند، اما تغییراتی که طی دو هفته گذشته در اسلام آباد پیش آمد بسیار پرشتاب بود و کمتر کسی این تصور را داشت که «عمران خان» به زودی با وضعیت نامعلومی دچار شود.
پای خارجی ها در میان است؟
از همان ابتدا که موضوع استیضاح عمران خان مطرح شد، نخست وزیر پاکستان پیگری این طرح را با فشار برخی کشورهای خارجی عنوان کرد. عمران خان حتی هفته گذشته پا را فراتر گذاشت و عملا اعلام کرد که طرح استیضاح او از سوی واشنگتن کلید زده شده و آمریکایی ها پشت پرده بی ثباتی سیاسی در پاکستان هستند. از همین رو نیز سفیر آمریکا در اسلام آباد از سوی وزارت خارجه پاکستان احضار شد تا مراتب اعتراض نسبت به مداخلات آمریکایی ها اعلام شود.
عمران خان حتی روز دوشنبه و همزمان با انحلال پارلمان پاکستان جزئیات بیشتری از مداخلات آمریکایی ها را افشا کرد و نام مقام آمریکایی را که چندی پیش با ارسال نامه‌ای، دولت وی را تهدید به براندازی کرده بود، علنی ساخت. به گفته وی، این نامه از سوی «دونالد لو» معاون وزارت خارجه آمریکا در امور مربوط به آسیای جنوبی و مرکزی ارسال شده بود.
پیشتر در روز ۱۱ فروردین نیز «عمران خان» اعلام کرده بود که اوایل ماه مارس ۲۰۲۲، نامه‌ای از سوی سفیر پاکستان در یکی از کشورهای غربی دریافت کرده که در متن آن برنامه ائتلاف اپوزیسیون برای رأی عدم اعتماد به وی مطرح شده بود.
رویکرد ضد آمریکایی خان، بلای جانش شد
به طور کلی عمران خان، از جمله نخست وزیران پاکستانی بود که با شعارهای ضد آمریکایی روی کارآمد.
عمران خان که بازیکن سابق تیم ملی کریکت پاکستان نیز به شمار می رود، در میان شعارهای انتخاباتی خود، حملات لفظی متعددی را متوجه نظامیان آمریکایی و اشغال افغانستان از سوی آمریکا کرد و حتی در مقطعی پس از پیروزی در انتخابات واشنگتن را تهدید به بستن مسیر دسترسی به افغانستان نمود.
براین اساس بی جهت نیست که او اکنون خلع شدنش از قدرت را نتیجه رویکرد ضد آمریکایی خود می داند.
اما آن چه به دخالت آمریکا در تحولات پاکستان در چند هفته گذشت شدت بخشید و کار را به تهدید علنی معاون وزرات خارجه آمریکا علیه عمران خواند کشاند، چند موضوع برجسته بود:
حمایت خان از روسیه در جنگ اوکراین: همزمان با جنگ روسیه در اوکراین، «عمران خان» در سفری رسمی به روسیه رفت و بسیاری این سفر عمران خان را نشانه حمایت اسلام آباد از روسیه در رقابت با غرب عنوان کردند. ناظران سیاسی در پاکستان معتقدند، تداوم بی اعتمادی در روابط این کشور با ایالات متحده آمریکا، نگرانی از تشدید جنگ سرد در منطقه ناشی از رویکرد مغرضانه آمریکا دلایل بارز عزم اسلام‌آباد برای تحکیم روابط با مسکو بوده است.
در واقع عمران خان از این موضوع آگاه بود که پاکستان هزینه زیادی بابت همراهی آمریکا در افغانستان و مشارکت در جنگ با اصطلاح علیه تروریسم پرداخته و از اعتماد به واشنگتن پشیمان است.
از سوی دیگر، روابط روسیه و پاکستان طی سال‌های اخیر توسعه یافته و دو کشور در عرصه‌های مهمی همچون امنیتی، مبارزه با تروریسم، مقابله با قاچاق موادمخدر، توسعه مناسبات نظامی-دفاعی و وضعیت افغانستان همکاری می‌کنند و پاکستان در خردادماه ۱۳۹۶ به عضویت دائم سازمان همکاری شانگهای نیز درآمد و مسکو هم در چارچوب این سازمان منطقه‌ای تعاملات خود با اسلام‌آباد را توسعه می‌دهد.
نزدیکی به چین: پاکستان در دوران «عمران خان» نیز پای چین، رقیب سنتی آمریکا را به پاکستان باز کرد و کابینه او از مدافعان سرسخت حضور چینی ها در پاکستان بودند. روابط عمران خان با چین نسبت به سایر نخست وزیرهای دیگر نزدیک‌تر شد، در واقع عمران خان از غرب دور شد و به چین نزدیک شد، به نوعی رابطه استراتژیک بین پاکستان و چین برقرار گردید و همین رابطه نزدیک سبب شده تا در افغانستان با یکدیگر همکاری داشته باشند و این مساله‌ای است که آمریکایی‌ها نسبت به آن خوشایند نیستند. در واقع، طی دوران عمران خان، آمریکایی ها پاکستان را به عنوان پایگاه خود در مجاورت چین از دست داده بودند و از این رو نیز اکنون خلع قدرت عمران خان از نخست وزیر در پاکستان مسئله ای است که به مذاق آمریکایی ها خوش آمده است.
