الوقت- رئیس‌جمهور روسیه امروز برای شركت در نشست «مجمع كشورهای صادر كننده گاز» به تهران می‌آید؛ سفری كه دفتر ریاست جمهوری كرملین طی بیانیه ای آن را سرآغازی جدید در روابط استراتژیك دو كشور توصیف كرده است. بی‌اعتمادی حاكم بر روابط روسیه و ایران پس از مواضع هماهنگ و پایدار دو كشور درباره سوریه تا حدود زیادی كم رنگ شده است. رهبران دو كشور نه تنها هیچ‌گونه تزلزلی در دفاع از متحد مشترك خود در دمشق نشان نداده‌اند بلكه با تركیب توان نظامی خود علیه تروریسم جبهه قدرتمند و مكملی را در سوریه ایجاد كرده‌اند.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در رأس هیئتی بلندپایه امروز وارد تهران می‌شود و پس از نشست در «مجمع كشورهای صادركننده گاز» و دیدار با مقامات كشورمان از جمله رئیس جمهور و مقام معظم رهبری به مسكو بازخواهد گشت تا میزبان همتای فرانسوی باشد. بنابر اعلام دفتر ریاست جمهوری روسیه، انتظار می‌رود پوتین در جریان دیدار با سران ایران درباره تمام مسائل همكاری‌های دوجانبه ازجمله اقتصادی و بازرگانی، سرمایه گذاری، انرژی هسته‌ای، استخراج و بهره‌برداری از میادین نفت و گاز و همكاری‌های فنی- نظامی و نیز مسائل مهم بین‌المللی و نخست حل و فصل سیاسی بحران سوریه، اجرای برجام و مبارزه با تروریسم به ویژه داعش مذاكره و تبادل نظر كند.
از آخرین سفر پوتین به تهران (مهرماه 1386) هشت سال می‌گذارد و در این مدت تحولات زیادی هم در روابط دو جانبه كشور و بین‌المللی رخ داده است كه فرصت‌ها و تهدیدهای مشترك زیادی برای ایران و روسیه ایجاد شده و همانطور كه در بیانیه كرملین آمده است «روابط ایران و روسیه به سطح مشاركت راهبردی ارتقا یافته است و در عرصه‌های مختلف به سرعت گسترش می‌یابد.» كرملین در ادامه بیانیه خود آورده است: روابط سیاسی گسترده‌ای بین دو كشور برقرار شده و دیدارهای منظم در سطوح عالی برگزار می‌شود كه می‌توان به دیدار اخیر علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با رئیس جمهوری روسیه در شهر سوچی روسیه در حاشیه یك نشست بین المللی اشاره كرد... و از ماه ژوئن سال جاری تاكنون وزیران خارجه دو كشور سه بار با یكدیگر دیدار كرده‌اند و ماه آوریل نیز برنامه همكاری‌های دو وزارت تا سال ۲۰۱۸ امضا شد. همكاری‌ها میان دبیران شورای امنیت ایران و روسیه هم گسترش می‌یابد و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ایران ماه آوریل از مسكو دیدار كرد و همزمان همكاری‌های پارلمانی هم در حال توسعه است و علاءالدین بروجردی رئیس كمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی ایران در سفر به مسكو با مقام‌های پارلمانی روس دیدار و گفت وگو كرد . »
اما مهم‌ترین عرصه همكاری و اتحاد روسیه و ایران درباره بحران سوریه است كه فرصت مناسبی برای هر دو كشور جهت مقابله با تروریسم ایجاد كرده است و به همین دلیل انتظار می‌رود بحران آن كشور یكی از مهم‌ترین دستور كارهای پوتین در دیدار با مقامات كشورمان باشد.
از زمان آغاز بحران این كشور تهران و مسكو با مشكوك خواندن ناآرامی‌های سوریه از بشار اسد به عنوان رئیس جمهور قانونی سوریه حمایت به عمل آورده‌اند. پس از گذشت چهار سال و افزایش تهدیدهای تروریستی ایران و روسیه فعالیت‌های نظامی خود در سوریه را تشدید كرده‌اند و توانسته‌اند جبهه مكمل و قدرتمندی ایجاد كنند. وب سایت بازفیدنیوز طی گزارشی نوشت: « ایران و روسیه همدیگر را تكمیل می‌كنند. روسیه نمی‌تواند روی زمین نیرو مستقر كند، ایران می‌تواند. ایران نمی‌تواند هواپیما به آسمان بفرستد، روسیه می‌تواند. ایران نمی‌تواند روی شورای امنیت سازمان ملل نفوذ بگذارد، روسیه می‌تواند. روسیه نمی‌تواند هزار نیروی خارجی را استخدام كند، ایران می‌تواند.» ناظران معتقدند همكاری نظامی دو كشور در سوریه نه تنها باعث شد برنامه‌های غرب و متحدان منطقه‌ای آن از جمله عربستان سعودی و تركیه در آن كشور ناكام بمانند بلكه جبهه‌های قدرتمندی را ایجاد كرده‌اند كه ابتكار عمل مبارزه با مهم‌ترین خطر امروز جهانی یعنی تروریسم را به دست بگیرند. یكی از مهم‌ترین دستاوردهای همكاری روسیه و ایران در سوریه افزایش اعتماد بین رهبران دو كشور است. فایننشال تایمز با اشاره به همكاری روسیه و ایران نوشت: «عملیات‌های هماهنگ قابل توجه روسیه و ایران در سوریه بر یك قرن بی اعتمادی و سوءظن آنها به یكدیگر خط بطلان می‌كشد.» شاید به همین دلیل بود كه مهدی سنای سفیر كشورمان در مسكو یك ماه قبل گفت كه «فصل جدیدی» در روابط ایران و روسیه شروع شده است.
با توجه به این تحولات سفر پوتین به تهران نسبت به هشت سال خود تفاوت‌های زیادی را خواهد داشت و می‌تواند منجر به تعمیق و گسترش روابط ایران و روسیه شود اما به نظر می‌رسد نزدیكی روابط ایران و روسیه خوشایند غرب نیست و امریكایی‌ها علناً نگرانی خود را از نزدیكی این دو كشور ابراز می‌كنند. براندا شافر در وب سایت «مؤسسه واشنگن برای سیاستگذاری خاور نزدیك» با اشاره به سفر پوتین به تهران نوشت: «این دیدارها و مسائل گوناگون ایران و روسیه زمینه‌ای را ایجاد می‌كند كه آنها بتوانند فرصت‌های جدید و خطرناكی را برای سیاست امریكا درباره خاورمیانه و اوكراین ایجاد كنند . »
شافر در ادامه به رهبران غربی هشدار می‌دهد كه «برای جذب مزایا و دور كردن خطرهای آخرین تحولات مسكو با ایران، واشنگتن و اروپا باید استراتژی‌ای را اتخاذ كنند كه به آنها اجازه می‌دهد درباره سوریه و تلاش‌های ضدتروریستی [با روسیه] همكاری كنند اما درباره مسائلی همانند بحران اوكراین و انتقال موشك‌های اس ـ 300 به تهران باید فشارها علیه روسیه را ادامه داد.»
محمد بابایی
