به گزارش «الوقت» پس از گذشت 8 سال از آغاز حملات متجاوزانه ائتلاف عربی به رهبری عربستان سعودی به یمن که از 26 مارس 2015 (6 فروردین 1394) کلید خورده بود و در میانه تلاش‌های دولت جو بایدن بعد از روی کار آمدن در آمریکا برای تحقق صلح در یمن، هانس گروندبرگ، فرستاده سازمان ملل به یمن در روز جمعه (اول آوریل/ 12 فروردین) اعلام کرد که طرف‌های یمنی با پیشنهاد سازمان ملل برای آتش‌بس به مدت دو ماه موافقت کردند و این آتش بس از ساعت هفت شب روز شنبه وارد مرحله اجرایی می‌شود.
اعلام این توافق آتش در شرایطی است که در 7 سال گذشته موجی بزرگ از حملات جنایتکارانه از سوی ائتلاف متجاوز عربی علیه مردم مظلوم و فقیر یمن صورت گرفته است. علاوه بر اقدامات نظامی و حملات همهم جانبه تحت حمایت کشورهای غربی به شهروندان، در سال‌های بعد از 2016 ائتلاف متجاوز سعودی، برنامه ویژه‌ای برای تحریم و محاصره نظامی دولت نجات ملی در یمن انجام داد که برآیند آن وقوع قطعی و ویرانی بزرگ در این کشور بوده است.
جزئیات توافق‌نامه آتش‌بس در یمن
توافق‌نامه آتش‌بسِ اعلام شده از سوی نماینده سازمان ملل به مدت ۲ ماه از ۲ آوریل تا ۲ ژوئن ۲۰۲۲ اجرا می‌شود که این زمان قابل تمدید است. هدف از این آتش‌بس فراهم کردن فضای مناسب برای رسیدن به راه‌حل مسالمت‌آمیز برای بحران و نه فرصت دادن به طرف‌ها برای تجدید قواست.
به موجب این توافق، این آتش‌بس شامل توقف همه عملیات نظامی زمینی و هوایی و دریایی داخل و خارج یمن و توقف همه عملیات جاری در میدان می‌شود. همچنین ۱۸ کشتی حامل مشتقات نفتی در دو ماه آتش‌بس به بندر الحدیده می‌رسد.در این مدت فرودگاه صنعا نیز فعالیت خود را به صورت محدود از سر می‌گیرد و هفته‌ای دو پرواز تجاری به مقصد اردن و مصر خواهد داشت.
به موجب این سند، به محض اجرای آتش بس، نماینده سازمان ملل از طرف‌های نزاع برای تشکیل جلسه جهت بازکردن مسیرها در استان تعز و دیگر استان‌ها برای تسهیل تردد شهروندان غیر نظامی دعوت می‌کند. همچنین طرف‌های نزاع با نماینده سازمان ملل پیشنهادها درباره گام‌های بعدی برای توقف جنگ را بررسی می‌کنند.
این آتش بس با موافقت طرفین قابل تمدید است. همچنین طرفین افسران رابطی را برای همکاری با دفتر فرستاده ویژه دبیر کل در امور یمن در تمامی جنبه‌های آتش بس از جمله جنبه‌های نظامی، برای حمایت از رعایت و احترام به آتش بس تعیین خواهند کرد. اگر چه هیچ نظارت مستقلی وجود نخواهد داشت اما دفتر نماینده سازمان ملل در امور یمن، هماهنگی مورد نیاز طرفین برای کمک به اجرای آتش بس را به عمل خواهد آورد.
واکنش عربستان و انصارالله به توافق آتش‌بس
اعلام توافق آتش‌بس دو ماهه در یمن در آستانه آغاز ماه مبارک رمضان در مهم‌ترین سطح با واکنش ریاض و انصارالله به عنوان طرفین اصلی توافق همراه شده است. در همین زمینه، وزارت خارجه عربستان سعودی با انتشار بیانیه‌ای از اجرای آتش‌بس دو ماهه در یمن استقبال کرد. در بیانیه رسمی وزارت خارجه عربستان آمده است که ریاض از اعلام آتش بس موقت در یمن توسط نماینده سازمان ملل که به موجب آن همه عملیات نظامی در داخل یمن و در مرزهای یمن و عربستان متوقف می‌شود استقبال می‌کند. همچنین در این بیانیه از تلاش‌های نماینده سازمان ملل قدردانی و تأکید شده که این تلاش‌ها هم‌راستا با طرح عربستان برای پایان دادن به بحران یمن است که در مارس ۲۰۲۱ اعلام شد.
در سوی مقابل، محمدعلی الحوثی عضو شورای عالی سیاسی یمن در توئیتی با بیان اینکه آتش بس اعلامی از سوی فرستاده سازمان ملل اعتبار خود را با اجرایی شدن به دست خواهد آورد، از ملت یمن خواست هوشیار باشند و جانب احتیاط را رعایت کنند.
از سویی دیگر، «محمد عبدالسلام»، رئیس تیم مذاکره کننده انصارالله از اعلام آتش بس از سوی سازمان ملل استقبال کرد و افزود که به موجب این آتش بس عملیات نظامی متوقف می‌شود، فرودگاه بین‌المللی صنعا بازگشایی می‌شود و همچنین امکان ورود تعدادی کشتی به بندر الحدیده برای سوخت‌رسانی در طول دو ماه آینده مهیا می‌شود.
استقبال بازیگران عربی و اروپایی از آتش‌بس در یمن
علاوه بر کشورهای عربستان و یمن که طرف‌های اصلی در فرآیند تحقق توافق اخیر هستند، دیگر بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نسبت به این آتش‌بس واکنش نشان دادند. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل از آتش‌بس در یمن استقبال و ابراز امیدواری کرد که روند سیاسی برای تحقق صلح دائمی آغاز شود. وی گفت: این نشان می‌دهد که حتی اگر شرایط برای تحقق یک هدف محال باشد اگر اراده وجود داشته باشد صلح ممکن خواهد بود.
علاوه بر گوترش، «ترکی المالکی»، سخنگوی نیروهای ائتلاف متجاوز سعودی، نیز ضمن استقبال از اعلام آتش‌بس در یمن تأکید کرده بود که از این آتش‌بس کاملا حمایت می‌کند و آماده همکاری با سازمان ملل برای اجرای آن و ایجاد فضای مناسب برای آغاز روند سیاسی و رسیدن به صلح فراگیر در یمن است.
در سطح فرامنطقه‌ای «جو بایدن»، رئیس جمهور آمریکا شامگاه جمعه، بدون اشاره به نقش مخرب عربستان سعودی در شکل گیری بحران یمن، نقش رهبری سعودی را در برقراری آتش‌بس یمن ستود. وزارت خارجه مصر نیز در بیانیه ای ضمن استقبال از این آتش بس اعلام کرد: مصر امیدوار است که این آتش‌بس موقت به حل و فصل کامل بحران یمن منجر شود. در این بیانیه تأکید شده است که مصر از تلاش‌ها برای حل سیاسی بحران یمن بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت و طرح کشورهای شورای همکاری خلیج فارس از جمله نشست مشورتی جاری در ریاض استقبال می‌کند. در یک واکنش ایجابی دیگر، وزارت امور خارجه عراق دیروز (شنبه 2 آوریل) با انتشار بیانیه‌ای رسمی از اعلام آتش‌بس و توقف عملیات نظامی به مدت دو ماه در یمن و در مرزهای یمن با عربستان استقبال کرد.
چگونه ریاض از رویای فتح سریع یمن به توافق‌نامه آتش‌بس رسید؟
دولت متجاوز عربستان سعودی با همراهی برخی از کشورهای عربی در مارس 2015 پس از تسلط انصارالله بر صنعا، چنین می‌پنداشت که در یک بازه زمانی چند روزه می‌تواند با شکست نیروهای انصارالله، دولت دست‌نشانده منصور هادی را بر این کشور مسلط کند. اما بر خلاف این رویابافی، نه تنها جنگ به میدانی برای پیروزی سعودی‌ها و نیز افزایش نفوذ منطقه‌ای همراه نشد، بلکه مقاومت سرسختانه انصارالله ریاض را به تقلا برای انجام مذاکرات صلح و توافق با انصارالله وادار کرده است. سران سعودی در چند سال اخیر به ویژه بعد از روی کار آمدن دولت بایدن، از تمام توان خود برای تحقق صلح در یمن بهره گرفته‌اند؛ زیرا آنها شکستی همه‌جانبه را تحقق اهداف خود تجربه کرده‌اند.
در واقع، با نگاه به دستاوردهای بازیگران درگیر در جنگ یمن در سال‌های بعد از 2015، می‌توان این گزاره را مطرح کرد سیاست‌های عربستان در یمن به بن‌بست رسیده است، لذا اکنون ریاض خود را شکست خورده می بیند و از سوی نهادهای مختلف حقوق بشری مورد انتقاد جدی قرار گرفته است. این وضعیت نشان می‌دهد که صرف تحریم و محاصره نمی‌تواند عربستان را در یمن پیروز کند. از این‌رو، عربستان به دنبال خروج آبرومندانه از یمن است اما چگونگی خروج آبرومندانه عربستان از یمن با اما و اگرهای بسیاری روبرو است.
به هدر رفتن میلیون‌ها دلار در بکارگیری انواع تسلیحات برای ضربه واردن کردن به نیروهای انصارالله و شهروندان یمنی، پس از 7 سال این واقعیت را برای همه‌گان مسجل کرده که هیچ گونه برآیندی را در زمینه شکست نیروهای دولت نجات ملی به همراه نداشته است. لذا اکنون می‌توان توافق‌نامه آتش‌بس اخیر را چه در صورت اجرایی شدن و چه در صورت نقش آن از سوی ائتلاف متجاور عربی، پیروزی‌ای بزرگ برای انصارالله قلمداد کرد. در واقع آتش بس دوماهه فرصت طلایی برای برقراری صلح پایدار است این آتش بس فرصتی برای متجاوزان به یمن است تا در محاسبات خود تجدید نظر کنند تا صلح دائمی و فراگیر در یمن ایجاد شود. در واقع آتش بس دوماهه فرصت طلایی برای برقراری صلح پایدار است. در مجموع می‌توان اظهارات «عبدالعزیز بن حبتور» نخست وزیر دولت نجات ملی یمن را همچون برآیند کلی صلح اخیر مطرح کرد که تاکید کرده بود: «در آغاز سال هشتم تجاوز ائتلاف سعودی به یمن، ارتش ما جایگاه یمن را به عنوان پیروز تثیت کرد.»
