الوقت- انتقال گاز از ایران به ترکیه از ابتدای بهمن ماه سال جاری به دلیل بروز نشت گاز در ایستگاه بازرگان و بر هم خوردن شرایط استاندارد کاری در این ایستگاه با کاهش روبرو شده است و تا زمان رفع آن به حال تعلیق در خواهد آمد. در این بین شرکت بوتاش به عنوان اپراتور خط لوله دولتی ترکیه با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد از 18 ژانویه، گاز عرضه شده از سوی شرکت ملی گاز ایران با کاهش افت فشار مواجه شده است.
بروز این اختلال که موجب وارد آمدن فشار بر دولت اردوغان برای تأمین انرژی مورد نیاز صنایع و بخش مصرف خانگی، آنهم در شرایط دشوار اقتصادی ماه‌های اخیر ترکیه، شده است، بار دیگر جایگاه غیرقابل جایگزین ایران در حوزه منافع راهبردی انرژی ترکیه را برملا ساخت. در همین راستا رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه طی تماس تلفنی با رئیسی بر این نکته تاکید کرد: «ترکیه همواره نیازمند گاز وارداتی از جمهوری اسلامی ایران بوده و ایران را منبع قابل اطمینان انرژی برای خود می‌داند».این اتفاق مهم در شرایطی روی می‌دهد که با پایان یافتن قرارداد فروش گاز ایران به ترکیه در آینده نزدیک، برخی شائبۀ کم اهمیت جلوه دادن تمایل ترک‌ها به تمدید قرارداد واردات گاز از ایران، با توجه به وجود تنوع در تأمین کنندگان گاز ترکیه، را مطرح می‌کردند.
قرداد گازی 25 ساله ایران-ترکیه
صادرات گاز طبیعی ایران به ترکیه طی قراردادی 25 ساله در سال 1375 بین وزارت نفت ایران و شرکت بوتاش ترکیه منعقد شد که در این قرارداد حداکثر حجم گاز صادراتی به این کشور 10 میلیارد متر مکعب در سال تعیین شد. در راستای عملیاتی کردن این قرارداد، از نیمه دوم سال 1380 صادرات گاز به ترکیه آغاز شد که این مدت تا سال 1405 ادامه خواهد داشت. در این بین با توجه به این موضوع که تنها 5 سال تا پایان قرارداد گازی مذکور زمان باقی مانده است اما تا کنون تلاشی جدی از سوی طرفین و به ویژه ترکیه برای تمدید این قرارداد انجام نشده است.
در عین حال در ماه های اخیر اقتصاد ترکیه روند بحرانی را شاهد بوده است که این امر با توجه به کاهش 44% ارزش لیر در برابر دلار، افزایش قیمت انرژی و سوخت در این کشور، افزایش قیمت جهانی گاز در کنار حاکم بودن شرایط جوی سرد در زمستان سال جاری در این کشور، سبب شده تا ترکیه در تامین نیازهای گازی خود با چالش روبرو شده و در پی تامین امنیت انتقال گاز به این کشور باشد. در همین راستا به دلیل اینکه تمام صنایع و استفاده‌های شهری ترکیه وابسته به انرژی گازی است، دولت این کشور در پی آن است تا با تنوع بخشی و جایگزین کردن محل واردات تامین سوخت برای خود، به سراغ کشورهایی برود که خدمات خود را با قیمت پایین‌تری ارائه خواهند داد.
نیاز گازی ترکیه از ایران
ایران جزو سه کشور اصلی محسوب می شود که ترکیه در حوزه گازی به آن متکی است و تنها در ده ماه نخست سال گذشته میلادی، این کشور 16% از گاز مورد نیاز خود را از ایران دریافت کرده است اما با نزدیک شدن به پایان قرارداد گازی 25 ساله ایران - ترکیه، این کشور در صدد کاهش وابستگی خود به گاز ایران بوده است و در این راستا اقدام به کارهایی از جمله در اولویت قرار دادن LNG، استخراج گاز در شرق مدیترانه، و برنامه ای برای انتقال گاز از اسرائیل به اروپا را را در نیز در نظر دارد و همچنین در روزهای اخیر قراردادی 3 ساله را با جمهوری آذربایجان برای خرید 11 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از این کشور، منعقد کرده است که در این بین واردات گاز از جمهوری آذربایجان بیش از پیش مدنظر ترکیه قرار گرفته است؛ این در حالی است که انتقال گاز از جمهوری آذربایجان به ترکیه هزینه های اقتصادی زیادی را برای این کشور در پی خواهد داشت.
در این بین علیرغم سرمایه گذاری ترکیه برای خرید LNG، قیمت جهانی آن در حال افزایش بوده و با توجه به افزایش قیمت حمل و نقل و انتقال آن از کشورهایی چون آمریکا، قطر و الجزایر به ترکیه، خرید و وارد کردن گاز از ایران برای ترکیه به نسبت به صرفه تر خواهد بود. در چنین شرایطی با توجه به این مهم که ایران سومین تولید کننده گاز در جهان بوده و ترکیه نیز از جمله بزرگترین واردکنندگان گاز در دنیا است مدیریت و همچنین ایجاد ضمانت در امنیت انتقال انرژی سبب خواهد شد تا ترکیه و ایران در توافقی دو سویه منافع خود را در این حوزه کسب کنند.
